Wyrok z dnia 2018-10-04 sygn. III SA/Gd 602/18

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Paweł Mierzejewski, Sędziowie Sędzia WSA Alina Dominiak, Sędzia WSA Jolanta Sudoł (spr.), Protokolant Starszy Sekretarz Sądowy Kinga Czernis, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 października 2018 r. sprawy ze skargi P. S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego [...] z dnia 2 lipca 2018 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia wychowawczego uchyla zaskarżoną decyzję.

Uzasadnienie

Decyzją z dnia 9 maja 2018 r., nr [...] Prezydent Miasta na podstawie m.in. art. 2 pkt 11, 19 i 20, art. 4, art. 5, art. 13, art 18, art. 22, art. 27 ust. 1, art. 28 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowaniu dzieci (t.j.: Dz. U. z 2017 r., poz. 1851) oraz rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 27 lipca 2017 r. w sprawie sposobu i trybu postępowania w sprawach o przyznanie świadczenia wychowawczego oraz zakresu informacji jakie mają być zawarte we wniosku, zaświadczeniach i oświadczeniach o ustalanie prawa do świadczenia wychowawczego (Dz.U. z 2017 r., poz.1465) uchylił decyzję własną z dnia 28 grudnia 2017 r., nr [...] w części dotyczącej przyznania świadczenia wychowawczego na dzieci W. S., J. S. na okres od 1 maja 2018 r. do 30 września 2018 r. oraz odmówił świadczenia wychowawczego na ww. dzieci we wskazanym powyżej okresie, tj. od dnia 1 maja 2018 r. do dnia 30 września 2018 r.

W uzasadnieniu wskazano m.in., że decyzją z dnia 28 grudnia 2017 r., przyznano P. S. świadczenia wychowawcze na dzieci: W. S. i J. S. na okres od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r. Dnia 7 maja 2018 r. do G. Centrum Świadczeń wpłynęło postanowienie Sądu Okręgowego w P. z dnia 13 kwietnia 2018 r., sygn. akt [...], zgodnie z którym udzielono zabezpieczenia z urzędu na czas trwania postępowania w sprawie o rozwód w ten sposób, że ustalono, iż każdorazowym miejsce zamieszkania dzieci: W. S., W. S., J. S. jest miejsce zamieszkania ich matki – M. S.. Ponadto ww. postanowieniem zawieszono władzę rodzicielską P. S.. Tego samego dnia, wpłynęło również postanowienie Sądu Okręgowego w P. z dnia 27 kwietnia 2018 r., sygn. akt [...], które zmieniało ww. postanowienie Sądu Okręgowego w P. z dnia 13 kwietnia 2018 r. w ten sposób, że uchyliło zawieszenie P. S. władzy rodzicielskiej nad dziećmi: J., W. i W. S..

Zgodnie z art. 107 § 1 i 2 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, jeżeli władza rodzicielska przysługuje obojgu rodzicom żyjącym w rozłączeniu, sąd opiekuńczy może ze względu na dobro dziecka określić sposób jej wykonywania. Stosownie zaś do art. 13 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłata następują odpowiednio na wniosek matki lub ojca dziecka, a w przypadku zbiegu prawa rodziców, świadczenie to wypłaca się temu z rodziców, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem (art. 22 tej ustawy).

Zgodnie z postanowieniem Sądu Okręgowego w P. miejscem zamieszkania dzieci W. S., W. S., J. S. jest każdorazowe miejsce zamieszkania ich matki M. S.. Postanowienie to wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Rozstrzygnięcie sądu może być kwestionowane poprzez działania zgodne z prawem i do czasu jego wzruszenia czy też zmiany powinno być realizowane, nie tylko przez strony, ale również inne organy i instytucje. Racjonalny ustawodawca przewidział dla spraw dotyczących ustalenia opieki nad dzieckiem szczególny tryb postępowania prowadzonego przez sądy rodzinne.

