Wyrok z dnia 2017-01-31 sygn. II SA/Lu 892/16

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Maria Wieczorek-Zalewska (sprawozdawca), Sędziowie Sędzia WSA Joanna Cylc-Malec,, Sędzia WSA Bogusław Wiśniewski, Protokolant Starszy asystent sędziego Anna Ostrowska, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 31 stycznia 2017 r. sprawy ze skargi I. J. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia [...] r., nr [...] w przedmiocie uchylenia decyzji o przyznaniu zasiłku stałego I. oddala skargę; II. przyznaje [...] M. K.-R. od Skarbu Państwa – Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie tytułem kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu kwotę 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy), w tym 55,20 zł (pięćdziesiąt pięć złotych, dwadzieścia groszy) tytułem należnego podatku od towarów i usług.

Uzasadnienie

Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w L. decyzją z dnia [...] r. Nr [...] [...] przyznał I. J. na okres od [...] r. do [...] r. zasiłek stały w kwocie [...]zł miesięcznie, jak również postanowił wraz z tym zasiłkiem opłacać za niego składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Powyższa decyzja z dnia [...] r. została zmieniona przez Kierownika Działu Świadczeń Społecznych F. N. 1 MOPR w L. decyzją z dnia [...] r. Nr [...], w ten sposób, że I. J. od dnia [...] r. wysokość przysługującego zasiłku stałego z kwoty [...]zł zmniejszono na kwotę [...]zł miesięcznie.

Następnie Kierownik F. N. 1 MOPR w L. w reakcji na pismo Zakładu Karnego w C. z dnia [...] r. Nr [...] informujące MOPR w L. o przebywaniu I. J. w jednostkach penitencjarnych od [...] r. (termin zakończenia kary - 21 sierpień 2017 r.), wydał w dniu [...] r. decyzję Nr [...] Decyzja ta od miesiąca marca 2016 r. uchyliła decyzję MOPR w L. z dnia [...] r. Nr [...] [...], która była zmieniana decyzją z dnia [...] r. Nr [...], przyznającą I. J. na okres od [...] r. do [...] r. zasiłek stały, to jest w kwocie [...]zł miesięcznie do [...] r., zaś od [...] r. do [...] r. w kwocie [...]zł miesięcznie.

W uzasadnieniu decyzji z dnia [...] r. wyjaśniono, że decyzją z dnia [...] r. przyznano I. J. pomoc w postaci zasiłku stałego na okres od [...] r. do [...] r., bowiem spełnione były przesłanki ustawowe niezbędne do przyznania tego świadczenia. Organ w uzasadnieniu powołując się na art. 106 ust. 5 oraz art. 13 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej oraz na pismo ZK w C. z dnia [...] r., z którego wynikało, że I. J. odbywa karę pozbawienia wolności, stwierdził, iż I. J. nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej i dlatego od miesiąca marca 2016 r. uchylił w całości decyzję w przedmiocie przyznania zasiłku stałego.

Od powyższej decyzji z dnia [...] r. I. J. wniósł odwołanie, w którym prosił o przyznanie mu świadczenia z pomocy społecznej w postaci zasiłku stałego. Odwołujący podniósł, że uchylenie decyzji przyznającej mu zasiłek stały wpłynęło na jego niekorzyść biorąc pod uwagę jego osobistą sytuację i konieczność zaspokojenia niezbędnych potrzeb wynikających ze złego stanu zdrowia poprzez zakup leków i suplementów niezbędnych do uzupełnienia dożywotniego leczenia. Wskazał ponadto, iż nie wzięto pod uwagę jego dokumentacji medycznej i wyników badań lekarskich systematycznie przeprowadzanych w Instytucie Nuklearnym w W.. Poinformował także, że z uwagi na chorobę głowy i leczenie (prawie dwuletnią rehabilitację w tym trzykrotną hospitalizację) nie ma w chwili obecnej środków pieniężnych na zakup środków pomocniczych, technicznych, higienicznych i dostępnych artykułów żywnościowych. W ocenie odwołującego ZK w C. nie jest w stanie mu zapewnić, z uwagi na jego stan zdrowia, podstaw jego egzystencji, a z uwagi na odbywaną karę pozbawienia wolności nie ma pełnego dostępu do swojej dokumentacji medycznej, jak również i to, że kara ma negatywny wpływ na jego leczenie i zaspokojenie potrzeb związanych z utrzymaniem zdrowia.

