Wyrok z dnia 1997-02-24 sygn. I CKN 96/96

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I CKN 96/96

Wyrok z dnia 24 lutego 1997 r.

1. Moc wpisu o wszczęciu egzekucji z nieruchomości rozciąga się wstecz do daty złożenia wniosku, określonej w art. 44 zd. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. Nr 19, poz. 147 ze zm.).

2. Skutek zajęcia nieruchomości wymieniony w art. 930 § 1 zd. 1 k.p.c., to znaczy bezskuteczność rozporządzenia dokonanego po dacie złożenia przez komornika wniosku o wpis, następuje z mocy prawa, bez względu na to, czy sąd wieczystoksięgowy dokonał wzmianki wymaganej w art. 45 ust. 1 powołanej ustawy.

Przewodniczący: sędzia SN M. Słoniewski.

Sędziowie SN: G. Filcek, Z. Strus (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 1997 r. na rozprawie sprawy z powództwa Agencji Handlowej "B.(...)" - Spółka z o.o. w Z.G. Kasie Opieki SA - Oddział w Z. G. o zwolnienie przeciwko Powszechnej nieruchomości od egzekucji, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Apelacyjnego w Poznaniu z dnia 28 sierpnia 1996 r. sygn. akt (...)

oddalił kasację.

Uzasadnienie:

Sąd Apelacyjny w Poznaniu oddalił wyrokiem z dnia 28 sierpnia 1996 r. rewizję powódki Agencji Handlowej "B. (...)" - Spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w Z.G. w sprawie przeciwko Powszechnej Kasie Opieki SA - Oddział w Z.G. o zwolnienie spod egzekucji nieruchomości (użytkowania wieczystego gruntu oraz związanego z nim prawa własności budynku), znajdującej się w Z.G., dla której prowadzona jest księga wieczysta Kw nr (...). Według ustaleń Sądu Wojewódzkiego dłużnik Zbigniew M., użytkownik wieczysty i właściciel budynku, otrzymał w dniu 1 września 1993 r. od komornika zawiadomienie o wszczęciu egzekucji na wniosek PKO SA - Oddział w Z.G., natomiast w dniu 6 sierpnia 1993 r. komornik skierował do Sądu Rejonowego w Zielonej Górze, prowadzącego księgę wieczystą, wniosek o dokonanie w niej wpisu o wszczęciu egzekucji z nieruchomości.

W dniu 13 sierpnia 1993 r. nieruchomość i użytkowanie wieczyste kupiła od dłużnika Agencja Reklamowa "M. (...)" - Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością. W dniu 30 czerwca 1995 r. Sąd Rejonowy w Zielonej Górze wykreślił z rejestru handlowego Rej. (...) dotychczasową nazwę spółki Agencja Reklamowa "(...)" - Spółka z o.o. i w jej miejsce wpisał powodową Spółkę.

Sąd Apelacyjny, oceniając powyższe fakty, uznał, że rozporządzenie nieruchomością na rzecz osoby trzeciej zostało dokonane po zajęciu nieruchomości, gdyż ze względu na treść art. 29 ustawy o księgach wieczystych i hipotece o wpis o wszczęciu egzekucji ma moc wsteczną - od daty złożenia wniosku, dlatego zajęcie nastąpiło z dniem wpłynięcia do sądu wniosku komornika. Stosownie do treści art. 930 § 1 k.p.c., rozporządzenie nieruchomością po jej zajęciu nie ma wpływu na dalsze postępowanie egzekucyjne.

W kasacji od wymienionego wyroku Sądu Apelacyjnego adwokat, pełnomocnik powódki, wskazał jako podstawy naruszenie prawa materialnego - art. 841 § 1 k.p.c. i art. 925 § 1 k.p.c. przez ich błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie. Sąd Najwyższy rozpoznał sprawę w granicach kasacji i stwierdził brak usprawiedliwionych podstaw. Artykuł 924 k.p.c. stanowi, że komornik przesyła do właściwego sądu wniosek o dokonanie w księdze wieczystej wpisu o wszczęciu egzekucji z nieruchomości. Ze względu na doniosłe skutki (także materialnoprawne) omawianego wpisu należy przyjąć, że akt jurysdykcyjny sądu prowadzącego księgę wieczystą uwzględniający taki wniosek jest wpisem w rozumieniu art. 49 ustawy o księgach wieczystych i hipotece. Dalsze przepisy kodeksu postępowania cywilnego o zajęciu nieruchomości w toku egzekucji tylko fragmentarycznie regulują jego skutki, tj. chwilę zajęcia (art. 925 § 1) i zasięg przedmiotowy (art. 929 § 1 i 2) oraz stanowią o bezskuteczności rozporządzenia dokonanego po zajęciu (art. 930 § 1).

Nie rozstrzygają natomiast dalszych zagadnień wiążących się z funkcjonowaniem wpisów w ramach systemu ksiąg wieczystych. Nie ulega jednak wątpliwości, że art. 925 § 1 k.p.c. nie może być stosowany bez powiązania z tym systemem. Przepisy ustawy o księgach wieczystych i hipotece uzupełniają fragmentaryczne uregulowania zawarte w kodeksie postępowania cywilnego, gdyż zawierają normy szczegółowe dotyczące kognicji sądu rozpoznającego wniosek, sposobu dokonywania i wykreślania wpisów, a także związanych z tym skutków prawnych, także nie wymienionych w powołanych przepisach kodeksu postępowania cywilnego o zajęciu nieruchomości (użytkowania wieczystego). Wśród nich znajduje się art. 29 omawianej ustawy stanowiący o mocy wstecznej wpisów od dnia złożenia wniosku. Nie ma podstaw do wyłączenia jego stosowania w rozpoznawanej sprawie, skoro nie wynika ono z art. 925 § 1 k.p.c., art. 29 cyt. ustawy lub któregokolwiek innego przepisu. Moc wpisu o wszczęciu egzekucji z nieruchomości rozciąga się zatem wstecz do daty złożenia wniosku, określonej w art. 44 zdanie drugie ustawy o księgach wieczystych i hipotece.

Skutek zajęcia nieruchomości wymieniony w art. 930 § 1 zd. 1 k.p.c., to jest bezskuteczność rozporządzenia dokonanego po dacie złożenia przez komornika wniosku o wpis, następuje z mocy prawa, bez względu na to, czy sąd wieczystoksięgowy dokonał wzmianki wymaganej w art. 45 ust. 1 cyt. ustawy. Gdyby doszło do naruszenia obowiązku dokonania wzmianki o wniosku komornika, związana z tym ewentualna odpowiedzialność nie przywraca skuteczności rozporządzeniom dokonanym w warunkach określonych w art. 930 § 1 k.p.c.

Dlatego Sąd Apelacyjny prawidłowo orzekł, że ze względu na przytoczone unormowania prowadzenie egzekucji z użytkowania wieczystego i odrębnej własności budynku nie narusza praw powodowej spółki. Nie dopatrując się usprawiedliwionych podstaw kasacji Sąd Najwyższy z mocy art. 393¹² k.p.c. oddalił kasację i orzekł o kosztach procesu stosownie do art. 108 § 1 k.p.c.

OSNC 1997 r., Nr 10, poz. 142