Zbycie nieruchomości przez dłużnika po złożeniu wniosku o wpis o wszczęciu egzekucji

Zbycie nieruchomości przez dłużnika po złożeniu wniosku o wpis o wszczęciu egzekucji nie jest przeszkodą do dokonania wpisu w księdze wieczystej.

Zgodnie z art. 925 § 1 i 2 i art. 930 § 1 k.p.c. wpis w księdze wieczystej o wszczęciu egzekucji powoduje zajęcie nieruchomości, co wywołuje ten skutek, że późniejsze rozporządzenie nieruchomością nie ma wpływu na dalsze postępowanie egzekucyjne. W stosunku do każdego, kto wiedział o wszczęciu egzekucji, skutki zajęcia powstają z chwilą, gdy o wszczęciu egzekucji powziął wiadomość, chociażby wpis w księdze wieczystej nie był jeszcze dokonany. Oznacza to, że jeżeli nabywca nieruchomości przed przeniesieniem na jego rzecz prawa własności wiedział o wszczęciu egzekucji, to nabyta przez niego nieruchomość podlega egzekucji. W takim wypadku wpis o wszczęciu egzekucji dotyka także prawa własności nabywcy, więc wobec treści art. 34 u.k.w.h. ujawnione w księdze wieczystej prawa własności nabywcy nie stanowi przeszkody do wpisu o wszczęciu egzekucji.

Ograniczona kognicja sądu wieczystoksięgowego (art. 626[8] § 2 k.p.c.) uniemożliwia wszechstronne badanie w toku postępowania o wpis okoliczności dotyczących wiedzy nabywcy o wszczęciu egzekucji. Biorąc pod uwagę, że zbycie nieruchomości po wszczęciu postępowania egzekucyjnego, a przed wpisem o wszczęciu egzekucji do księgi wieczystej, nie ma bezpośredniego wpływu na postępowanie egzekucyjne, nie powoduje umorzenia ani zawieszenia postępowania egzekucyjnego, trzeba uznać, że nie ma dostatecznych podstaw do oddalenia wniosku o wpis o wszczęciu egzekucji z przyczyny zbycia przez dłużnika nieruchomości. Jeżeli nabycie prawa własności nastąpiło w warunkach wyłączających zajęcie nieruchomości, nabywca może wystąpić z powództwem przeciwegzekucyjnym na podstawie art. 841 § 1 k.p.c.

W uchwałach z dnia 30 maja 1994 r., III CZP 72/94 i z dnia 9 marca 1995 r., III CZP 149/94 oraz w postanowieniu z dnia 28 czerwca 1995 r., II CRN 61/95 Sąd Najwyższy wskazywał, że nie można uwzględnić wniosku wierzyciela o wpis hipoteki, jeżeli przed rozpoznaniem wniosku o taki wpis przysługujące dłużnikowi prawo własności nieruchomości przeszło w drodze umowy na rzecz innej osoby. Jednakże zachodzi zasadnicza różnica między wpisem hipoteki i wpisem o wszczęciu egzekucji; wpis hipoteki jest konieczną przesłanką jej powstania (art. 67 u.k.w.h.), natomiast skutek wpisu o wszczęciu egzekucji wynika z zajęcia nieruchomości, co może nastąpić także przed jego dokonaniem (art. 925 § 1 i 2 k.p.c.). 

Uchwała SN z dnia 2 kwietnia 2004 r., III CZP 12/04

Standard: 22446 (pełna treść orzeczenia)

Skutek zajęcia nieruchomości wymieniony w art. 930 § 1 zd. 1 k.p.c., to jest bezskuteczność rozporządzenia dokonanego po dacie złożenia przez komornika wniosku o wpis, następuje z mocy prawa, bez względu na to, czy sąd wieczystoksięgowy dokonał wzmianki wymaganej w art. 45 ust. 1 cyt. ustawy [obecnie art. 626[7] § 2 k.p.c.]. Gdyby doszło do naruszenia obowiązku dokonania wzmianki o wniosku komornika, związana z tym ewentualna odpowiedzialność nie przywraca skuteczności rozporządzeniom dokonanym w warunkach określonych w art. 930 § 1 k.p.c.

Wyrok SN z dnia 24 lutego 1997 r., I CKN 96/96

Standard: 52435 (pełna treść orzeczenia)