Konkludując wskazał, że nie osiąga żadnych innych dochodów i nie korzysta z żadnej innej formy pomocy, a w przypadku zakupu jakichkolwiek artykułów żywnościowych jest w stanie na bieżąco przedkładać MOPR w L., drogą korespondencyjną, dowody zapłaty.

Samorządowe Kolegium Odwoławcze po rozpoznaniu powyższego odwołania decyzją z dnia [...] r. utrzymało zaskarżoną decyzję w mocy.

W uzasadnieniu organ odwoławczy wskazał – powołując się za organem I instancji na art. 13 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej - że powodem kwestionowanego rozstrzygnięcia jest okoliczność przebywania przez I. J. w ZK w C.. Zgodnie bowiem z tym przepisem osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej, (...). Kolegium wskazało, że fakt odbywania przez I. J. kary pozbawienia wolności dokumentuje pismo ZK w C. z dnia [...] r. Nr [...] informujące MOPR w L. o przebywaniu I. J. w jednostkach penitencjarnych od [...] (termin zakończenia kary - 21 sierpień 2017 r.). Dalej Kolegium podniosło, powołując się na art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej, że w odniesieniu do beneficjenta pomocy społecznej, który odbywa karę pozbawienia wolności zachodzi zmiana sytuacji osobistej, która skutkuje uchyleniem decyzji będącej podstawą do wypłaty świadczeń z pomocy społecznej. Przepis ten stanowi bowiem, iż decyzję administracyjną zmienia się tub uchyla na niekorzyść strony bez jej zgody w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także można zmienić lub uchylić decyzję, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, art. 12 i art. 107 ust. 5. Zmiana decyzji administracyjnej na korzyść strony nie wymaga jej zgody.

Organ odwoławczy podniósł także, że zarówno art. 13 ust. 1, jak i art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej mają charakter bezwzględnie obowiązujący, co oznacza, że po stwierdzeniu istnienia okoliczności tym przepisami prawa przewidzianymi, bez względu na sytuację materialną, osobistą, czy też zdrowotną osoby zainteresowanej brak jest przesłanek do przyznania pomocy, a w sytuacji korzystania z tej pomocy rodzi się po stronie organu pomocy społecznej bezwzględny obowiązek eliminacji z obrotu prawnego decyzji przyznającej świadczenie z pomocy społecznej.

Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy to Kolegium stwierdziło, że niniejsza sprawa nie jest rozstrzygana w ramach tzw. luzu administracyjnego, co pozwalałoby organom pomocy społecznej przy podejmowaniu decyzji na branie pod uwagę indywidualnych uwarunkowań danego przypadku. Sprawa jest rozstrzygana w realiach tzw. decyzji związanej, co oznacza, że po zaistnieniu konkretnych przesłanek (tu: kara pozbawienia wolności) organ rozstrzygający jest zobligowany podjąć decyzję wskazaną przez przepis prawa bez względu na indywidualne uwarunkowania osoby, której to rozstrzygniecie dotyczy.

W skardze do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego I. J. zakwestionował powyższe rozstrzygnięcie Samorządowego Kolegium Odwoławczego podnosząc okoliczności wskazane w odwołaniu od decyzji organu I instancji.

W odpowiedzi na skargę organ odwoławczy wniósł o jej oddalenie, podtrzymując argumentację zawartą w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył co następuje:

Na wstępie wyjaśnienia wymaga, iż sądowa kontrola działalności administracji publicznej ogranicza się do oceny zgodności zaskarżonego aktu lub czynności z prawem. Wynika to z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. z 2016, poz.1066). Sąd administracyjny, kontrolując zgodność zaskarżonego rozstrzygnięcia z prawem, orzeka na podstawie materiału sprawy zgromadzonego w postępowaniu administracyjnym. Obowiązek dokładnego wyjaśnienia stanu faktycznego oraz zebrania i wyczerpującego rozpatrzenia całego materiału dowodowego spoczywa na organie orzekającym, a sąd administracyjny nie może zastąpić organu administracji w wypełnieniu tego obowiązku, ponieważ do jego kompetencji należy wyłącznie kontrola legalności rozstrzygnięcia administracyjnego. Oznacza to, że sąd administracyjny nie rozstrzyga merytorycznie o zgłoszonych przez stronę żądaniach, a jedynie w przypadku stwierdzenia, iż zaskarżony akt został wydany z naruszeniem prawa, o którym mowa w art. 145 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U z 2016 r., poz. 718 ze zm. – zwanej dalej p.p.s.a.) uchyla go lub stwierdza jego nieważność.

Nadto wskazania wymaga, iż sąd orzeka na podstawie akt sprawy (art. 133 § 1 p.p.s.a.) nie będąc związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną (art. 134 § 1 p.p.s.a.).