Odwołanie od powyższej decyzji wniósł P. S. domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji i kontynuowania wypłaty świadczeń od miesiąca kwietnia 2018 r., w którym nie otrzymał on świadczenia.

Skarżący zarzucił, że organ I instancji nie dołożył należytej staranności, aby zweryfikować zaistniały stan faktyczny. Podał, że B., W. i J. S. pozostają pod jego opieką w miejscu jego zamieszkania. Wyjaśnił, że w dniu 4 kwietnia 2018 r. dzieci zostały uprowadzone przez matkę, a następnie od dnia 25 kwietnia 2018r. po ucieczce syna od matki, dalej przebywają pod jego wyłączną opieką i zamieszkują razem z nim.

Decyzją z dnia 2 lipca 2018 r., nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję.

W uzasadnieniu wskazano, że na podstawie załączonego do akt sprawy postanowienia Sądu Okręgowego w P. z dnia 13 kwietnia 2018 r., sygn. akt [...] ustalono, że udzielono zabezpieczenia z urzędu na czas trwania postępowania w sprawie o rozwód ustalając, że każdorazowym miejscem zamieszkania dzieci jest miejsce zamieszkania ich matki M. S.. Jednocześnie Sąd postanowił o zawieszeniu władzy rodzicielskiej odwołującego się. Postanowienie to zostało zmienione kolejnym postanowieniem Sądu Okręgowego w P. z dnia 27 kwietnia 2018 r., sygn. akt [...] jedynie w zakresie uchylenia zawieszenia władzy rodzicielskiej. W tym stanie rzeczy uznać należy, że kwestia pobytu dzieci została na ten moment uregulowana, poprzez ustalenie miejsca pobytu dzieci przy matce. Skarżący stwierdza w odwołaniu, że mimo orzeczenia sądu, synowie zamieszkają u niego i domaga się świadczenia. Taka postawa nie może zyskać aprobaty.

Rozstrzygnięcie Sądu może być kwestionowane przez strony poprzez działania zgodne z prawem, ale do czasu jego wzruszenia, czy też zmiany, skoro obowiązuje to musi być realizowane, nie tylko przez strony, ale również inne organy i instytucje. Na gruncie omawianej ustawy wymagane jest, aby w przypadku, gdy opieka nad dzieckiem została uregulowana na mocy orzeczenia sądu, to treść tego orzeczenia rozstrzygała o prawie do świadczenia wychowawczego. Przywołano treść przepisu art. 27 ust. 1 cyt. ustawy, stwierdzając, że zasadnie uchylono ww. decyzję i odmówiono przyznania świadczenia.

Skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku wniósł P. S. domagając się uchylenia zaskarżonej decyzji oraz zasądzenia kosztów postępowania według przepisów prawa.

Zaskarżonej decyzji zarzucił naruszenie art. 107 ust. 1a pkt 3 ustawy o pomocy społecznej oraz art. 75 k.p.a. poprzez brak przeprowadzenia wywiadu środowiskowego; błędną wykładnię i niewłaściwe zastosowanie art. 22 ust. 1 ustawy o pomocy państwa w wychowaniu dzieci, przez przyjęcie, że jedyną osobą legitymowaną do świadczenia wychowawczego jest żona skarżącego.

