Wydatkowanie świadczenia wychowawczego niezgodnie z celem lub jego marnotrawienie (art. 15 u.p.p.w.d.)

W przypadku, gdy występują okoliczności, o których mowa w art. 15 ust. 1 ustawy, dowód w postaci wywiadu środowiskowego nie może być traktowany jako nadmierna ingerencja w sprawy rodziny czy też wkraczanie w ich sferę prywatności.

Sprawowanie opieki nad dzieckiem" należy odnosić, do jej faktycznego sprawowania.

Wypłata świadczeń wychowawczych stanowi realizację zadań z zakresu administracji rządowej, do finansowania których mają zastosowanie przepisy ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2013 r. poz. 885, ze zm.). Rozdzielanie środków budżetowych wymaga od organu wysokiego stopnia staranności. Jest zatem konieczne dokonywanie ustaleń co do wszelkich okoliczności budzących wątpliwości w zakresie prawa do świadczenia wychowawczego, a w tym bezspornie wątpliwości co do tego, kto jest osobą uprawnioną w rodzinie dziecka.

W art. 15 ust. 2 ustawy ustawodawca zezwolił organowi, w przypadku wątpliwości co do tego czy rzeczywiście rodzic występujący o przyznanie świadczenia wychowawczego sprawuje opiekę nad dzieckiem, na dokonanie weryfikacji tego faktu z wykorzystaniem instytucji wywiadu środowiskowego uregulowanej w przepisach ustawy z dnia 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. z 2015 r. poz. 163, ze zm.).

Jak z powyższego wynika, ten rodzaj dowodu, mający na celu sprawdzenie rzeczywistego stanu rzeczy w zakresie miejsca zamieszkania rodzica i dziecka czy w zakresie faktycznego sprawowania opieki nad dzieckiem, znajduje swoje umocowanie w przepisach rangi ustawy.

Jest nią zarówno ustawa o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci, jak też ustawa o pomocy społecznej. W jej art. 107 ust. 1a pkt 3 wskazuje się, że "rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadza się na podstawie art. 15 ustawy z dnia 11 lutego 2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci u osoby ubiegającej się o świadczenie wychowawcze lub osoby pobierającej to świadczenie w celu weryfikacji wątpliwości dotyczących sprawowania opieki nad dzieckiem, wydatkowania świadczenia wychowawczego niezgodnie z celem lub marnotrawienia świadczenia wychowawczego. Zgodnie z art. 107 ust. 3 ustawy o pomocy społecznej rodzinny wywiad środowiskowy przeprowadzany jest przez pracownika socjalnego. Na podstawie przeprowadzonego wywiadu pracownik socjalny dokonuje analizy i oceny sytuacji danej osoby lub rodziny i formułuje wymagane wnioski, stanowiące podstawę planowania pomocy. Jest to podstawowe narzędzie pracy pracownika socjalnego, dzięki któremu może zapoznać się z rodziną ubiegającą się o przyznanie świadczenia. Wywiad przeprowadza się w miejscu zamieszkania osoby lub rodziny albo w miejscu ich pobytu, w dniach roboczych, w godzinach pracy Ośrodka Pomocy Społecznej lub Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie albo w innym terminie uzgodnionym z osobą lub rodziną za zgodą kierownika jednostki organizacyjnej pomocy społecznej (§ 2 ust. 3 rozporządzenia).

Wyrok WSA z dnia 10 stycznia 2019 r., II SA/Lu 437/18

Standard: 86462 (pełna treść orzeczenia)

W art. 15 ust. 2 ustawy ustawodawca zezwolił organowi, w przypadku wątpliwości co do tego czy rzeczywiście rodzic występujący o przyznanie świadczenia wychowawczego sprawuje opiekę nad dzieckiem, na dokonanie weryfikacji tego faktu z wykorzystaniem instytucji wywiadu środowiskowego uregulowanej w przepisach ustawy o pomocy społecznej.

Wyrok WSA z dnia 4 października 2018 r., III SA/Gd 602/18

Standard: 86574 (pełna treść orzeczenia)