Skutki wadliwego wydziedziczenia

Nieskuteczność wydziedziczenia wynikająca z niespełnienia wymagań zawartych w art. 1008 i art. 1009 k.c. pozostaje bez wpływu na ważność pozostałych rozporządzeń testamentowych i jako taka nie podlega badaniu w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku.

Bezpodstawność wydziedziczenia powoduje, że osoba wydziedziczona bez przyczyny zostaje wyłączona od dziedziczenia ustawowego, ale może domagać się należnego jej zachowku.

W orzecznictwie i doktrynie nie budzi wątpliwości, że skoro wadliwe wydziedziczenie nie wywołuje skutku zamierzonego przez ustawodawcę, uprawniony może dochodzić zachowku powołując się na nieważność lub bezskuteczność wydziedziczenia.

Postanowienie SN z dnia 28 sierpnia 2020 r., II CSK 574/19

Standard: 63678 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Wydziedziczenie może zostać dokonane skutecznie jedynie w ważnym testamencie, oczywiste jest, że nieważność testamentu pociąga za sobą nieważność wydziedziczenia.

Tak samo ocenić należy wydziedziczenie dokonane z przyczyny nieprzewidzianej przez ustawodawcę, bądź też zdziałane w testamencie w sposób uniemożliwiający zidentyfikowanie przyczyny wydziedziczenia (art. 1009 k.c.).

Bezskuteczne jest również wydziedziczenie, jeżeli okaże się, że uzasadniająca je przyczyna w rzeczywistości nie istnieje albo że spadkodawca przebaczył uprawnionemu do zachowku (art. 1010 k.c.).

Nie może budzić wątpliwości, że skoro wadliwe wydziedziczenie nie wywołuje skutku zamierzonego przez spadkodawcę, uprawniony może dochodzić zachowku powołując się na nieważność lub bezskuteczność wydziedziczenia. Stanowisko takie prezentowane jest konsekwentnie w orzecznictwie (por. wyroki SN z dnia 23 czerwca 1998 r., III CKN 561/97, z dnia 7 listopada 2002 r., II CKN 1397/00 oraz z dnia 9 grudnia 1974 r., I CR 873/74). Aprobuje je także doktryna.

Uchwała SN z dnia 24 stycznia 2007 r., III CZP 149/06

Standard: 29356 (pełna treść orzeczenia)