W uzasadnieniu skargi wskazano, że w doktrynie ukształtował się pogląd, że "opiekunem faktycznym dziecka jest osoba faktycznie opiekująca się dzieckiem (...). Przez opiekę faktyczną należy rozumieć m.in. zapewnianie dziecku niezbędnych środków bezpieczeństwa, utrzymania, rozwoju i wychowywania" - za P. M., E. P.-N., M. R. "Świadczenie Wychowawcze". Również judykatura uznaje, że: "ustawodawca mając na uwadze cel ustawy (częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka) przyznał niewątpliwie prymat okoliczności - faktycznego sprawowania opieki - nad dzieckiem. Tym samym uprawnienie do tego świadczenia ustawodawca ściśle związał z faktem jej sprawowania. Jest oczywiste, że sprawowanie opieki nad dzieckiem należy odnosić do jej faktycznego sprawowania" -Wyrok WSA w Gdańsku z dnia 12 października 2017 r., III SA/Gd 686/17. W ocenie skarżącego, organ odwoławczy nie jest od moralnej czy prawnej oceny jego zachowania, co uczynił w uzasadnieniu swojej decyzji, a od kontroli prawidłowości wydanej decyzji przez I instancję. Skarżący zaznaczył również, że sprawuje bezpośrednią opiekę nad dziećmi, ponosi 100 procent kosztów utrzymania małoletnich, oraz nie ma kontaktu z matką małoletnich, która od dnia 27 kwietnia 2018 r. nie utrzymuje kontaktu z dziećmi i skarżącym. Nadto skarżący zaznaczył, że złożył odpowiednie oświadczenie w tym przedmiocie, a pracownik przyjmujący oświadczenie był świadkiem stanu faktycznego, tj. że dzieci pozostają pod pieczą ojca.

W odpowiedzi na skargę Samorządowe Kolegium Odwoławcze wniosło o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasową argumentację w sprawie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

W myśl art. 1 § 1 i § 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity: Dz. U. 2017 r., poz. 2188 ze zm.) sądy administracyjne sprawują wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawy nie stanowią inaczej.

Zgodnie natomiast z art. 134 § 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo

o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity: Dz. U. z 2018 r., poz. 1302, dalej jako - "p.p.s.a."), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

Skarga zasługuje na uwzględnienie, choć zasadniczo nie z przyczyn w niej wskazanych. Zaskarżona decyzja została bowiem podjęta z naruszeniem przepisów prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy. Przy czym należy zauważyć, że kognicja sądu administracyjnego nie obejmuje uprawnienia do zasądzenia należnego świadczenia lub zabezpieczenia jego wypłaty.

Przedmiotem kontroli Sądu w niniejszej sprawie była decyzja Samorządowego Kolegium Odwoławczego z dnia 2 lipca 2018 r., utrzymująca w mocy decyzję Prezydenta Miasta z dnia 9 maja 2018 r., którą uchylił decyzję własną z dnia 28 grudnia 2017 r. w części dotyczącej przyznania świadczenia wychowawczego na dzieci: W. S. i J. S. na okres od 1 maja 2018 r. do 30 września 2018 r. oraz odmówił świadczenia wychowawczego na dzieci W. S. i J. S. w okresie od 1 maja 2018 r. do 30 września 2018 r.

Podstawę materialno-prawną kontrolowanej decyzji stanowiły przepisy ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (tekst jednolity: Dz.U. z 2017 r., poz. 1851, zwanej dalej "ustawą").

Zgodnie z art. 4 ustawy, celem świadczenia wychowawczego jest częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka, w tym z opieką nad nim i zaspokojeniem jego potrzeb życiowych (ust.1). Świadczenie to przysługuje matce, ojcu, opiekunowi faktycznemu albo opiekunowi prawnemu dziecka, do dnia ukończenia przez dziecko 18 roku życia (ust. 2 i 3).

W myśl art. 5 ustawy świadczenie wychowawcze przysługuje osobom, o których mowa w art. 4 ust. 2, w wysokości 500,00 zł miesięcznie na dziecko w rodzinie (ust. 1). Przysługuje ono jednak na pierwsze dziecko ww. osobom, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 800,00 zł, a gdy członkiem rodziny jest dziecko niepełnosprawne, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę w rodzinie nie przekracza kwoty 1.200,00 zł (ust. 3 i 4).

Postępowanie w sprawach o świadczenie wychowawcze regulują przepisy Rozdziału 4 ustawy (art. 13-28). Ustalenie prawa do świadczenia wychowawczego oraz jego wypłata następują odpowiednio na wniosek uprawnionych (art. 13 ust. 1 ustawy).

