Źródło prawa do grobu; cywilnoprawny stosunek z zarządem cmentarza; umowa o pochowanie zwłok

Umowa o pochowanie zwłok ma cywilnoprawny charakter. 

W przypadku wytoczenia przez osobę trzecią powództwa o ustalenie nieważności umowy o pochowanie zwłok zachodzi po stronie pozwanej współuczestnictwo konieczne obu stron umowy, wynikające z istoty spornego stosunku prawnego a zatem pozwanymi poza zarządcą cmentarza powinny być również osoby, których prawo do grobu jest kwestionowane. W takich wypadkach chodzi bowiem o objęcie zakresem mocy wiążącej wyroku ustalającego obu stron umowy (art. 365 § 1 k.p.c.). W przeciwnym razie wyrok taki nie byłby ‎w pełni skuteczny, skoro wiązałby tylko jedną stronę czynności prawnej. Nieuczestniczenie w sprawie w charakterze pozwanych wszystkich osób, których łączny udział jest w takim postępowaniu konieczny, podlega ocenie na podstawie prawa materialnego i powinno prowadzić do oddalenia powództwa (zob. wyroki SN z 25 stycznia 2012 r., V CSK 51/11, i z 29 listopada 2012 r., II CSK 86/12).

Wyrok SN z dnia 6 marca 2024 r., II CSKP 2034/22

Standard: 88504 (pełna treść orzeczenia)

Stosunki pomiędzy zarządem cmentarza a osobami uprawnionymi do dysponowania miejscem w grobie są stosunkami cywilnoprawnymi (zob. uz. wyroku SN z dnia 13 lutego 1979 r., I CR 25/79 oraz uchwała SN z dnia 7 grudnia 1970 r., III CZP 75/70).

Źródłem prawa do grobu jest umowa pomiędzy osobą nabywającą prawo do dysponowania grobem a zarządem cmentarza, określająca miejsce stanowiące grób, tzw. pole grzebalne, rodzaj grobu, osobę uprawnioną do pochowania zwłok oraz opłatę. Prawo do grobu przed pochowaniem w nim zwłok ma charakter majątkowy, a z chwilą pochowania zwłok staje się uprawnieniem o charakterze dobra osobistego, zawierającym także elementy majątkowe (zob. wyroki SN z dnia 13 lutego 1979 r., I CR 25/79 oraz z dnia 4 czerwca 1982 r., I CR 141/82).

Prowadzenie cmentarzy pozostawało obowiązkiem publicznoprawnym władz komunalnych, natomiast z osobami uprawnionymi do złożenia zwłok do grobu łączyły je umowy cywilnoprawne.

Wyrok SN z dnia 7 czerwca 2001 r., III CKN 406/00

Standard: 43799 (pełna treść orzeczenia)