Zażalenie na postanowienie sądu w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego (art. 770 § 5 k.p.c.)

Osoba, której powołanie na stanowisko komornika sądowego wygasło z mocy prawa ze względu na rezygnację z pełnienia obowiązków komornika, a która pełniąc te obowiązki wydała postanowienie o ustaleniu kosztów postępowania egzekucyjnego uchylone przez sąd w trybie nadzoru nad egzekucją na podstawie art. 759 § 2 k.p.c., jest osobą uprawnioną w myśl art. 770 § 5 k.p.c. do wniesienia zażalenia na to postanowienie sądu jako „inna osoba, której to postanowienie dotyczy."

Uchwała SN z dnia 18 października 2023 r., III CZP 4/23

Standard: 71882 (pełna treść orzeczenia)

Na postanowienie sądu rejonowego, uchylające postanowienie komornika o ustaleniu wysokości opłaty egzekucyjnej i przekazujące sprawę do ponownego rozpoznania, komornikowi nie przysługuje zażalenie. 

Nie pozbawia to komornika uprawnienia do wniesienia zażalenia na ewentualne postanowienie sądu rozstrzygające skargę na jego postanowienie o ustaleniu wysokości opłaty egzekucyjnej w tej samej sprawie po jej ponownym rozpoznaniu.

W art. 770 zdanie czwarte k.p.c. ustawodawca przyznał komornikowi legitymację do złożenia zażalenia na postanowienie sądu, mimo że nie jest on stroną postępowania egzekucyjnego, lecz organem egzekucyjnym. Regulacja ta, podyktowana ochroną interesów finansowych komornika, ma charakter wyjątkowy i nie stanowi podstawy wnoszenia przez komornika zażalenia na inne postanowienia sądu wydawane w postępowaniu egzekucyjnym (zob. uchwały SN z dnia 9 czerwca 1999 r., III CZP 16/99, z dnia 9 grudnia 1999 r., 26 października 2011 III CZP 31/99 i z III CZP 62/1 oraz postanowienia SN z dnia 14 marca 2000 r., II CKN 496/00, z dnia 12 czerwca 2002 r., III CZP 33/02 i z dnia 22 marca 2007 r., III CZP 2/07).

Na postanowienie sądu rozstrzygające skargę przysługuje zażalenie według reguły przyjętej w art. 767[4] § 1 k.p.c., a więc w wypadkach wskazanych w ustawie. Należy do nich art. 770 zdanie czwarte k.p.c., wobec czego nie ma potrzeby sięgania w tym wypadku do odpowiedniego stosowania art. 394 § 1 in principio w związku z art. 13 § 2 k.p.c.

Uchwała SN z dnia 14 września 2016 r., III CZP 37/16

Standard: 21869 (pełna treść orzeczenia)

Zobacz glosy

Osobie trzeciej, niebędącej stroną postępowania egzekucyjnego, nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu oddalające jej skargę na czynności komornika (art. 7674 § 1 w związku z art. 770 zdanie czwarte k.p.c.).

W piśmiennictwie kwalifikuje się przepis art. 770 k.p.c. jako mający charakter regulacji szczególnej, a więc wyłączający dopuszczalność interpretacji w sposób sprzeczny z jego brzmieniem, co w szczególności musi dotyczyć określenia kręgu podmiotów legitymowanych do wniesienia zażalenia na postanowienie Sądu.

Postanowienie SN z dnia 10 października 2014 r., III CZP 68/14

Standard: 48718 (pełna treść orzeczenia)

Zażalenie komornika na postanowienie sądu przewidziane w art. 770 k.p.c. podlega opłacie sądowej.

