Postanowienie z dnia 1998-04-07 sygn. II CKN 664/97

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CKN 664/97

Postanowienie z dnia 7 kwietnia 1998 r.

Droga sądowa o rozgraniczenie jest niedopuszczalna, jeżeli organ administracji umorzył postępowanie i przekazał sprawę do sądu w wyniku sprzeciwu strony od ugody zawartej przed wyznaczonym geodetą.

Przewodniczący: sędzia SN F. Barczewska. Sędziowie SN: H. Ciepła, Z. Strus (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 31 marca 1998 r. na rozprawie sprawy z wniosku Anastazji M., z udziałem Tadeusza Z. i Stefana M., o rozgraniczenie, na skutek kasacji wnioskodawczyni od postanowienia Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 13 maja 1997 r. sygn. akt (...) postanowił uchylić zaskarżone postanowienie oraz postanowienie Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórze w Krakowie z dnia 24 lipca 1996 r. sygn. akt (...) i odrzucił wniosek; stwierdził, że każdy uczestnik ponosi koszty postępowania związane ze swym udziałem w sprawie.

Uzasadnienie:

Na wniosek Anastazji M., wpisanej w księdze wieczystej wraz z mężem Stefanem w charakterze właścicieli nieruchomości oznaczonej nr 122, organ administracji prowadził rozgraniczenie z nieruchomością oznaczoną numerem 123/8, stanowiącą własność Tadeusza Z. Wpisy w księgach wieczystych dokonane były po zatwierdzeniu przez Prezydenta Miasta K. planu scalenia wsi L. W postępowaniu tym strony zawarły ugodę przed upoważnionym geodetą, oznaczając przebieg granicy jako linię łączącą na szkicu punkt 6 z punktem 3. Przed umorzeniem postępowania wnioskodawczyni sprzeciwiła się tej ugodzie. Wobec tego wójt miejscowej gminy umorzył postępowanie i przekazał sprawę do Sądu Rejonowego dla Krakowa-Podgórze, który, kierując się opinią biegłego geodety, dokonał rozgraniczenia według pierwszego kryterium przewidzianego w art. 153 k.c., wzdłuż linii łączącej wymieniony punkt A z punktem 1, przesuniętym w kierunku nieruchomości wnioskodawczyni. Sąd Wojewódzki w Krakowie, postanowieniem z dnia 13 maja 1997 r., oddalił apelację wnioskodawczyni.

Kasacja wniesiona przez jej pełnomocnika przytacza obydwie podstawy wymienione w art. 393¹ pkt 1 i 2 k.p.c. Naruszenie prawa materialnego - art. 153 k.c. upatruje w rozgraniczeniu według stanu prawnego, który nie został stwierdzony. Rozgraniczenie, według wywodów autora kasacji, powinno nastąpić wobec tego na podstawie ostatniego spokojnego stanu posiadania. Naruszenie przepisów postępowania - art. 328 § 2 k.p.c. i art. 233 § 1 k.p.c. ma polegać na nieuwzględnieniu posiadania przez wnioskodawczynię działki oznaczonej przed scaleniem nr 132, położonej między nieruchomościami uczestników postępowania o rozgraniczenie. Działka ta, zdaniem skarżącego, została włączona podczas scalenia do nieruchomości wnioskodawczyni, co powinno skutkować odpowiednim przesunięciem granicy w kierunku nieruchomości Tadeusza Z.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rozgraniczenia nieruchomości dokonuje się w postępowaniu administracyjnym (art. 30 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne, Dz. U. Nr 30, poz. 163 ze zm., zwanej dalej ustawą), którego zakończenie stanowi decyzja (art. 33 ust. 1) lub postanowienie o umorzeniu w razie zawarcia ugody. Wyjątek dotyczy rozgraniczenia jako przesłanki rozstrzygnięcia sporu o własność lub o wydanie nieruchomości (art. 36). W sprawach podlegających trybowi administracyjnemu przewidziane zostały sytuacje, w których otwiera się droga sądowa (art. 33 ust. 3 i art. 34 ust. 2 cyt. ustawy). Przekazanie sprawy administracyjnej do rozpoznania sądowi następuje z urzędu, jeżeli nie było podstaw do wydania decyzji, a strony nie zawarły ugody, albo na wniosek, jeżeli strona jest niezadowolona z decyzji o rozgraniczeniu. W rozpoznawanej sprawie nie zachodzi żaden z opisanych wyjątków od trybu administracyjnego. Ugoda co do przebiegu linii granicznej dla swej ważności wymaga formy pisemnej (art. 32 ust. 5 ustawy), a oświadczenia woli stron muszą być składane w obecności geodety (verba legis: przed geodetą - art. 31 ust. 4 zdanie drugie ustawy).

