Ważność pod względem formy oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku (art. 28 Rozp. Nr 650/2012)
Prawo właściwe do formy czynności prawnej (art. 25 p.p.m.) Przyjęcie proste; przyjęcie z dobrodziejstwem inwentarza; odrzucenie spadku (art. 1012 k.c.) Prawo właściwe dla dla ogółu spraw dotyczących spadku (art. 20-38 rozp. Nr 650/2012)
Żeby zobaczyć pełną treść należy się zalogować i wykupić dostęp.
Artykuły 13 i 28 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 650/2012 należy interpretować w ten sposób, że oświadczenie o odrzuceniu spadku złożone przez spadkobiercę przed sądem państwa członkowskiego jego miejsca zwykłego pobytu uważa się za ważne pod względem formy, jeżeli spełnione zostały wymogi co do formy mające zastosowanie przed tym sądem, bez konieczności spełniania przez owo oświadczenie – dla celów jego ważności – wymogów co do formy ustanowionych w prawie właściwym dla dziedziczenia.
Jeśli chodzi o oświadczenia o odrzuceniu spadku złożone przed sądem właściwym na podstawie art. 13 rozporządzenia nr 650/2012, art. 28 lit. b) tego rozporządzenia gwarantuje, że to uprawnienie przyznane spadkobiercy, którego miejsce zwykłego pobytu znajduje się w państwie członkowskim innym niż państwo sądu mającego jurysdykcję do orzekania w danej sprawie spadkowej, jest skuteczne.
Poszanowanie celu rozporządzenia nr 650/2012 polegającego na umożliwieniu spadkobiercom składania oświadczeń dotyczących odrzucenia spadku w państwie członkowskim miejsca ich zwykłego pobytu oznacza, że aby takie oświadczenia można było uznać za ważne, spadkobiercy ci nie muszą dopełniać innych wymogów co do formy przed sądami innych państw członkowskich niż wymogi co do formy przewidziane przez prawo państwa członkowskiego, w którym takie oświadczenie zostaje złożone.
Z ostatniego zdania motywu 32 rozporządzenia nr 650/2012 wynika, że „[o]soby, które decydują się skorzystać z możliwości złożenia oświadczenia w państwie członkowskim ich zwykłego pobytu, powinny same poinformować sąd lub organ rozpatrujący lub mający rozpatrywać daną sprawę spadkową o istnieniu takich oświadczeń w terminie określonym przez prawo właściwe dla dziedziczenia.
To ostatnie zdanie motywu 32 rozporządzenia nr 650/2012 sugeruje na pierwszy rzut oka, że zdaniem prawodawcy Unii oświadczenie o odrzuceniu spadku złożone przed sądem państwa członkowskiego miejsca zwykłego pobytu spadkobiercy musi zostać podane do wiadomości sądu mającego jurysdykcję do orzekania w danej spawie spadkowej. Należy jednak stwierdzić, że ani art. 13, ani art. 28 tego rozporządzenia nie przewidują mechanizmu przekazywania takich oświadczeń przez sąd państwa członkowskiego miejsca zwykłego pobytu spadkobiercy, który spadek odrzuca, sądowi mającemu jurysdykcję do orzekania w danej sprawie spadkowej. Ów motyw 32 zakłada jednak, że osoby, które skorzystały z możliwości złożenia takich oświadczeń w państwie członkowskim ich miejsca zwykłego pobytu, będą ponosiły odpowiedzialność za poinformowanie o istnieniu tych oświadczeń organów właściwych w sprawach spadkowych.
W braku w prawie Unii jednolitego systemu przewidującego przekazywanie oświadczeń dotyczących spadku sądowi mającemu jurysdykcję do orzekania w danej sprawie spadkowej, ostatnie zdanie motywu 32 rozporządzenia nr 650/2012 należy rozumieć jako wskazujące na konieczność podjęcia przez osobę, która złożyła oświadczenie o odrzuceniu spadku, niezbędnych czynności, dzięki którym sąd mający jurysdykcję do orzekania w danej sprawie spadkowej poweźmie wiedzę o istnieniu ważnego oświadczenia. Jednakże w braku podjęcia tych czynności w terminie wyznaczonym przez prawo właściwe dla dziedziczenia ważność takiego oświadczenia nie może zostać podważona.
W związku z tym oświadczenie o odrzuceniu spadku złożone przez spadkobiercę przed sądem państwa członkowskiego miejsca jego zwykłego pobytu, z poszanowaniem wymogów co do formy mających zastosowanie przed tym sądem, powinno wywoływać skutki prawne przed sądem mającym jurysdykcję do orzekania w danej sprawie spadkowej, o ile sąd ten powziął wiedzę o istnieniu tego oświadczenia, przy czym takie oświadczenie nie podlega dodatkowym wymogom co do formy ustanowionym przez prawo właściwe dla dziedziczenia.
Wyrok TSUE z dnia 2 czerwca 2022 r., C-617/20
Standard: 80414 (pełna treść orzeczenia)
Art. 28 rozporządzenia nr 650/2012 przewidując odstępstwo od statutu spadkowego przewidzianego w art. 21 ust. 1 rozporządzenia nr 650/2012, ogranicza je do ważności oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku pod względem formy. W świetle tego przepisu wystarczające jest spełnienie wymogów prawa państwa, w którym osoba składające oświadczenie ma miejsce zwykłego pobytu.
Oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku są czynnościami nieorzeczniczymi, nie stanowią rozstrzygania o prawach do spadku. Stąd powszechnie się przyjmuje, że sąd, który odbiera takie oświadczenie, nie bada jego ważności, skuteczności, zachowania terminu czy statusu spadkobiercy (por. J. Gudowski [w:] T. Ereciński, Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2016, art. 641, nb. 3; P. Pruś [w:] M. Manowska (red.), Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz, Warszawa 2021, art. 641, nb. 1) – rola takiego sądu sprowadza się do „odebrania” oświadczenia tj. spisania protokołu (art. 641 § 4 k.p.c.) albo przyjęcia pisemnego oświadczenia (art. 1018 § 3 k.c.). Stąd zadanie to w sądach powierzono referendarzom sądowym (art. 509[1] § 3 k.p.c.), którzy nie sprawują wymiaru sprawiedliwości (art. 2 § 3 p.u.s.p.), a ponadto można tego dokonać również przed notariuszem (art. 1018 § 3 k.c.). Skuteczność takiego oświadczenia badana jest natomiast dopiero w sprawie o stwierdzenie nabycia spadku, rozpoznawanej przez sąd sprawujący wymiar sprawiedliwości (art. 509[1] § 3 k.p.c. w zw. z art. 669 k.p.c.).
Wyrok SR dla miasta stołecznego w Warszawie z dnia 22 grudnia 2021 r., I Ns 1114/21
Standard: 80405 (pełna treść orzeczenia)