W przypadku zbiegu prawa rodziców do świadczenia wychowawczego, świadczenie to wypłaca się temu z rodziców, który faktycznie sprawuje opiekę nad dzieckiem. Jeżeli opieka nad dzieckiem sprawowana jest równocześnie przez oboje rodziców, świadczenie wychowawcze wypłaca się temu, kto pierwszy złoży wniosek. W przypadku zaś, gdy po złożeniu wniosku o ustalenie do świadczenia wychowawczego przez rodzica, drugi rodzic złoży wniosek o ustalenie do świadczenia wychowawczego w związku z opieką nad tym samym dzieckiem, organ właściwy ustala kto sprawuje opiekę i w tym celu może zwrócić się do kierownika ośrodka pomocy społecznej o przeprowadzenie rodzinnego wywiadu środowiskowego, o którym mowa w ustawie z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej w celu ustalenia osoby sprawującej opiekę nad dzieckiem. Przepisy art. 15 ust. 2 i 3 stosuje się (art. 22 ustawy).

W art. 15 ust. 2 ustawy ustawodawca zezwolił organowi, w przypadku wątpliwości co do tego czy rzeczywiście rodzic występujący o przyznanie świadczenia wychowawczego sprawuje opiekę nad dzieckiem, na dokonanie weryfikacji tego faktu z wykorzystaniem instytucji wywiadu środowiskowego uregulowanej w przepisach ustawy o pomocy społecznej.

Ustawa statuuje zasadę, stosownie do której dzieckiem pozostającym w rodzinie jest dziecko zamieszkujące wspólnie z rodzicem czy z rodzicami. Zgodnie bowiem z definicją legalną zawartą w art. 2 pkt 16 ustawy, rodzina oznacza odpowiednio następujących członków rodziny - małżonków, rodziców i dzieci lub opiekunów faktycznych dzieci oraz zamieszkujące wspólnie z nimi i pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25 roku życia. Od zasady tej, ustawodawca przewidział wyjątek w przypadku ustanowienia opieki naprzemiennej obojga rodziców na mocy orzeczenia sądu (art. 2 pkt 16 in fine ustawy).

W przywołanej regulacji ustawodawca mając na uwadze cel ustawy (częściowe pokrycie wydatków związanych z wychowywaniem dziecka) przyznał niewątpliwie prymat okoliczności - faktycznego sprawowania opieki - nad dzieckiem. Tym samym uprawnienie do tego świadczenia ustawodawca ściśle związał z faktem jej sprawowania.

Bezsporne było w sprawie, że P. S. (dalej jako - "skarżący") i M. S. są rodzicami małoletnich dzieci: W. S., W. S. i J. S.. Obecnie toczy się przed sądem rodzinnym postępowanie rozwodowe. Skarżący jest również ojcem małoletniego B. S. (którego matką jest aktualna partnerka).

Jak wynika z przedłożonych akt sprawy (w skrócie - "akt sprawy") postanowieniem z dnia 6 października 2017 r. wydanym w sprawie sygn. akt [...] Sąd Rejonowy [...] Wydział Rodzinny i Nieletnich (zmienił własne postanowienie z dnia 30 czerwca 2017 r.) i udzielił zabezpieczenia w ten sposób, że na czas trwania postępowania rozwodowego ustalił miejsce pobytu małoletnich dzieci: W. S. i J. S. przy ich ojcu P. S..

Poza sporem było w sprawie, że decyzją ostateczną z dnia 28 grudnia 2017 r. Prezydent Miasta przyznał skarżącemu świadczenia wychowawcze na dzieci W. S. i J. S. na okres od 1 października 2017 r. do 30 września 2018 r. (nie było kwestionowane, że synowie mieszkają z ojcem, który sprawuje nad nimi rzeczywistą opiekę).