Pod rządem Prawa geodezyjnego i kartograficznego zachował aktualność pogląd wyrażony przez Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 7 lipca 1981 r. I CR 225/81, OSPiKA 1981, z. 12, poz. 215), że czynność ta nie jest ugodą w rozumieniu przepisów art. 114-122 k.p.a. Nie wymaga zatem dla swej ważności zatwierdzenia przez organ administracyjny. Skutki materialnoprawne, równe ugodzie sądowej (scil. której sąd się nie sprzeciwił), następują z chwilą podpisania aktu ugody, nie ma zatem znaczenia dla wyniku niniejszych rozważań rozstrzyganie kwestii, czy dla zakończenia postępowania administracyjnego konieczny jest jeszcze odrębny akt organu, który je prowadził. Przekazanie sprawy do rozpatrzenia sądowi otwiera drogę sądową dla rozgraniczenia tylko w wypadkach określonych w ustawie (arg. z art. 2 § 3 k.p.c.). Wobec tego, dla oceny jej dopuszczalności drugorzędne znaczenie ma uprzednie wydanie decyzji o umorzeniu postępowania jako aktu wymaganego w art. 34 ust. 2 ustawy. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 18 września 1992 r. III CZP 113/92 ("Wokanda" 1992, z. 11, s. 5) nie dopatrzył się podstaw do odrzucenia wniosku ze względu na brak tej decyzji.

Nie ulega jednak wątpliwości, że podstawowa przesłanka przekazania (art. 33 ust. 3 ustawy, jako nie odpowiadający stanowi faktycznemu, nie jest rozważany) została wymieniona w art. 34 ust. 1 ustawy. Skoro w niniejszej sprawie została zawarta ugoda, przesłanka powyższa nie była spełniona. Ważność ugody jako czynności prawnej rodzącej skutki cywilnoprawne może być podważana w trybie procesu (szczególna podstawa uchylenia się od jej skutków została odrębnie uregulowana w art. 918 k.c.), nie ma jednak wątpliwości, że rozgraniczenie, a nie spór o ważność (skuteczność) ugody było przedmiotem postępowania nieprocesowego, w którym zapadło zaskarżone postanowienie. Dlatego sąd, któremu przekazano sprawę, obowiązany był odrzucić wniosek (art. 199 § 1 pkt 1 w związku z art. 13 § 2 k.p.c.), gdyż przepisy kodeksu postępowania cywilnego nie przewidują w takim wypadku zwrotu sprawy organowi administracji. Naruszenie wymienionego przepisu doprowadziło do wydania orzeczeń w postępowaniu dotkniętym nieważnością (art. 379 pkt 1 k.p.c.).

Ponieważ Sąd Najwyższy z urzędu bierze pod rozwagę nieważność postępowania, niezależnie od granic kasacji (art. 393¹¹ k.p.c.), na mocy art. 393¹⁶ k.p.c. należało orzec jak w sentencji. O kosztach postępowania orzeczono na podstawie art. 520 § 1 k.p.c.

OSNC 1998 r., Nr 11, poz. 183