Za obowiązkiem uiszczenia opłaty sądowej przez komornika przemawia generalna zasada odpłatności wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych, wynikająca z całokształtu przepisów ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Dokonanie czynności procesowej strony uzależnione zostało od wniesienia stosownej opłaty, a jedynie wyjątkowo, kierując się różnymi motywami, ustawodawca odstępuje od wymagania jej uiszczenia; określa wówczas wyraźnie, które pisma procesowe są wolne od opłaty sądowej. Nie pobiera się opłat tylko wtedy, gdy przepis przewiduje wyłączenie obowiązku ich ponoszenia w pewnych kategoriach spraw (np. art. 95, 99 u.k.s.c.) albo przez określone podmioty (art. 94, 96 u.k.s.c.). Komornik sądowy, któremu ustawodawca przyznał uprawnienie do dokonania czynności procesowej, o której mowa w art. 770 k.p.c., nie został wymieniony w ustawie o kosztach sądowych w sprawach cywilnych jako podmiot nie mający obowiązku uiszczania kosztów sądowych.

Uchwała SN z dnia 26 października 2011 r., III CZP 62/11

Standard: 52903 (pełna treść orzeczenia)

Byłemu zastępcy komornika sądowego, który wyegzekwował sumę podlegającą egzekucji lub jej część, nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu rozstrzygające skargę na czynności w przedmiocie kosztów postępowania egzekucyjnego.

Art. 770 k.p.c. zawiera regulację szczególną, określającą dopuszczalność zażalenia na postanowienie sądu rejonowego w przedmiocie wysokości opłaty egzekucyjnej; stanowi, że zażalenie przysługuje stronom postępowania egzekucyjnego – wierzycielowi i dłużnikowi – oraz komornikowi.

Nie budzi  wątpliwości, że stroną postępowania egzekucyjnego nie jest komornik sądowy lub jego zastępca, w art. 770 k.p.c. zatem legitymację do wniesienia zażalenia przyznano komornikom odrębnie. Tak więc krąg osób legitymowanych do wniesienia zażalenia został określony inaczej, niż osób legitymowanych do wniesienia skargi na czynności komornika, w wyniku rozpoznania której może zapaść postanowienie, przewidziane w art. 770 k.p.c. Z tego przepisu – jako szczególnego – nie można zatem wyprowadzić wniosku, że uprawnienie do wniesienia skargi na czynności komornika przesądza równocześnie istnienie legitymacji do wniesieniu zażalenia na postanowienie sądu wydane po rozpoznaniu skargi.

W art. 770 k.p.c. ustawodawca odwołał się do pojęcia komornika w znaczeniu organu egzekucyjnego uprawnionego do prowadzenia czynności egzekucyjnych, zatem zażalenie na podstawie art. 770 k.p.c. może wnieść także zastępca komornika, jeżeli w chwili wydania postanowienia przez sąd należy do niego prowadzenie czynności egzekucyjnych w imieniu zastępowanego komornika.

Z tych samych uprawnień nie może natomiast korzystać były zastępca komornika, który ten status utracił i organem egzekucyjnym już nie jest.

Uchwała SN z dnia 25 maja 2011 r., III CZP 2/11

Standard: 22461 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 770 zdanie czwarte k.p.c. nie stanowi podstawy wnoszenia przez komornika zażalenia na inne postanowienia sądu wydane w postępowaniu egzekucyjnym, przez co należy rozumieć postanowienia, których przedmiotem nie jest ustalenie kosztów egzekucji (postanowienie SN w powołanym z dnia 14 marca 2000 r., II CKN 496/00).

W postępowaniu, do prowadzenia którego komornik został zobowiązany w wyniku uchylenia przez sąd jego zarządzenia o zwrocie wniosku, ma on obowiązek ustalenia kosztów egzekucji (art. 770 zdanie trzecie k.p.c.) i na ewentualne postanowienie sądu wydane w wyniku zaskarżenia tej czynności, będzie przysługiwało mu zażalenie

Postanowienie SN z dnia 12 czerwca 2002 r., III CZP 33/02

Standard: 52730 (pełna treść orzeczenia)

Zażalenie komornika na postanowienie sądu wymienione w art. 770 k.p.c. nie podlega opłacie sądowej.