Zgodnie z art. 27 ust. 2 ustawy organ właściwy oraz wojewoda mogą bez zgody strony zmienić lub uchylić ostateczną decyzję administracyjną, na mocy której strona nabyła prawo do świadczenia wychowawczego, jeżeli uległa zmianie sytuacja rodzinna lub dochodowa rodziny mająca wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego, członek rodziny nabył prawo do świadczenia wychowawczego w innym państwie w związku ze stosowaniem przepisów o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego, osoba nienależnie pobrała świadczenie rodzinne lub wystąpiły inne okoliczności mające wpływ na prawo do świadczenia wychowawczego.

Po upływie trzech i pół miesiąca, Sąd Okręgowy w P. I Wydział Cywilny postanowieniem z dnia 13 kwietnia 2018 r., w sprawie sygn. akt [...], w punkcie drugim udzielił zabezpieczenia z urzędu na czas trwania postępowania w sprawie o rozwód w ten sposób, że ustalił, że każdorazowym miejsce zamieszkania dzieci W. S., W. S. i J. S. jest miejsce zamieszkania ich matki M. S.. Postanowieniem tym, w punkcie pierwszym zawieszono władzę rodzicielską skarżącemu nad dziećmi. Natomiast kolejnym orzeczeniem, wydanym po upływie dwóch tygodni, a mianowicie postanowieniem z dnia 27 kwietnia 2018 r., w sprawie sygn. akt [...] Sąd Okręgowy w P. I Wydział Cywilny zmienił punkt pierwszy postanowienia z dnia 13 kwietnia 2018 r., uchylając punkt pierwszy o zawieszeniu skarżącemu władzy rodzicielskiej. W dniu 7 maja 2018 r. omawiane postanowienia wypłynęły do [...] Centrum Świadczeń, a w dniu 9 maja 2018 r. organ I Instancji wydał decyzję.

Przy czym, co istotne, w uzasadnieniu postanowienia z dnia 27 kwietnia 2018 r. sąd rodzinny jednoznacznie zaznaczył, że dokonuje zmiany jeszcze nieprawomocnego orzeczenia, wbrew dyspozycji art. 742 § 1 k.p.c., tj. postanowienia z dnia 13 kwietnia 2018 r. (vide: ww. postanowienia w aktach sprawy).

Jest oczywiste, że w okolicznościach niniejszej sprawy - podstawę uchylenia i odmowy przyznania świadczeń skarżącemu - stanowił fakt wydania przez sąd rodzinny przedmiotowych postanowień (w tym nieprawomocnego rozstrzygnięcia dotyczącego miejsca zamieszkania małoletnich dzieci). W uzasadnieniu organu I instancji brak jest bowiem innych ustaleń w sprawie, zaś jak wynika z uzasadnienia zaskarżonej decyzji, organ odwoławczy poprzestał również na samym fakcie wydania przedmiotowych postanowień. A przecież były to postanowienia podjęte w trybie zabezpieczenia, jedynie na czas trwania postępowania rozwodowego, i mogły być one każdym czasie zmienione w toku tego postępowania (zarówno z urzędu przez sąd rodzinny, jak i na wniosek strony).

Podkreślenia przy tym wymaga, że z akt sprawy jednoznacznie wynika, że postanowienia wydawane w trybie zabezpieczenia w toku trwającego postępowania rozwodowego pomiędzy skarżącym a matką dzieci M. S. są "systematycznie zmieniane" przez sąd rodzinny, a ww. postanowienie, na którym organy oparły rozstrzygnięcie, jest kolejnym rozstrzygnięciem dotyczącym miejsca pobytu małoletnich dzieci stron. Nie mogło to ujść uwadze organowi odwoławczemu, gdyż w aktach znajduje się aż pięć orzeczeń sądu rodzinnego w tym przedmiocie wydanych w krótkich odstępach czasowych. Mimo to organ odwoławczy, rozpoznając niniejszą sprawę i wydając zaskarżoną decyzję, którą utrzymał w mocy decyzję organu I instancji, nie zweryfikował w żaden sposób, ani nie zaktualizował podstawy faktycznej swojego rozstrzygnięcia.

