Utrata prawa do wszystkich świadczeń pomocowych przez osobę pozbawioną wolności (art. 13 ust. 1 u.p.s.)

Stosownie do art. 13 ust. 1 i 1a ustawy osobie odbywającej karę pozbawienia wolności nie przysługuje prawo do świadczeń z pomocy społecznej, z zastrzeżeniem ust. 1a (ust. 1). Przepisu ust. 1 nie stosuje się do osób odbywających karę pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego (ust. 1a).

Uzasadnienia takiej regulacji judykatura dopatruje się w fakcie pozostawania osadzonych na utrzymaniu państwa. Zgodnie z odpowiednimi regulacjami zawartymi w przepisach Kodeksu karnego wykonawczego (tj.: Dz. U. z 2017 r., poz. 665) osobie odbywającej karę pozbawienia wolności zapewnia się minimum 3 razy dziennie posiłek, odpowiedniej wartości odżywczej, w tym co najmniej 1 gorący, odpowiednie warunki mieszkaniowe, odpowiednią do pory roku odzież i bieliznę oraz obuwie. Dzięki świadczeniom gwarantowanym w oparciu o art. 109 do 111 Kodeksu karnego wykonawczego osoby te są zwolnione z zaspokajania własnym staraniem podstawowych potrzeb bytowych. Dlatego w orzecznictwie podkreśla się, że trudno dopatrzeć się przesłanek do udzielenia takim osobom dodatkowego wsparcia w ramach pomocy społecznej. Z woli ustawodawcy w okresie odbywania kary pozbawienia wolności w zakładzie karnym żadne świadczenia z pomocy społecznej nie przysługują. Akcentuje się również okoliczność, że osoby pozbawione wolności zwalniane z zakładów karnych mogą korzystać ze środków specjalnie utworzonego w tym celu funduszu. W § 2 Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 kwietnia 2005 r. w sprawie Funduszu Pomocy Postpenitencjarnej (Dz. U. Nr 69, poz. 618) określony został szeroki zakres świadczeń udzielanych osobom opuszczającym zakłady karne. Należą do nich między innymi pomoc rzeczowa w formie żywności lub bonów żywnościowych, odzieży oraz leków, dopłata do bieżących zobowiązań czynszowych za lokal mieszkalny, finansowanie kosztów przejazdu środkami komunikacji publicznej, pokrywanie kosztów związanych z uzyskaniem dowodu osobistego oraz innych niezbędnych dokumentów. Świadczeń tych udziela się do czasu otrzymania pomocy na podstawie ustawy o pomocy społecznej (por. wyroki: WSA w Gliwicach z dnia 1 kwietnia 2008 r., IV SA/Gl 1090/07, NSA z dnia 15 maja 2008 r., I OSK 1223/07, LEX nr 499758, WSA w Opolu z dnia 9 września 2009 r., II SA/Op 223/09, WSA w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 22 lutego 2012 r., II SA/Go 26/12, WSA w Olsztynie z dnia 20 sierpnia 2013 r., II SA/Ol 429/13, WSA w Gdańsku z dnia 27 lutego 2014 r., III SA/Gd 35/14, WSA w Warszawie z dnia 5 marca 2015 r., I SA/Wa 2905/14, WSA w Lublinie z dnia 31 stycznia 2017 r.,II SA/Lu 892/16).

Wyrok WSA z dnia 22 listopada 2017 r., IV SA/Gl 519/17

Standard: 85404 (pełna treść orzeczenia)

Osoba przebywająca w zakładzie karnym nie może starać się o przyznanie świadczeń z prawa pomocy.

Fakt odbywania kary pozbawienia wolności jest samoistną przesłanką do odmowy przyznania tego rodzaju świadczeń.

W sytuacji gdy dana osoba zostaje pozbawiona wolności w trakcie pobierania świadczeń z pomocy społecznej i legitymuje się decyzjami w przedmiocie przyznania świadczeń wówczas niezbędne jest wszczęcie postępowania administracyjnego na podstawie art. 106 ust. 5 ustawy o pomocy społecznej (por. wyrok NSA z dnia 2 grudnia 2011 r., I OSK 1313/11). Analiza tego przepisu prowadzi do wniosku, że przewidziana jest możliwość zmiany lub uchylenia na niekorzyść strony bez jej zgody decyzji przyznającej świadczenie z pomocy społecznej w przypadku zmiany przepisów prawa, zmiany sytuacji dochodowej lub osobistej strony, pobrania nienależnego świadczenia, a także, jeżeli wystąpiły przesłanki, o których mowa w art. 11, 12 i 107 ust. 5 u.p.s, tym samym przepis ten daje podstawy do zastosowania art. 163 kpa, który stanowi z kolei, że organ administracji publicznej może uchylić lub zmienić decyzję, na mocy której strona nabyła prawo, także w innych przypadkach oraz na innych zasadach niż określone w niniejszym rozdziale, o ile przewidują to przepisy ogólne.

Wyrok WSA z dnia 31 stycznia 2017 r., II SA/Lu 892/16

Wyrok WSA z dnia 31 stycznia 2017 r., II SA/Lu 892/16

Standard: 85400 (pełna treść orzeczenia)

Przepis art. 13 ust. 1 u.p.s. nie wskazuje określonych rodzajów świadczeń z pomocy społecznej wobec czego należy przyjąć, że dotyczy on prawa do wszystkich świadczeń z pomocy społecznej, zarówno pieniężnych oraz niepieniężnych.

Wobec braku jakichkolwiek zastrzeżeń w treści art. 13 ust. 1 u.p.a. w sposób jednolity ukształtowana została sytuacja wszystkich osób odbywających karę pozbawienia wolności - niezależnie od tego - jak długi jest czas ich pobytu w zakładzie karnym.

Przepis ten ma charakter normy bezwzględnie obowiązującej. 

Wobec faktu odbywania przez skarżącego kary pozbawienia wolności z momentem rozpoczęcia jej odbywania ziściły się przesłanki, o których mowa w art. 13 ust. 1 u.p.s.

Powyższa okoliczność stanowiła podstawę do wszczęcia z urzędu na podstawie art. 106 ust. 5 u.p.s. postępowania w przedmiocie uchylenia bez konieczności uzyskania zgody skarżącego z uwagi na zmianę jego sytuacji osobistej decyzji z dnia 23 września 1994 r. przyznającej skarżącemu świadczenie z pomocy społecznej w formie skierowania i umieszczenia w DPS (por. wyrok WSA w Krakowie z dnia 6 kwietnia 2011 r., III SA/Kr 959/10).

Wyrok WSA z dnia 22 sierpnia 2013 r., II SA/Sz 442/13

Standard: 85396 (pełna treść orzeczenia)