Wyrok z dnia 2025-03-27 sygn. C-57/24

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

WYROK TRYBUNAŁU (dziewiąta izba)

z dnia 27 marca 2025 r.

Odesłanie prejudycjalne – Współpraca sądowa w sprawach cywilnych – Przepisy dotyczące prawa spadkowego – Rozporządzenie (UE) nr 650/2012 – Artykuł 13 – Jurysdykcja sądu miejsca zwykłego pobytu spadkobiercy – Spóźnione oświadczenie o odrzuceniu spadku po zmarłym, który miał miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim, przez spadkobierczynię, która ma miejsce zwykłego pobytu w innym państwie członkowskim

W sprawie C-57/24 [Ławida](i)

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Sąd Okręgowy w Gliwicach (Polska) postanowieniem z dnia 24 października 2023 r., które wpłynęło do Trybunału w dniu 26 stycznia 2024 r., w postępowaniu zainicjowanym przez:

BA, której przedstawicielem ustawowym jest BR,

przy udziale:

EQ, której przedstawicielką ustawową jest XK,

CJ, którego przedstawicielką ustawową jest XK,

LF,

AA,  której przedstawicielką ustawową jest TB,

TRYBUNAŁ (dziewiąta izba),

w składzie: N. Jääskinen (sprawozdawca), prezes izby, A. Arabadjiev i R. Frendo, sędziowie,

rzecznik generalny: M. Campos Sánchez-Bordona,

sekretarz: A. Calot Escobar,

uwzględniając pisemny etap postępowania,

rozważywszy uwagi, które przedstawili:

–        w imieniu rządu polskiego – B. Majczyna i S. Żyrek, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu rządu czeskiego – A. Pagáčová, M. Smolek i J. Vláčil, w charakterze pełnomocników,

–        w imieniu Komisji Europejskiej – J. Hottiaux i W. Wils, w charakterze pełnomocników,

podjąwszy, po wysłuchaniu rzecznika generalnego, decyzję o rozstrzygnięciu sprawy bez opinii,

wydaje następujący

Wyrok

1        Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego (Dz.U. 2012, L 201, s. 107).

2        Wniosek ten został złożony w ramach postępowania wszczętego przez BA, małoletnią mającą miejsce zwykłego pobytu w Polsce, której przedstawicielem ustawowym jest BR, w celu uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku po jej krewnym ZJ, mającym miejsce zwykłego pobytu w Niemczech.

 Ramy prawne

 Prawo Unii

3        Motywy 7 i 32 rozporządzenia nr 650/2012 stanowią:

„(7)      Należy ułatwić prawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego poprzez usuwanie przeszkód w swobodnym przepływie osób, które napotykają obecnie trudności w wykonywaniu przysługujących im praw w zakresie spraw spadkowych mających skutki transgraniczne. W europejskiej przestrzeni sprawiedliwości obywatele muszą być w stanie uregulować zawczasu swoje sprawy spadkowe. Prawa spadkobierców i zapisobierców, innych osób bliskich zmarłemu oraz wierzycieli spadkowych muszą zostać zagwarantowane w sposób skuteczny.

[…]

(32)      Aby ułatwić życie spadkobiercom i zapisobiercom mającym miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż to, w którym dana sprawa spadkowa jest lub będzie rozpatrywana, niniejsze rozporządzenie powinno umożliwić każdej osobie – uprawnionej na mocy prawa właściwego dla dziedziczenia do złożenia oświadczeń dotyczących przyjęcia lub odrzucenia spadku, zapisu lub udziału obowiązkowego, lub dotyczących ograniczenia odpowiedzialności tej osoby za długi spadkowe – złożenie takich oświadczeń w formie przewidzianej prawem państwa członkowskiego zwykłego pobytu tej osoby przed sądami tego państwa członkowskiego. Nie powinno to uniemożliwiać składania takich oświadczeń w tym państwie członkowskim przed innymi organami, które są właściwe do przyjmowania oświadczeń na mocy prawa krajowego. Osoby, które decydują się skorzystać z możliwości złożenia oświadczenia w państwie członkowskim ich zwykłego pobytu, powinny same poinformować sąd lub organ rozpatrujący lub mający rozpatrywać daną sprawę spadkową o istnieniu takich oświadczeń w terminie określonym przez prawo właściwe dla dziedziczenia”.