Można tu dodać, że na rozprawie w dniu 4 października 2018 r. skarżący powoływał się na toczące się postępowanie przed Sądem Apelacyjnym w Ł. dotyczące przedmiotowego postanowienia wydanego w trybie zabezpieczenia z dnia 27 kwietnia 2018 r. oraz na okoliczność sprawowania faktycznej opieki nad synami (od kwietnia 2018 r.).

W zaistniałej sytuacji, organ odwoławczy przedwcześnie przyjął, że w sprawie nastąpiła zmiana sytuacji rodzinnej skarżącego wynikająca ze zmiany miejsca zamieszkania jego dzieci jedynie w oparciu o sam fakt wydania nieprawomocnego postanowienia w przedmiocie zabezpieczenia.

Zgodnie z art. 365 § 1 k.p.c. tylko orzeczenie prawomocne wiąże nie tylko strony i sąd, który je wydał, lecz również inne sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej, a w wypadkach w ustawie przewidzianych także inne osoby. Moc wiążąca prawomocnego orzeczenia charakteryzuje się w istocie rzeczy dwoma aspektami. Pierwszy z nich odnosi się do faktu istnienia prawomocnego orzeczenia, drugi zaś przejawia się w mocy wiążącej jako określonym walorze rozstrzygnięcia (osądzenia) zawartego w treści orzeczenia.

W ocenie Sądu orzekającego - do dnia uzyskania przymiotu prawomocności - ww. postanowienie nie mogło stanowić podstawy do przyjęcia ustaleń dotyczących zmiany dotychczasowego miejsca zamieszkania dzieci skarżącego i tym samym podstawy do zmiany decyzji w trybie art. 27 ust.1 ustawy (w przedmiocie orzeczenia o uchyleniu i odmowie prawa do świadczenia wychowawczego). Tym bardziej wobec braku jakichkolwiek innych ustaleń dokonanych w sprawie. Nie można bowiem nie zauważyć, że z przekazanych akt sprawy organów obu instancji wynika, że dopiero po wydaniu decyzji organ I instancji podjął się czynności wyjaśniających, zaś organ odwoławczy nadesłane przez ten organ dokumenty zwrócił. Trzeba też podkreślić, że przepis art. 27 ust. 1 ustawy wymaga wykazania istnienia przesłanek objętych jego dyspozycją, w tym m.in. przesłanki zmiany sytuacji rodzinnej, której wystąpienie powinno znaleźć odzwierciedlenie w jednoznacznych ustaleniach uzasadniających podjęte rozstrzygnięcie. Wadliwie zaś ustalony stan faktyczny przekłada się na niewłaściwie zastosowanie normy prawa materialnego zawartej w tym przepisie ustawy.

Niewątpliwie organ odwoławczy (podzielając stanowisko organu I instancji) nie dopełnił obowiązku zweryfikowania poprawności ustalenia dokonanego przez organ pierwszo-instancyjny i tym samym doszło do przedwczesnej oceny okoliczności, mającej niewątpliwie istotny wpływ na rozstrzygnięcie sprawy, dotyczącej kwestii zmiany miejsca zamieszkania dzieci skarżącego. Nie można więc przyjąć, że organ odwoławczy prawidłowo i w sposób nie budzący wątpliwości ustalił, że w sprawie wystąpiła podstawa do weryfikacji ostatecznej decyzji z dnia 28 grudnia 2017 r. w trybie art. 27 ust. 1 ustawy, a tylko wystąpienie takiej podstawy uprawniało organy do wydania decyzji zmieniającej rozstrzygnięcie przyznające prawo do świadczenia wychowawczego. Jak trafnie podniósł WSA w Łodzi w wyroku z dnia 13 marca 2018 r. w sprawie II SA/Łd 932/17, orzeczenie dostępne w internetowej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych orzeczenia.nsa.gov.pl, nieprawomocne postanowienie sądu o zmianie miejsca zamieszkania dziecka podjęte w trybie zabezpieczenia, nie może stanowić podstawy do przyjęcia przez organ administracyjny, że nastąpiła zmiana dotychczasowego jego miejsca zamieszkania, a tym samym podstawa do zmiany decyzji w trybie art. 27 ust.1 ustawy. Pogląd ten należy w pełni podzielić.

