Zasada rozliczenia "ekwiwalentnego"

Pojęciem rozliczenia "ekwiwalentnego" posługiwano się w orzecznictwie, próbując złagodzić skutki nominalizmu w odniesieniu do roszczeń z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia wówczas, gdy nie było jeszcze możliwości "korekty" wysokości zobowiązania, wynikającej z art. 358[1] § 3 k.c. (por. wyrok SN z dnia 13 maja 1988 r., III CRN 83/88 "... gdy wzbogacenie polega na uzyskaniu sumy pieniężnej, wzbogacony, który korzystając z tych pieniędzy uzyskał określoną korzyść, powinien zwrócić świadczenie pieniężne przeliczone zgodnie z zasada ekwiwalentności").

Obecnie, o ile sąd ocenia, że w okolicznościach sprawy, zwrotowi winna podlegać kwota inna niż nominalnie przez wzbogaconego uzyskana, może właściwy efekt uzyskać poprzez zastosowanie art. 358[1] § 3 k.c. Wskazał na taką możliwość Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 8 października 1992 r - III CZP 117/92, stwierdzając, że gdy ma miejsce istotna zmiana siły nabywczej pieniądza, określenie wysokości podlegającego zwrotowi świadczenia może nastąpić poprzez zastosowanie art. 358[1] § 3 k.c. O ile jednak tak rozumieć zasadę "ekwiwalentności", to konsekwentnie należy posłużyć się przy określaniu wysokości świadczenia przesłankami wymienionymi w tym przepisie.

Wyrok SN z dnia 17 kwietnia 2000 r., V CKN 32/00

Standard: 39877 (pełna treść orzeczenia)

Według art. 405 k.c. wzbogacony (o nienależne świadczenie - art. 410 k.c.) obowiązany jest do zwrotu tego, co wyszło z majątku zubożonego. Gdy wzbogacenie polega na uzyskaniu sumy pieniężnej, wzbogacony, który korzystając z tych pieniędzy uzyskał określoną korzyść, powinien zwrócić świadczenie pieniężne przeliczone zgodnie z zasadą ekwiwalentności.

Celem roszczenia o wydanie bezpodstawnego wzbogacenia jest przywrócenie równowagi zachwianej nieuzasadnionym przejściem jakiejś wartości z jednego majątku do drugiego. Zwrot spełnionego świadczenia bez waloryzacji ceny nabycia byłby dla nieformalnego nabywcy nieruchomości nie tylko krzywdzący, ale wręcz rujnujący, zwłaszcza w sytuacji, gdy przedmiotem nieważnej umowy było, stanowiące dla nabywcy (nabywców) jedyne źródło utrzymania gospodarstwo rolne.

Wyrok SN z dnia 13 maja 1988 r., III CRN 83/88

Standard: 34801 (pełna treść orzeczenia)