4        Artykuł 4 tego rozporządzenia, zatytułowany „Jurysdykcja ogólna”, przewiduje:

„Sądy państwa członkowskiego, w którym zmarły miał swoje miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci, mają jurysdykcję do orzekania co do ogółu spraw dotyczących spadku”.

5        Rozdział II wspomnianego rozporządzenia, zatytułowany „Jurysdykcja”, obejmuje jego art. 4–19. Artykuł 13 tego samego rozporządzenia, zatytułowany „Przyjęcie lub odrzucenie spadku, zapisu lub udziału obowiązkowego”, stanowi:

„Oprócz sądu mającego jurysdykcję do orzekania w danej sprawie spadkowej zgodnie z niniejszym rozporządzeniem, sądy w państwie członkowskim zwykłego pobytu każdej osoby, która na mocy prawa właściwego dla dziedziczenia może złożyć przed sądem oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, zapisu lub udziału obowiązkowego lub oświadczenie mające na celu ograniczenie odpowiedzialności danej osoby za długi spadkowe, mają jurysdykcję do przyjęcia takich oświadczeń, w przypadkach gdy na mocy prawa tego państwa członkowskiego takie oświadczenia mogą być złożone przed sądem”.

6        Zgodnie z art. 15 rozporządzenia nr 650/2012, zatytułowanym „Badanie jurysdykcji”:

„W przypadku gdy do sądu państwa członkowskiego wniesiono sprawę spadkową, co do której sąd ten nie ma jurysdykcji na mocy niniejszego rozporządzenia, sąd ten stwierdza z urzędu brak swojej jurysdykcji”.

7        Artykuł 21 tego rozporządzenia, zatytułowany „Zasada ogólna”, przewiduje w ust. 1:

„Jeżeli przepisy niniejszego rozporządzenia nie stanowią inaczej, prawem właściwym dla ogółu spraw dotyczących spadku jest prawo państwa, w którym zmarły miał miejsce zwykłego pobytu w chwili śmierci”.

8        Artykuł 23 wspomnianego rozporządzenia, zatytułowany „Zakres stosowania prawa właściwego”, stanowi w ust. 1 i ust. 2 lit. e):

„1.      Prawu ustalonemu zgodnie z art. 21 lub 22 podlega ogół spraw dotyczących spadku.

2.      Prawu temu podlegają w szczególności:

[…]

e)      przejście składników majątku, praw i obowiązków wchodzących w skład spadku na spadkobierców oraz, w stosownych przypadkach, na zapisobierców, w tym warunki i skutki przyjęcia lub odrzucenia spadku lub zapisu”.

9        Rozdział III rozporządzenia nr 650/2012, zatytułowany „Prawo właściwe”, obejmuje art. 20–38 tego rozporządzenia. Artykuł 28 tego rozporządzenia, zatytułowany „Ważność pod względem formy oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku”, stanowi:

„Oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, zapisu lub udziału obowiązkowego lub oświadczenie zmierzające do ograniczenia odpowiedzialności osoby składającej to oświadczenie jest ważne pod względem formy, w przypadku gdy odpowiada ono wymogom:

a)      prawa właściwego dla dziedziczenia zgodnie z art. 21 lub 22; lub

b)      prawa państwa, w którym osoba składająca oświadczenie ma miejsce zwykłego pobytu”.

 Prawo polskie

 Kodeks cywilny

10      Artykuł 1012 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. – Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 Nr 16 poz. 93), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności postępowania głównego (zwanej dalej „k.c.”), stanowi, że spadkobierca może bądź przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (przyjęcie proste), bądź przyjąć spadek z ograniczeniem tej odpowiedzialności (przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza), bądź też spadek odrzucić.

11      W myśl art. 1015 k.c. oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu sześciu miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Brak oświadczenia spadkobiercy w tym terminie jest jednoznaczny z przyjęciem spadku z dobrodziejstwem inwentarza.

12      Artykuł 1018 k.c. przewiduje w § 1, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku złożone pod warunkiem lub z zastrzeżeniem terminu jest nieważne. Paragrafy 2 i 3 tego artykułu przewidują, odpowiednio, że takie oświadczenie nie może zostać odwołane i że jest ono składane przed sądem lub notariuszem.

