Wartość przedmiotu sporu w sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego

Od dnia wejścia w życie ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz.U. z 2010 r. Nr 90, poz. 594 ze zm.) wartość przedmiotu sporu oraz wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawie o opróżnienie lokalu zajmowanego bez tytułu prawnego lub na podstawie innego tytułu niż najem podlega określeniu na podstawie art. 232 k.p.c.

W orzeczeniach wydanych przed dniem 2 marca 2006 r. Sąd Najwyższy przyjmował, że wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawie o eksmisję z lokalu mieszkalnego osoby zajmującej go „jak najemca” może być oznaczona według zasad określonych w art. 23 k.p.c. (zob. postanowienie SN z dnia 13 sierpnia 1997 r., I CZ 87/97). Obowiązujący wówczas art. 7 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (jedn. tekst: Dz. U. z 2002 r. Nr 9, poz. 88 ze zm. – dalej: „u.k.s.c. -1967”) nie dotyczył wprawdzie sposobu oznaczenia wartości przedmiotu sporu, a jedynie sposobu obliczenia wpisu, niemniej Sąd Najwyższy stał na stanowisku, że przy odpowiednim zastosowaniu reguł wynikających z tego przepisu oraz z art. 23 k.p.c. można obliczać wartość przedmiotu sporu oraz wartość przedmiotu zaskarżenia w sprawach o opróżnienie lokalu mieszkalnego zajmowanego bez tytułu prawnego lub na podstawie innego tytułu prawnego niż najem (zob. postanowienia SN z dnia 12 lutego 1997 r., II CZ 7/97, z dnia 15 października 1999 r., III CZ 104/99, z dnia 23 lipca 2004 r., III CZ 51/04 i z dnia 13 kwietnia 2005 r., V CZ 34/05).

Reguły te Sąd Najwyższy odnosił także do oznaczania wartości przedmiotu sporu oraz wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach przeciwko byłemu członkowi spółdzielni o nakazanie opróżnienia lokalu mieszkalnego należącego do spółdzielni mieszkaniowej (zob. postanowienia SN z dnia 6 czerwca 1997 r., II CKN 47/97, z dnia 29 maja 1998 r., II CKN 789/97, z dnia 16 listopada 1998 r., I CZ 151/98, z dnia 23 sierpnia 2001 r., III CKN 130/99).

W postanowieniu z dnia 8 kwietnia 1997 r., I CKN 18/97, Sąd Najwyższy wskazał, że wartością przedmiotu zaskarżenia w sprawie o opuszczenie lokalu przez domownika, wspólnie korzystającego z lokalu na podstawie użyczenia, powinna być kwota odpowiadająca jego trzymiesięcznemu udziałowi w należnościach z tytułu czynszu najmu tego lokalu.

Identyczne stanowisko zajął w postanowieniu z dnia 16 listopada 2000 r., I CZ 105/00, w którym wyjaśnił ponadto, że w sprawie o wydanie nieruchomości zajmowanej przez pozwanego bez tytułu prawnego, po rozwiązaniu umowy użyczenia, określenie wartości przedmiotu zaskarżenia następuje według zasad przewidzianych w art. 7 u.k.s.c. - 1967.

W dniu 2 marca 2006 r. wszedł w życie, wprowadzony przez art. 126 pkt 2 u.k.s.c.- 2005, artykuł 23[2] k.p.c., zgodnie z którym w sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa wartość przedmiotu sporu oblicza się przyjmując, stosownie do rodzaju i sposobu korzystania z niej, podaną przez powoda sumę odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub dzierżawy należnego od danego rodzaju nieruchomości. Przytoczony przepis swą treścią odpowiada art. 7 u.k.s.c. - 1967, z tym że pełni inną funkcję, należy bowiem do przepisów regulujących wartość przedmiotu sporu.

W postanowieniu z dnia 19 października 2007 r., I CZ 117/07, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że do określenia czasowego zakresu obowiązywania art. 232 k.p.c. stosuje się w drodze analogii ogólną zasadą bezpośredniego działania nowej ustawy, w związku z czym od dnia 2 marca 2006 r. wartość przedmiotu sporu w sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego albo na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa określa się na podstawie art. 23[2] k.p.c.

Pochodzące sprzed dnia 2 marca 2006 r. orzecznictwo Sądu Najwyższego w zakresie dotyczącym sposobu obliczania wartości przedmiotu sporu oraz wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o opróżnienie lokali zajmowanych bez tytułu prawnego lub na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa, nie utraciło aktualności. Wręcz przeciwnie, w związku z wprowadzeniem art. 23[2] k.p.c., regulującego problematykę wartości przedmiotu sporu, stanowisko Sądu Najwyższego w tej kwestii uzyskało silniejszą podstawę normatywną.

Jak wynika z przytoczonych przykładowo orzeczeń, stanowisko Sądu Najwyższego co do sposobu oznaczania wartości przedmiotu sporu oraz wartości przedmiotu zaskarżenia w sprawach o opróżnienie lokali mieszkalnych jest jednolite i można uznać je za utrwalone.

Postanowienie SN z dnia 3 lutego 2012 r., I CZ 149/11

Standard: 36184 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z art. 23[2] k.p.c. w sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego lub na podstawie innego niż najem lub dzierżawa wartość przedmiotu sporu oblicza się przyjmując, stosownie do rodzaju nieruchomości i sposobu korzystania z niej, sumę odpowiadającą trzymiesięcznemu czynszowi najmu lub dzierżawy należnemu od danego rodzaju nieruchomości.

Przepis ten wszedł w życie z dniem 2 marca 2006 r. (dodany przez art. 126 pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. Nr 167, poz. 1398 ze zm.). Od wskazanej daty należy stosować ten przepis w celu obliczenia wartości przedmiotu sporu, także w już toczących się sprawach o wydanie nieruchomości posiadanej bez tytułu prawnego albo na podstawie tytułu innego niż najem lub dzierżawa (por. postanowienie SN z dnia z dnia 19 października 2007 r., l CZ 117/07).

W sprawie, w której żądanie dotyczyło wydania lokalu zajmowanego na podstawie użyczenia, do określenia wartości przedmiotu sporu i wartości przedmiotu zaskarżenia zastosowanie ma art. 23[2] k.p.c. (por. postanowienie SN z dnia 13 lipca 2007 r., III CSK 161/07). Określenie tej wartości jest niezależne od faktycznej wartości całej nieruchomości.

Postanowienie SN z dnia 11 lutego 2009 r., V CZ 3/09

Standard: 36183 (pełna treść orzeczenia)