Uchwała SN z dnia 11 października 2001 r., III CZP 49/01

Standard: 52620 (pełna treść orzeczenia)

Prawo zaskarżenia orzeczenia sądu zostało przyznane komornikowi na wyjątkowych zasadach w przepisie art. 770 zdanie czwarte k.p.c. To niewątpliwie szczególne uprawnienie, przyznane ze względu na przedmiot rozstrzygnięcia, jakim jest ustalenie kosztów egzekucji, nie może być w drodze wykładni rozszerzane na inne sytuacje, w których komornik działa za i na rzecz innych osób, a zatem nie ma jakiegokolwiek własnego interesu prawnego.

Uchwała SN z dnia 12 stycznia 2001 r., III CZP 48/00

Standard: 52430 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 770 zdanie czwarte k.p.c. nie stanowi podstawy wnoszenia przez komornika zażalenia na inne postanowienia sądu wydane w postępowaniu egzekucyjnym.

Postanowienie  z dnia 14 marca 2000 r., II CKN 496/00

Standard: 29611 (pełna treść orzeczenia)

Termin do wniesienia przez komornika zażalenia na podstawie art. 770 zdanie 4 k.p.c. liczy się od daty doręczenia mu odpisu postanowienia z uzasadnieniem.

Uchwała SN z dnia 9 grudnia 1999 r., III CZP 31/99

Standard: 29610 (pełna treść orzeczenia)

W postępowaniu przed sądem pierwszej instancji, wszczętym na skutek skargi na postanowienie komornika, ustalające koszty egzekucji, komornik nie bierze udziału.

Sprawa ze skargi na czynności komornika jest niewątpliwie " sprawą egzekucyjną", o jakiej mowa w art. 766 zd. pierwsze k.p.c. Regułą jest więc jej rozpoznawanie na posiedzeniu niejawnym. Argumenty, jakimi kierował się komornik ustalając "koszt egzekucji", muszą się znaleźć w uzasadnieniu postanowienia wydanego na podstawie art. 770 zd. trzecie k.p.c.

W zasadzie więc nie powstaje zarówno potrzeba uzupełniania ich wyjaśnieniami komornika, jak i problem uczestnictwa komornika w postępowaniu ze skargi na to postanowienie, rozumiany jako obowiązek zawiadomienia go "o wyznaczonych rozprawach". Ich odbycie, będące w postępowaniu egzekucyjnym ograniczone do wyjątków, zależy bowiem zawsze od uznania sądu.

Stosownie jednak do art. 152 zd. drugie w związku z art. 13 § 2 k.p.c., także na posiedzenie niejawne możliwe jest wezwanie innych niż strony osób. Może być jednak również wyznaczone posiedzenie jawne i wysłuchanie na nim "stron i innych osób" (art. 766 zd. pierwsze in fine k.p.c.).

Sąd spełnia w postępowaniu egzekucyjnym wiele funkcji, nie jest więc również wyłączone uzyskanie od komornika potrzebnych wyjaśnień na piśmie (arg. z art. 759 § 2, art. 760 § 1 i art. 761 § 1 k.p.c.). Stwarza to pełną możliwość odebrania od komornika ewentualnych uzupełniających informacji, bez konieczności przyznawania mu w tym celu uprawnień przez ustawodawcę nie nadanych i nie odpowiadających jego pozycji, jako organu egzekucyjnego poddanego nadzorowi sądu (m.in.: art. 759 § 1 i art. 761 § 1 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 9 czerwca 1999 r., III CZP 16/99

Standard: 29612 (pełna treść orzeczenia)

Komornikowi nie przysługuje zażalenie na postanowienie sądu rozstrzygające skargę na czynności komornika w przedmiocie wysokości kosztów egzekucji.

Uchwała SN z dnia 28 sierpnia 1997 r., III CZP 30/97

Standard: 29420 (pełna treść orzeczenia)