13      Artykuł 1019 § 1 k.c. stanowi:

„Jeżeli oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby, stosuje się przepisy o wadach oświadczenia woli z następującymi zmianami:

1)      uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia powinno nastąpić przed sądem;

2)      spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje, czy też go odrzuca”.

14      Zgodnie z art. 1019 § 2 k.c. spadkobierca, który pod wpływem błędu lub groźby nie złożył w terminie oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku, może uchylić się od skutków prawnych niezachowania terminu, jeżeli spełnione zostały przesłanki określone w § 1 tego artykułu.

15      Zgodnie z art. 1019 § 3 k.c. uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku wymaga zatwierdzenia przez sąd.

 Kodeks postępowania cywilnego

16      Artykuł 628 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. 1964 Nr 43 poz. 296), w brzmieniu mającym zastosowanie do okoliczności postępowania głównego, stanowi, że sądem spadku jest sąd ostatniego miejsca zwykłego pobytu spadkodawcy, a jeżeli jego miejsca zwykłego pobytu w Polsce nie da się ustalić, sąd miejsca, w którym znajduje się majątek spadkowy lub jego część. W braku takich podstaw sądem spadkowym jest Sąd Rejonowy dla m.st. Warszawy w Warszawie (Polska).

17      Artykuł 640 tej ustawy stanowi, że oświadczenie o prostym przyjęciu spadku lub z dobrodziejstwem inwentarza albo o odrzuceniu spadku może być złożone przed notariuszem lub w sądzie rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu składającego oświadczenie. Ów notariusz lub sąd niezwłocznie przekazuje owo oświadczenie, wraz z załącznikami do niego, do sądu spadku, jeżeli sądy polskie są właściwe w sprawie. Takie oświadczenia mogą również zostać złożone przed tym sądem w toku postępowania o stwierdzenie praw do spadku.

 Postępowanie główne i pytanie prejudycjalne

18      BA, wnosząca apelację w postępowaniu głównym, jest małoletnią zamieszkałą w Polsce. Jest ona krewną ZJ, który zmarł w Niemczech, gdzie miał miejsce zwykłego pobytu.

19      Ze względu na niezłożenie przez BR – przedstawiciela ustawowego BA – oświadczenia o odrzuceniu spadku po ZJ ze względu na błąd w obliczeniu terminu na złożenie tego oświadczenia BA wniosła, za pośrednictwem BR, do Sądu Rejonowego w Gliwicach (Polska) o zatwierdzenie uchylenia się przez nią od skutków prawnych takiego niezłożenia.

20      W następstwie oddalenia przez ten sąd tego wniosku o zatwierdzenie BA wniosła apelację od postanowienia o oddaleniu do Sądu Okręgowego w Gliwicach (Polska), który jest sądem odsyłającym.

21      Sąd odsyłający zastanawia się, czy jurysdykcja sądów państwa członkowskiego miejsca zwykłego pobytu każdej osoby do przyjęcia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, zapisu lub udziału obowiązkowego lub oświadczenia mającego na celu ograniczenie odpowiedzialności danej osoby za długi spadkowe, przewidziana w art. 13 rozporządzenia nr 650/2012, obejmuje również sytuacje, w których do sądu krajowego wnosi się o zatwierdzenie uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia takiego oświadczenia w wymaganym terminie.

22      Sąd ten uważa, że wąskie rozumienie użytego w tym artykule pojęcia „przyjęcia” oświadczenia prowadzi do uznania, że sądy państwa miejsca zwykłego pobytu osoby składającej oświadczenie o odrzuceniu spadku posiadają jurysdykcję tylko do przyjmowania takich oświadczeń. W konsekwencji art. 13 wspomnianego rozporządzenia nie dotyczy w przekonaniu tego sądu sytuacji, w których spadkobierca wnosi do takiego sądu o zatwierdzenie uchylenia się przez niego od skutków prawnych niezłożenia w wymaganym terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku. Sąd odsyłający wskazuje, że z tej wąskiej wykładni art. 13 rozporządzenia nr 650/2012 wynika, iż w niniejszej sprawie nie ma on jurysdykcji do zatwierdzenia uchylenia się przez BA od skutków prawnych rozpatrywanego w postępowaniu głównym niezłożenia oświadczenia i że jedynie sądy, o których mowa w art. 4 tego rozporządzenia, czyli w omawianym przypadku sądy niemieckie, mają jurysdykcję do zatwierdzenia takiego uchylenia się.

