Wniosek o wszczęcie postępowania opiekuńczego złożony przez osobę nieuprawnioną
Wszczęcie sprawy z urzędu przez sąd opiekuńczy (art. 570 k.p.c.) Jawność postępowania nieprocesowego (art. 514 k.p.c.)
W sprawach opiekuńczych, które mogą być wszczęte z urzędu, złożenie wniosku o ograniczenie władzy rodzicielskiej przez osobę nieuprawioną do złożenia tego wniosku nie uprawnia sądu do ograniczenia rozpoznania sprawy tylko do zbadania kwestii legitymacji do złożenia tego wniosku bez rozpoznania istnienia merytorycznych podstaw do podjęcia decyzji przez sąd opiekuńczy w przedmiocie władzy rodzicielskiej.
W razie zaskarżenia apelacją wydanego przez sąd opiekuńczy orzeczenia co do istoty sprawy w sprawie o ograniczenie władzy rodzicielskiej, wszczętego na podstawie wniosku złożonego przez osobę nieuprawnioną, sąd drugiej instancji nie może ograniczyć zakresu rozpoznania sprawy do zbadania braku legitymacji wnioskodawcy do zainicjowania tego postępowania.
Jeżeli wniosek o wszczęcie postępowania opiekuńczego zostanie złożony przez osobę, według właściwych przepisów, nieuprawnioną do zainicjowania postępowania, to ze względu na treść przepisu art. 570 k.p.c., sąd ma obowiązek podjąć czynności zmierzające do wyjaśnienia materialnych podstaw do podjęcia odpowiednich decyzji w przedmiocie władzy rodzicielskiej; nie może oddalić tak złożonego wniosku z powołaniem się na treść przepisu art. 514 § 2 k.p.c., który może mieć zastosowanie wyłącznie do postępowań wszczynanych na wniosek. Wszczęcie postępowania nieprocesowego przez sąd opiekuńczy nie jest bowiem dowolne, sąd ma obowiązek jego wszczęcia, jeśli tylko poweźmie wiadomości uzasadniające taką czynność procesową (por. uchwały SN: z dnia 26 lipca 1972 r., III CZP 49/72 oraz z dnia 22 listopada 1977 r., III CZP 91/77).
Wśród spraw rozpoznawanych przez sąd opiekuńczy są także takie, które mogą być wszczęte tylko na wniosek (por. m.in.: art. 561 § 1, art. 583, art. 585 § 1, art. 592, art. 593, art. 598[1] § 3, art. 598[18], art. 601 k.p.c., art. 73, art. 89 § 1 i 2, art. 162 § 1, art. 169 § 1, art. 179 § 1 k.r.o.). Nawet w tego rodzaju sprawach sąd opiekuńczy widząc potrzebę zainicjowania postępowania przez podmiot do tego uprawniony powinien zawiadomić o tym prokuratora lub inny uprawniony do tego organ lub osobę w celu umożliwienia im podtrzymania wniosku i umożliwienia rozpoznania sprawy, przed podjęciem decyzji o oddaleniu wniosku (por. postanowienie SN z dnia 7 stycznia 1966 r., I CR 371/65).
Zakres rozpoznania sprawy przez sąd drugiej instancji w postępowaniu odpowiada zakresowi kognicji sądu pierwszej instancji i obejmuje także ocenę istnienia materialnoprawnych podstaw do ingerencji sądu opiekuńczego w sposób wykonywania władzy rodzicielskiej.
Postanowienie SN z dnia 13 grudnia 2013 r., III CZP 89/13
Standard: 36801 (pełna treść orzeczenia)