Postanowienie z dnia 1986-08-19 sygn. II CR 216/86

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 216/86

Postanowienie z dnia 19 sierpnia 1986 r.

Brak przewidzianego w art. 58 § 1 k.r.o. rozstrzygnięcia w zagranicznym orzeczeniu rozwodowym o obowiązku alimentacyjnym rozwiedzionych małżonków względem ich dziecka nie stanowi przeszkody z art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c. do uznania tego orzeczenia.

Przewodniczący: sędzia SN Z. Marmaj. Sędziowie SN: T. Bukowski (sprawozdawca), M. Zakrzewska.

Sąd Najwyższy z udziałem prokuratora Prokuratury Generalnej, E. Wiśniewskiej, po rozpoznaniu na rozprawie sprawy z wniosku Grażyny D. z udziałem Piotra D. o uznanie orzeczenia sądu zagranicznego na skutek rewizji prokuratora wojewódzkiego od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Jeleniej Górze z dnia 20 marca 1986 r.

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 20 marca 1986 r. Sąd Wojewódzki uznał wyrok Sądu Republiki Federalnej Niemiec, rozwiązujący przez rozwód zawarte w dniu 3 września 1981 r. małżeństwo Piotra Marcelego D. i Grażyny D. Wykonywanie władzy rodzicielskiej nad małoletnią córką Marią Patrycją D. powierzył powódce Grażynie D.

Rewizję od tego postanowienia złożył prokurator, zarzucając, że "stosowanie wyroku miałoby skutki sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, ponieważ pominięto w nim orzeczenie o obowiązku alimentacyjnym", przewidziane w art. 58 § 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zdaniem skarżącego, wyrok ten godzi w interes dziecka i przerzuca całość obowiązków alimentacyjnych na matkę - Grażynę D.

Na tej podstawie prokurator wnosił o zmianę zaskarżonego postępowania i oddalenia wniosku Grażyny D. o uznanie wyroku rozwodowego sądu niemieckiego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c. orzeczenie sądu zagranicznego podlega uznaniu, jeżeli nie jest sprzeczne z podstawowymi zasadami porządku prawnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej. Innymi słowy, odmowa uznania jest uzasadniona w razie sprzeczności orzeczenia zagranicznego z fundamentalnymi zasadami naszego ustroju, jak również z podstawowymi zasadami rządzącymi poszczególnymi dziedzinami prawa.

Określona w art. 58 § 1 k.r.o. zasada orzekania w wyroku rozwodowym, "w jakiej wysokości każdy z małżonków obowiązany jest do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka", nie ma charakteru zasady podstawowej. Tak samo nie mają takiego charakteru wyrażone w art. 58 k.r.o. zasady rozstrzygania z urzędu o władzy rodzicielskiej nad wspólnym dzieckiem oraz obowiązująca od dnia 1 marca 1976 r. (art. 58 § 2 znowelizowany przez ustawę z dnia 19 grudnia 1975 r. o zmianie ustawy kodeks rodzinny i opiekuńczy - Dz. U. Nr 45, poz. 234) zasada orzekania o sposobie korzystania przez rozwiedzionych małżonków ze wspólnego mieszkania.

Podstawową natomiast zasadą prawa rodzinnego jego ochrona dobra małoletnich dzieci, mieszcząca się w konstytucyjnej zasadzie troski o wychowanie młodego pokolenia (art. 5 pkt 7 i art. 79 ust. 1 Konstytucji PRL).

Wyrok rozwodowy, w którym nie orzeczono o obowiązku alimentacyjnym rodziców względem dziecka, niewątpliwie narusza dyspozycję art. 58 § 1 k.r.o., który to przepis ma charakter iuris cogentis. Nie narusza jednak podstawowych zasad naszego systemu prawnego, a w szczególności zasad rządzących dziedzinami prawa cywilnego i rodzinnego. Przepis art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c. nie wymaga, aby orzeczenia zagraniczne były bez reszty zgodne z wszystkimi, choćby istotnymi przepisami prawa polskiego. Podobnie w art. 6 prawa międzynarodowego prywatnego (ustawy z dnia 12 listopada 1965 r. - Dz. U. Nr 40, poz. 290) chodzi nie o wszelkie zasady porządku prawnego PRL, ale jedynie o zasady podstawowe (por. postanowienia SN z dnia 21 kwietnia 1978 r. IV CR 65/78, OSNCP 1979, z. 1, poz. 12).

Tak więc podobnie, jak pominięcie w wyroku rozwodowym przewidzianych w art. 58 § 1 i § 2 k.r.o. orzeczeń o władzy rodzicielskiej lub o wspólnym mieszkaniu rozwiedzionych małżonków, brak przewidzianego w art. 58 § 1 k.r.o. rozstrzygnięcia w zagranicznym orzeczeniu rozwodowym o obowiązkach alimentacyjnych rozwiedzionych małżonków względem ich dziecka nie stanowi przeszkody z art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c. do uznania tego orzeczenia.

Niezasądzenie w orzeczeniu rozwodowym alimentów na rzecz dziecka rozwiedzionych małżonków nie stwarza oczywiście w tym przedmiocie stanu rzeczy osądzonej. Ten brak może być usunięty w procesie alimentacyjnym wytoczonym przez dziecko. Zresztą orzeczenie o obowiązku alimentacyjnym już w wyroku rozwodowym też dotyczy tylko okresu po uprawomocnieniu się tego wyroku.

Należy mieć na uwadze i to, że przepis art. 58 k.r.o. nie stanowi, a czynił to wyraźnie art. 32 kodeksu rodzinnego z dnia 27 czerwca 1950 r. (Dz. U. Nr 34, poz. 308), iż "rozwód nie może być orzeczony bez rozstrzygnięcia o prawach i obowiązkach obojga małżonków względem osób i majątku ich małoletnich dzieci". Kwestia alimentacji dziecka przez rozwiedzionych rodziców, a więc i obowiązek orzeczenia o niej, jest przeto, mimo swej wagi, jedną z kwestii wtórnych, wskazanych w art. 58 § 1 i § 2 k.r.o., a nie kwestią czy zasadą podstawową w rozumieniu art. 1146 § 1 pkt 5 k.p.c.

Gdyby zająć stanowisko odmienne, wyrażone w rewizji, to nie byłoby dopuszczalne uznawanie żadnego orzeczenia zagranicznego, nie odpowiadającego bez reszty normom prawa polskiego.

Skoro zatem rewizja nie ma uzasadnionych podstaw, a klauzula porządku publicznego nie wyłącza uznania rozważanego wyroku rozwodowego sądu niemieckiego, Sąd Najwyższy orzekł na podstawie art. 387 k.p.c. w związku z art. 13 § 2 k.p.c. jak w sentencji.

OSNC 1987 r., Nr 11, poz. 181