23      Zdaniem sądu odsyłającego za takim rozumieniem opowiedział się rzecznik generalny M. Szpunar, który w opinii przedstawionej w dniu 20 stycznia 2022 r. w sprawie C‑617/20 uznał, że art. 13 rozporządzenia nr 650/2012 należy interpretować w ten sposób, że nie ma on zastosowania w sytuacji, gdy do wywołania określonych skutków prawnych oświadczeń, o których mowa w tym artykule, przewidzianych w prawie właściwym dla dziedziczenia, konieczne jest podjęcie przez sąd czynności wykraczających poza samo przyjęcie oświadczenia, takich jak na przykład wydanie orzeczenia czy wszczęcie innego postępowania niż postępowanie spadkowe [opinia rzecznika generalnego M. Szpunara w sprawie T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:49, pkt 38, 39].

24      Jednakże, opierając się na wyroku z dnia 21 czerwca 2018 r., Oberle (C‑20/17, EU:C:2018:485, pkt 42), sąd odsyłający wskazuje, że ów art. 13 w związku z motywem 32 rozporządzenia nr 650/2012 ma na celu uproszczenie działań spadkobierców i zapisobierców poprzez wprowadzenie odstępstwa od ustanowionych w art. 4–11 tego rozporządzenia przepisów regulujących jurysdykcję. Ponadto w celu szybkiego, łatwego i skutecznego rozstrzygania spraw spadkowych mających skutki transgraniczne w Unii Europejskiej spadkobiercy powinni mieć możliwość łatwego wykazania swojego statusu lub praw i uprawnień. Sąd odsyłający zastanawia się zatem, czy zakresem jurysdykcji sądu na podstawie art. 13 rozporządzenia nr 650/2012 mogą być objęte nie tylko czynności związane z przyjęciem oświadczenia, o którym mowa w tym artykule, lecz również inne czynności zastrzeżone dla sądu w postępowaniu spadkowym, w tym zatwierdzenie przez sąd uchylenia się od skutków prawnych niezłożenia przez spadkobiercę w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

25      Taka wykładnia byłaby ponadto wedle sądu odsyłającego zgodna z celem rozporządzenia nr 650/2012, którym zgodnie z motywem 7 tego rozporządzenia jest ułatwienie prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez usuwanie przeszkód w swobodnym przepływie osób, które pragną powoływać się na przysługujące im prawa wynikające z dziedziczenia transgranicznego.

26      W tych okolicznościach Sąd Okręgowy w Gliwicach postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującym pytaniem prejudycjalnym:

„Czy przepis art. 13 rozporządzenia [nr 650/2012] należy interpretować w ten sposób, że nie ma on zastosowania do sytuacji, w której poza samym przyjęciem oświadczenia o odrzuceniu spadku dla jego skuteczności koniecznym jest – zgodnie z przepisami państwa członkowskiego zwykłego pobytu osoby składającej oświadczenie – dodatkowo jego zatwierdzenie przez sąd, na przykład w przypadku składania takiego oświadczenia po upływie przewidzianego na to terminu?”.

 W przedmiocie pytania prejudycjalnego

27      Poprzez swoje jedyne pytanie prejudycjalne sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 13 rozporządzenia nr 650/2012 należy interpretować w ten sposób, że sądy państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zwykłego pobytu osoba uchylająca się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku, mają jurysdykcję do zatwierdzenia takiego uchylenia się.

28      Tytułem wstępu należy zauważyć, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału względy zarówno jednolitego stosowania prawa Unii, jak i zasady równości wskazują na to, że treści przepisu prawa Unii, który nie zawiera wyraźnego odesłania do prawa państw członkowskich dla określenia swego znaczenia i zakresu, należy zwykle nadać w całej Unii autonomiczną i jednolitą wykładnię, którą należy ustalić, uwzględniając nie tylko brzmienie, ale również kontekst przepisu i cel danego uregulowania [wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:426, pkt 35].

