Wykonanie zobowiązania przez zapłatę kwoty nominalnej a waloryzacja świadczenia (art. 358[1] § 3 k.c.)

W świetle utrwalonej w judykaturze wykładni art. 358[1] § 3 k.c., spełnienie świadczenia w nominalnej wysokości nie zawsze oznacza wykonanie zobowiązania. Jest tak, gdy spełnienie świadczenia pieniężnego w nominalnej wysokości nie realizuje interesu wierzyciela (por. np. orz. SN z dnia 3 kwietnia 1992 r., I PZP 19/92, 22 września 2011 r., V CNP 74/10, 29 marca 2012 r., I CSK 333/11, 19 listopada 2014 r., II CSK 191/14, i 10 lutego 2016 r., I CSK 113/15).

Wyrok SN z dnia 30 maja 2017 r., IV CSK 445/16

Standard: 38795 (pełna treść orzeczenia)

Zapłata przez dłużnika kwoty nominalnej stanowi jedynie spełnienie świadczenia, co nie oznacza automatycznie wykonania zaciągniętego zobowiązania, gdyż do tego niezbędne jest zaspokojenie wierzyciela. Zapatrywanie to opiera się na przepisie art. 354 § 1 k.c. wymagającym, aby wykonanie zobowiązania było zgodne ze społeczno - gospodarczym celem zobowiązania oraz zasadami współżycia społecznego, a także - ewentualnie - z ustalonymi zwyczajami. Sąd Najwyższy z naciskiem podkreślał, że wyraźne oddzielenie aktu spełnienia świadczenia od zagadnienia wykonania zobowiązania zapobiega powstawaniu sytuacji, w których spełnienie przez dłużnika świadczenia w sposób formalny, zgodny z literą zobowiązania, nie zaspokajałoby uzasadnionego interesu wierzyciela. Tak może się dziać między innymi w wypadku istotnej zmiany siły nabywczej pieniądza po powstaniu zobowiązania uregulowanej szczegółowo w art. 3581 k.c., jest bowiem jasne, że zapłata kwoty nominalnej nie prowadzi wówczas do zaspokojenia interesu wierzyciela (tak SN w wyroku z dnia 9 sierpnia 2001 r. II CKN 25/1999, zob. też uchwały SN z dnia 20 marca 1992 r., III CZP 16/92; z dnia 3 kwietnia 1992 r., I PZP 19/92; z dnia 7 maja 1996 r., II CRN 52/96 oraz wyroki z dnia 28 września 1993 r., I CRN 74/93, z dnia 4 sierpnia 1994 r., I PRN 49/94). 

Zapłata długu pieniężnego może być uznana za właściwy sposób wykonania zobowiązania jedynie wtedy, gdy wierzyciel przyjmuje świadczenie w kwocie nominalnej, bez zastrzeżenia, że żąda jego waloryzacji lub traktuje je jako świadczenie częściowe ( zob. uzasadnienie wymienionej uchwały z dnia 7 maja 1996 r.).

Wyrok SN z dnia 19 listopada 2014 r., II CSK 191/14

Standard: 38769 (pełna treść orzeczenia)