Niezależnie od poczynionych uwag, trzeba zgodzić się - co do zasady - z organem odwoławczym, że w przypadku, gdy opieka nad dzieckiem czy miejsce jego pobytu (zamieszkania) zostały uregulowane na mocy orzeczenia sądu, to jego treść ma znaczenie dla prawa do świadczenia wychowawczego. Niemniej rozstrzygnięcie to, aby miało moc wiążącą i mogło być " realizowane przez organy i instytucje" musi mieć przymiot prawomocności. Nie może też budzić najmniejszych wątpliwości, że rozstrzygnięcie sądu może być i powinno być kwestionowane tylko poprzez działania zgodne z prawem. Nie można tym samym akceptować innych pozaprawnych działań zmierzających do unicestwienia skutków prawnych orzeczeń sądowych, na co też słusznie zwrócił uwagę organ odwoławczy.

Aby móc uznać zaskarżoną decyzję za legalną, jej wydanie musi być poprzedzone zgromadzeniem materiału dowodowego, pozwalającym na ustalenie okoliczności istotnych dla sprawy (art. 7 oraz art. 77 § 1 k.p.a.), a następnie wszechstronnym i wnikliwym rozważeniem zebranego materiału (art. 80 k.p.a.). Organ administracji publicznej, rozpoznając sprawę administracyjną, ma bowiem obowiązek każdorazowo brać pod uwagę zarówno stan prawny, jak i stan faktyczny istniejący w chwili podejmowania przezeń decyzji.

Niewątpliwie, co należy podkreślić, organ odwoławczy posiada kompetencję do ponownego rozpoznania i rozstrzygnięcia sprawy co do istoty, należy więc uznać, że w okolicznościach niniejszej sprawy doszło do naruszenia art. 7, art. 77 § 1, a w konsekwencji art. 80 k.p.a., które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Wydana przez organ odwoławczy decyzja jest zatem przedwczesna.

Mając na uwadze powyższe Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku uchylił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c p.p.s.a.

Wskazania co do dalszego postępowania dla organu administracji wynikają z dokonanych rozważań.

Przy ponownym rozpoznaniu sprawy organ odwoławczy powinien uwzględnić przedstawioną powyżej ocenę prawną. W pierwszej jednak kolejności organ odwoławczy wyjaśni czy postanowienie w przedmiocie ustalenia miejsca pobytu dzieci stało się prawomocne, i co ważne - w jakiej dacie, i czy w konsekwencji mogło stanowić podstawę ustaleń faktycznych w sprawie. Następnie odniesie się do zarzutów odwołania oraz twierdzeń w nim zawartych i w oparciu o prawidłową ocenę całokształtu materiału dowodowego, wyda stosowne rozstrzygnięcie na podstawie regulacji prawa materialnego znajdujących zastosowanie w sprawie. Orzeczenie uzasadni zaś zgodnie z wymogami określonymi w art. 107 § 3 k.p.a., zwłaszcza w aspekcie spełnienia się lub nie spełnienia się przesłanek z art. 27 ust. 1 ustawy, pozwalających na uchylenie decyzji i odmowę przyznania świadczenia. Stosownie bowiem do treści art. 153 p.p.s.a. ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie, bezczynność lub przewlekłe prowadzenia postępowania było przedmiotem zaskarżenia, a także sądy, chyba że przepisy prawa uległy zmianie.