Skargą pauliańską w razie uznania powództwa o ustanowienie rozdzielności majątkowej

Czynności procesowe w postaci uznania przez dłużnika (pozwanego) powództwa o zniesienie wspólności ustawowej majątkowej oraz złożenia przez niego jako współuczestnika postępowania zgodnego wniosku co do sposobu podziału majątku dorobkowego nie podlegają zaskarżeniu przez jego wierzyciela w drodze skargi pauliańskiej (art. 527 i nast. k.c.).

Z punktu widzenia prawa materialnego czynność uznaniu powództwa o zniesienie ustawowej wspólności ta nie ma jakiegokolwiek znaczenia. Jest to zrozumiałe, skoro dopiero w następstwie wyroku uwzględniającego tego rodzaju powództwo dochodzi do zmiany układu prawnomajątkowego pomiędzy małżonkami, samo zaś uznanie takiego powództwa przez pozwanego nie ma wpływu na ten układ. Wyrok znoszący wspólność ustawową małżeńską ma charakter konstytutywny, i że to on wywiera skutki materialnoprawne. Są to skutki erga omnes (art. 452 w zw. z art. 435 § 1 k.p.c.). Faktem jest, zwłaszcza jeżeli skutki te cofnięte są w czasie, że mogą one niekiedy prowadzić do pokrzywdzenia wierzycieli małżonków. Jednakowoż nawet i wówczas nie przysługuje wierzycielom samodzielna ochrona prawna, np. zbliżona do tej, jaką realizować mogą w trybie interesującej nas skargi pauliańskiej, co słusznie podkreślił Sąd Najwyższy w uzasadnieniu wyroku z dnia 3 lutego 1995 r. II CRN 162/94. Z tej m.in. przyczyny Sąd Najwyższy ostatnio wielokrotnie wypowiadał się co do konieczności uwzględniania przy rozstrzyganiu spraw o zniesienie małżeńskiej wspólności ustawowej nie tylko interesu rodziny, ale także możliwości pokrzywdzenia wierzycieli któregokolwiek z małżonków (np. wyrok z dnia 24 maja 1994 r. I CRN 10/94 oraz wyrok z dnia 11 stycznia 1995 r. II CRN 148/94).

Wyrok SN z dnia 19 października 1995 r., III CRN 40/95

Standard: 28329 (pełna treść orzeczenia)