Kierując się wskazanymi kryteriami należy stwierdzić, że Sąd nie dopatrzył się podstaw do uwzględnienia skargi I. J..

Bezsporną w sprawie jest okoliczność, że I. J. przebywa w Zakładzie Karnym w C. od [...] r., przy czym termin końca kary przypada na dzień - 21 sierpień 2017 r.).

Zgodnie z art. 13 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej, który ma charakter normy bezwzględnie obowiązującej, osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń społecznych. Przepis ten ma takie znaczenie, iż osoba przebywająca w zakładzie karnym nie może starać się o przyznanie świadczeń z prawa pomocy i fakt odbywania kary pozbawienia wolności jest samoistną przesłanką do odmowy przyznania tego rodzaju świadczeń. Uzasadnieniem pozbawienia prawa do świadczeń osób odbywających karę pozbawienia wolności jest fakt pozostawania osadzonych na utrzymaniu państwa, poza tym wobec tych osób ryzyko wystąpienia okoliczności uzasadniających udzielenie pomocy praktycznie nie występuje. Zgodnie z przepisami ustawy z dnia 6 czerwca 1997r. Kodeksu karnego wykonawczego (Dz.U. nr 90, poz. 557 ze zm.) osobie odbywającej karę pozbawienia wolności i tymczasowo aresztowanej zapewnia się minimum 3 razy dziennie posiłek, o odpowiedniej wartości odżywczej, w tym co najmniej 1 gorący, odpowiednie warunki mieszkaniowe, odpowiednią do pory roku odzież, bieliznę oraz obuwie (art. 109-111 k.k.w.) - (wyrok WSA w Warszawie z dnia 5 marca 2015 r., sygn. akt I SA/Wa 2905/14, LEX nr 1656563).

Natomiast w sytuacji gdy dana osoba zostaje pozbawiona wolności w trakcie pobierania świadczeń z pomocy społecznej i legitymuje się decyzjami w przedmiocie przyznania świadczeń wówczas niezbędne jest wszczęcie postępowania administracyjnego na podstawie art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej (por. wyrok NSA z dnia 2 grudnia 2011 r., sygn.. akt I OSK 1313/11, publ. CBOSA). Analiza tego przepisu prowadzi bowiem do wniosku, że przewidziana jest możliwość zmiany lub uchylenia na niekorzyść strony bez jej zgody decyzji przyznającej świadczenie z pomocy społecznej w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107 ust. 5 u.p.s, tym samym przepis ten daje podstawy do zastosowania art. 163 kpa, który stanowi z kolei, że organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, także w innych przypadkach oraz na innych zasadach niż określone w niniejszym rozdziale, o ile przewidują to przepisy ogólne.

W rozpatrywanej sprawie zaistniała wskazana w cytowanych przepisach sytuacja. Zgromadzony w sprawie materiał dowodowy potwierdza bowiem (pismo z Zakładu Karnego w C. dnia [...] r.), że skarżący pobierający w trakcie pobierania świadczenia z pomocy społecznej w formie zasiłku stałego rozpoczął odbywanie kary pozbawienia wolności od dnia [...] r. Skoro osoby odbywające wymienioną karę tracą prawo do wszystkich świadczeń pomocowych, to zasadne było wstrzymanie skarżącemu pomocy w przyznanych formach od wskazanego wyżej terminu. Od tego bowiem dnia skarżący pozostaje na utrzymaniu państwa i zakład karny, w którym przebywa zapewnia mu odpowiednie warunki mieszkaniowe, a także opiekę zdrowotną, posiłki oraz odzież.

Poza tym wstrzymanie wypłacania świadczeń z pomocy społecznej na czas odbywania kary pozbawienia wolności nie wyklucza ponownego ubiegania się o świadczenia z po opuszczeniu zakładu karnego.

Wobec powyższego stwierdzić należy, że zaskarżone decyzje nie naruszają prawa i skarga I. J. w oparciu o art. 151 p.p.s.a. podlega oddaleniu.

Orzeczenie o kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu, zawarte w pkt II sentencji, znajduje natomiast uzasadnienie w art. 200 i art. 205 § 2 w zw. z 250 p.p.s.a. oraz § 21 ust. 1 pkt 1 lit. "c" w związku z § 4 ust. 1 i 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości dnia 22 października 2015 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2015 r. poz. 1805) w związku z § 22 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 3 października 2016 r. w sprawie ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego z urzędu (Dz. U. z 2016 r. poz. 1715).