Uznanie wyroku sądu zagranicznego orzekającego rozwód

Brak przewidzianego w art. 58 § 1 k.r.o. rozstrzygnięcia w zagranicznym orzeczeniu rozwodowym o obowiązku alimentacyjnym rozwiedzionych małżonków względem ich dziecka nie stanowi przeszkody z art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c. do uznania tego orzeczenia.

Określona w art. 58 § 1 k.r.o. zasada orzekania w wyroku rozwodowym, "w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka", nie ma charakteru zasady podstawowej. Tak samo nie mają takiego charakteru wyrażone w art. 58 k.r.o. zasady rozstrzygania z urzędu o władzy rodzicielskiej nad wspólnym dzieckiem oraz obowiązująca od dnia 1 marca 1976 r. (art. 58 § 2 znowelizowany przez ustawę z dnia 19 grudnia 1975 r. o zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz. U. Nr 45, poz. 234) zasada orzekania o sposobie korzystania przez rozwiedzionych małżonków ze wspólnego mieszkania.

Podstawową natomiast zasadą prawa rodzinnego jego ochrona dobra małoletnich dzieci, mieszcząca się w konstytucyjnej zasadzie troski o wychowanie młodego pokolenia (art. 5 pkt 7 i art. 79 ust. 1 Konstytucji PRL).

Wyrok rozwodowy, w którym nie orzeczono o obowiązku alimentacyjnym rodziców względem dziecka, niewątpliwie narusza dyspozycję art. 58 § 1 k.r.o., który to przepis ma charakter iuris cogentis. Nie narusza jednak podstawowych zasad naszego systemu prawnego, a w szczególności zasad rządzących dziedzinami prawa cywilnego i rodzinnego. Przepis art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c. nie wymaga, aby orzeczenia zagraniczne były bez reszty zgodne z wszystkimi, choćby istotnymi przepisami prawa polskiego. Podobnie w art. 6 prawa międzynarodowego prywatnego (ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. - Dz. U. Nr 40, poz. 290) chodzi nie o wszelkie zasady porządku prawnego PRL, ale jedynie o zasady podstawowe (por. postanowienia SN z dnia 21 kwietnia 1978 r. IV CR 65/78).

Tak więc podobnie, jak pominięcie w wyroku rozwodowym przewidzianych w art. 58 § 1 i § 2 k.r.o. orzeczeń o władzy rodzicielskiej lub o wspólnym mieszkaniu rozwiedzionych małżonków, brak przewidzianego w art. 58 § 1 k.r.o. rozstrzygnięcia w zagranicznym orzeczeniu rozwodowym o obowiązkach alimentacyjnych rozwiedzionych małżonków względem ich dziecka nie stanowi przeszkody z art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c. do uznania tego orzeczenia.

Niezasądzenie w orzeczeniu rozwodowym alimentów na rzecz dziecka rozwiedzionych małżonków nie stwarza oczywiście w tym przedmiocie stanu rzeczy osądzonej. Ten brak może być usunięty w procesie alimentacyjnym wytoczonym przez dziecko. Zresztą orzeczenie o obowiązku alimentacyjnym już w wyroku rozwodowym też dotyczy tylko okresu po uprawomocnieniu się tego wyroku.

Postanowienie SN z dnia 19 sierpnia 1986 r., II CR 216/86

Standard: 32580 (pełna treść orzeczenia)

Stwierdzenie, że orzeczenie zostało wydane w państwie, którego prawo nie uzależnia - jak polski k.r.o. - dopuszczalności rozwiązania małżeństwa od powstania między stronami zupełnego i trwałego rozpadu pożycia, samo przez się nie stwarza przeszkody do uznania tego orzeczenia przez sąd polski. 

Odmowa uznania orzeczenia, opartego na założeniach nie znanych polskiemu prawu, może - jak powiedziano - wchodzić w grę dopiero w razie ujawnienia, że wywierałoby ono skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami obowiązującego w Polsce porządku prawnego. 

W Danii - jak w innych krajach skandynawskich - organ administracyjny może orzec rozwód po stwierdzeniu, że zaistniałe przesłanki wskazane w ustawie (m.in. separacja, nieregulowanie przez małżonków spraw majątkowych i alimentacyjnych oraz pieczy nad wspólnymi dziećmi ), jeżeli obowiązkowe w zasadzie próby pojednania nie przyniosły pozytywnego rezultatu (ustawa nr 256 z dnia 4 czerwca 1969 r.). Takie orzeczenie (akt) zaś może swymi skutkami nie godzić - w konkretnej sytuacji - w fundamentalne zasady polskiego porządku prawnego. 

Wzgląd na powyższe, tudzież na ideę sprawiedliwej oceny stosunków prawnych w obrocie międzynarodowym pozwala przyjąć, iż rzeczywiste znaczenie warunku przewidzianego w art. 1145 § 1 k.p.c. co do tego, aby orzeczenie zagraniczne było orzeczeniem sądu, jest takie, że w wypadku gdy tak przewiduje obce prawo, może nim być również orzeczenie (akt) organu innego niż sąd.

Postanowienie SN z dnia 20 września 1983 r., II CR 278/83

Standard: 32054 (pełna treść orzeczenia)