29      Co się tyczy w pierwszej kolejności brzmienia art. 13 rozporządzenia nr 650/2012, artykuł ten stanowi, że oprócz sądu mającego jurysdykcję do orzekania w danej sprawie spadkowej zgodnie z tym rozporządzeniem sądy w państwie członkowskim zwykłego pobytu każdej osoby, która na mocy prawa właściwego dla dziedziczenia może złożyć przed sądem oświadczenie o przyjęciu lub odrzuceniu spadku, zapisu lub udziału obowiązkowego lub oświadczenie mające na celu ograniczenie odpowiedzialności danej osoby za długi spadkowe, mają jurysdykcję do przyjęcia takich oświadczeń, w przypadkach gdy na mocy prawa tego państwa członkowskiego takie oświadczenia mogą być złożone przed sądem.

30      Ów art. 13 przewiduje zatem alternatywną jurysdykcję mającą na celu umożliwienie spadkobiercom niemającym miejsca zwykłego pobytu w państwie członkowskim, którego sądy mają jurysdykcję do orzekania w danej sprawie spadkowej, zgodnie z ogólnymi zasadami zawartymi w art. 4–11 rozporządzenia nr 650/2012, złożenia oświadczeń dotyczących przyjęcia spadku lub jego odrzucenia przed sądem państwa członkowskiego, w którym mają oni miejsce zwykłego pobytu [wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:426, pkt 37].

31      Z brzmienia art. 13 rozporządzenia nr 650/2012 wynika również, że sądy państwa członkowskiego, w którym spadkobierca ma miejsce zwykłego pobytu, mają jurysdykcję wyłącznie w zakresie „przyjmowania” tych oświadczeń (zob. podobnie wyrok z dnia 21 czerwca 2018 r., Oberle, C‑20/17, EU:C:2018:485, pkt 41).

32      Wspomniany art. 13 nie reguluje zatem jurysdykcji tych sądów do zatwierdzenia uchylenia się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w wymaganym terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku.

33      Co się tyczy w drugiej kolejności kontekstu, w jaki wpisuje się art. 13 rozporządzenia nr 650/2012, należy przypomnieć, że artykuł ten należy do rozdziału II tego rozporządzenia, który reguluje ogół podstaw jurysdykcji w sprawach spadkowych [zob. podobnie wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:426, pkt 36].

34      Normę jurysdykcyjną wynikającą z tego art. 13, wspomnianą w pkt 30 niniejszego wyroku, uzupełnia norma kolizyjna zawarta w art. 28 rozporządzenia nr 650/2012, należącym do rozdziału III tego rozporządzenia, regulującego prawo właściwe, która to norma kolizyjna dotyczy konkretnie ważności pod względem formy między innymi oświadczeń dotyczących odrzucenia spadku. W tym względzie należy zauważyć, że te oświadczenia są ważne pod względem formy, jeżeli odpowiadają one – zgodnie z art. 28 lit. a) – wymogom prawa właściwego dla dziedziczenia (lex successionis) lub – zgodnie z jego lit. b) – wymogom prawa państwa, w którym osoba składająca wspomniane oświadczenie ma miejsce zwykłego pobytu [wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:426, pkt 38].

35      Z art. 13 rozporządzenia nr 650/2012 w związku z art. 28 tego rozporządzenia wynika, że te dwa przepisy są ściśle skorelowane, tak że jurysdykcja sądów państwa członkowskiego miejsca zwykłego pobytu spadkobiercy do przyjmowania oświadczeń dotyczących odrzucenia spadku jest uzależniona od tego, czy obowiązujące w tym państwie prawo spadkowe przewiduje możliwość złożenia takiego oświadczenia przed sądem [zob. podobnie wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:426, pkt 40].

36      Jeśli chodzi w szczególności o orzeczenie sądowe takie jak to, o które ubiega się wnosząca apelację w postępowaniu głównym, zatwierdzające uchylenie się przez spadkobiercę od skutków prawnych niezłożenia w wymaganym terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku, przewidziane w prawie spadkowym obowiązującym w państwie członkowskim miejsca zwykłego pobytu tego spadkobiercy, należy zauważyć, że po pierwsze, art. 28 rozporządzenia nr 650/2012 ma na celu doprowadzenie do uznania ważności oświadczeń przewidzianych w tym artykule, w szczególności wówczas, gdy spełnione są przesłanki przewidziane przez prawo państwa miejsca zwykłego pobytu osoby, która składa takie oświadczenie, o ile to ostatnie prawo znajduje zastosowanie [zob. podobnie wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:426, pkt 39]. Po drugie, takie zatwierdzające orzeczenie sądowe w sposób oczywisty nie stanowi aktu przyjęcia oświadczenia, o którym mowa w art. 13 tego rozporządzenia, a zatem nie jest objęte zakresem stosowania tego artykułu.

