Postanowienie z dnia 2019-04-05 sygn. IV CSK 413/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

Sygn. akt IV CSK 413/18

POSTANOWIENIE

Dnia 5 kwietnia 2019 r. Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Anna Owczarek

w sprawie ze skargi uczestnika postępowania J. D.

o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w P.

z dnia 8 kwietnia 2014 r., sygn. akt I Ns […] w sprawie z wniosku W. D.

przy uczestnictwie J. D., H. D., T. K., B. W. i H. R.-F. o uregulowanie własności gospodarstwa rolnego, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 5 kwietnia 2019 r., na skutek skargi kasacyjnej wnioskodawcy od postanowienia Sądu Okręgowego w O.

z dnia 29 września 2017 r., sygn. akt I Ca […],

1) odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania,

2) oddala wniosek uczestnika J. D. o zasądzenie kosztów postępowania kasacyjnego.

UZASADNIENIE

Wnioskodawca W. D. złożył skargę kasacyjną od postanowienia Sądu Okręgowego w O. z dnia 29 września 2017 r., którym oddalono apelację od postanowienia Sądu Rejonowego w P. z dnia 24 kwietnia 2017 r., którym w następstwie wznowienia, na skutek skargi J. D. postępowania, zakończonego prawomocnym postanowieniem Sądu Rejonowego w P. z dnia 8 kwietnia 2014 r., sygn. akt I Ns […], zmieniono wskazane orzeczenie i oddalono wniosek W. D. o stwierdzenie nabycia przez niego własności gospodarstwa rolnego położonego we wsi D. na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych.

Sąd Najwyższy, oceniając - na podstawie art. 398⁹ § 1 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. - skargę kasacyjną z punktu widzenia podstaw przyjęcia jej do rozpoznania, zważył, że celem tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia jest ochrona interesu publicznego polegającego na ujednoliceniu orzecznictwa sądów i rozwoju judykatury. Sąd Najwyższy nie jest trzecią instancją sądową i nie rozpoznaje sprawy tylko skargę. W ramach tzw. przedsądu Sąd Najwyższy bada jedynie, czy wskazano i należycie umotywowano powołane w niej przyczyny kasacyjne.

Przyczyna kasacyjna oparta jest na twierdzeniu o oczywistej zasadności skargi (art. 398⁹ § 1 pkt 4 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.), której upatruje skarżący w błędnej wykładni art. 524 § 2 k.p.c. polegającej na pominięciu wymogu wykazania, że prawomocne postanowienie narusza prawa skarżącego, przy czym prawa te nie mogą dotyczyć uchybień procesowych skutkujących nie wzięciem udziału przez skarżącego w zakończonym postępowaniu bez swojej winy. Powołanie tej przyczyny wymaga przedstawienia argumentów potwierdzających dopuszczenie się przez Sąd orzekający kwalifikowanego naruszenia przepisów prawa materialnego lub procesowego, mającego charakter oczywisty, widoczny prima facie przy wykorzystaniu podstawowej wiedzy prawniczej, która przesądza o wadliwości zaskarżonego orzeczenia w stopniu nakazującym uwzględnienie skargi. Skarżący powinien nie tylko przywołać konkretne przepisy prawa, którym - jego zdaniem - Sąd drugiej instancji uchybił, ale także przytoczyć odpowiednią jurydyczną motywację podniesionych zarzutów.

Skarga w tej części w oczywisty sposób nie czyni zadość wymaganiom wykazania istnienia przyczyny kasacyjnej. Skarżący ograniczył się do zacytowania wyrwanych z kontekstu fragmentów uzasadnień orzeczeń Sądu Najwyższego, zapadłych w innych sprawach dotyczących wznowienia postępowania nieprocesowego w oparciu o szczególną podstawę wznowieniową wynikającą z art. 524 § 2 k.p.c., nie przedstawił jednak własnego wywodu potwierdzającego kwalifikowane naruszenie wskazanego przepisu w przedmiotowym postępowaniu. Odwoływanie się do innej części redakcyjnej skargi („jak zostało wskazane w pkt II skargi”), dotyczącej uzasadnienia podstawy kasacyjnej nie może być skuteczne. Jak wielokrotnie wyjaśniał Sąd Najwyższy twierdzenie o tożsamości argumentacji podstaw skargi kasacyjnej nie jest wystarczające (por. m.in. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 19 czerwca 2008 r., II UZ 18/08; z dnia 10 marca 2016 r., II CSK 10/16 - nie publ.). Postanowienie w przedmiocie przyjęcia skargi do rozpoznania zapada bowiem podczas innego posiedzenia i w innym składzie niż rozpoznanie skargi kasacyjnej, a ograniczona kognicja Sądu Najwyższego uniemożliwia dokonywanie, niejako „przy okazji” przedsądu, antycypacyjnej oceny zasadności podstaw kasacyjnych (art. 398¹⁰ zd. 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c.).

Niezależnie od tego skarżący pominął istotny fragment uzasadnienia zaskarżonego orzeczenia, wskazujący na bezpodstawność zarzutu błędnej wykładni art. 524 § 2 k.p.c. Sąd drugiej instancji stwierdził bowiem, że J. D., wnoszący skargę o wznowienie postępowania nie tylko wykazał podstawę nieważnościową, ale i interes prawny w uzyskaniu potwierdzenia następstwa prawnego z tytułu spadkobrania po poprzednim właścicielu gospodarstwa rolnego, którego dotyczył wniosek W. D. o stwierdzenie nabycia na podstawie ustawy z dnia 26 października 1971 r. o uregulowaniu własności gospodarstw rolnych. Naruszenie praw w rozumieniu art. 524 § 2 k.p.c. należy interpretować jako naruszenie przepisów prawa materialnego, a nie uprawnień o charakterze proceduralnym. Gdyby ustawodawca przez to pojęcie rozumiał prawo procesowe, wskazanie tej przesłanki byłoby zbędne, gdyż sam fakt pozbawienia zainteresowanego możności działania na skutek nieuczestniczenia w postępowaniu ewidentnie narusza przepisy prawa formalnego (por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 grudnia 1974 r., III CZP 88/74, OSNCP 1976, nr 1,

poz. 4 uzasadnienie uchwały Sądu Najwyższego z dnia 11 września 1991 r., III CZP 79/91, OSNCP 1992, nr 5, poz. 69, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 stycznia 2002 r., I CKN 450/00, nie publ.). Powoływanie się na takie następstwo prawne wystarczająco potwierdza naruszenie prawa podmiotowego spadkobiercy, dochodzącego wznowienia postępowania dotyczącego istotnego składnika masy spadkowej, niezależnie od tego, że dopiero w dalszych postępowaniach spadkowych lub działowych istnienie tego prawa będzie przedmiotem dalszej weryfikacji.

Z tych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 398⁹ § 1 i 2 w zw. z art. 13 § 2 k.p.c. odmówił przyjęcia skargi do rozpoznania. W braku uzasadnionych podstaw do odstąpienia od zasady ponoszenia przez strony we własnym zakresie kosztów postępowania nieprocesowego (art. 520 § 1 k.p.c.) oddalono wniosek uczestnika J. D. o ich zasądzenie.