37      W trzeciej kolejności – za wykładnią tą przemawiają cele realizowane przez rozporządzenie nr 650/2012. Zgodnie bowiem z motywem 7 tego rozporządzenia ma ono na celu ułatwienie prawidłowego funkcjonowania rynku wewnętrznego poprzez usuwanie przeszkód w swobodnym przepływie osób, które pragną wykonywać przysługujące im prawa w zakresie spraw spadkowych mających skutki transgraniczne. Motyw ten wskazuje w szczególności, że w europejskiej przestrzeni sprawiedliwości prawa spadkobierców i zapisobierców, innych osób bliskich zmarłemu oraz wierzycieli spadkowych muszą zostać zagwarantowane w sposób skuteczny [wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:426, pkt 42].

38      W tym względzie z orzecznictwa Trybunału wynika, że celem art. 13 rzeczonego rozporządzenia jest w świetle motywu 32 tego rozporządzenia – zgodnie z którym celem tego przepisu jest ułatwienie życia spadkobiercom i zapisobiercom mającym miejsce zwykłego pobytu w państwie członkowskim innym niż to, w którym dana sprawa spadkowa jest lub będzie rozpatrywana – uproszczenie działań spadkobierców i zapisobierców poprzez ustanowienie odstępstwa od ustanowionych w art. 4–11 rzeczonego rozporządzenia przepisów regulujących jurysdykcję [wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:426, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo].

39      Jak wspomniano w pkt 30 niniejszego wyroku, aby osiągnąć ten cel, prawodawca Unii przewidział w art. 13 rozporządzenia nr 650/2012 jurysdykcję dodatkową – w stosunku do jurysdykcji przewidzianych we wspomnianych art. 4–11 – na rzecz sądów państwa członkowskiego miejsca zwykłego pobytu osoby, która w szczególności oświadcza, że odrzuca spadek, w celu przyjęcia takiego oświadczenia.

40      Niemniej z orzecznictwa Trybunału wynika, że jurysdykcja, o której mowa w art. 13 rozporządzenia nr 650/2012, ma ograniczony zakres, w konsekwencji niemogący obejmować sytuacji, w której aby oświadczenia omówione w tym artykule, wywoływały określone skutki prawne przewidziane przez prawo właściwe dla dziedziczenia, konieczne jest podjęcie przez sąd czynności wykraczających poza samo przyjęcie oświadczenia, takich jak wydanie orzeczenia czy wszczęcie innego postępowania niż postępowanie spadkowe [zob. analogicznie wyrok z dnia 2 czerwca 2022 r., T.N. i N.N. (Oświadczenie o odrzuceniu spadku), C‑617/20, EU:C:2022:426, pkt 44].

41      W świetle całości powyższych rozważań na zadane pytanie należy odpowiedzieć, iż art. 13 rozporządzenia nr 650/2012 należy interpretować w ten sposób, że sądy państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zwykłego pobytu osoba uchylająca się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku, nie mają jurysdykcji do zatwierdzenia takiego uchylenia się.

 W przedmiocie kosztów

42      Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

Z powyższych względów Trybunał (dziewiąta izba) orzeka, co następuje:

Artykuł 13 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie jurysdykcji, prawa właściwego, uznawania i wykonywania orzeczeń, przyjmowania i wykonywania dokumentów urzędowych dotyczących dziedziczenia oraz w sprawie ustanowienia europejskiego poświadczenia spadkowego

należy interpretować w ten sposób, że:

sądy państwa członkowskiego, w którym ma miejsce zwykłego pobytu osoba uchylająca się od skutków prawnych niezłożenia w terminie oświadczenia o odrzuceniu spadku, nie mają jurysdykcji do zatwierdzenia takiego uchylenia się.