Wyrok z dnia 2023-09-28 sygn. I OSK 1656/21

Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Iwona Bogucka Sędziowie: sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska sędzia del. WSA Maria Grzymisławska-Cybulska (spr.) Protokolant starszy sekretarz sądowy Dariusz Bociarski po rozpoznaniu w dniu 28 września 2023 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 25 maja 2021 r. sygn. akt II SA/Łd 192/21 w sprawie ze skargi B. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z dnia [...] grudnia 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego oddala skargę kasacyjną

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi wyrokiem z dnia 25 maja 2021 r. sygn. II SA/Łd 192/21 uchylił decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi z dnia [...] grudnia 2020 r. nr [...] oraz poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta Łodzi z dnia [...] października 2020 r. znak: [...] w przedmiocie odmowy prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego.

Skargę kasacyjną od wskazanego wyroku wywiodło Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Łodzi zaskarżonemu wyrokowi zarzucając:

I. naruszenie prawa materialnego tj. :

1. przepisów art. 3 pkt 1 lit. c tiret 14 i pkt 2 ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych w brzmieniu obowiązującym do dnia 30 czerwca 2021 roku (tekst jednolity Dz. U. z 2020 roku poz. 111 z późn. zm. , cyt. dalej jako "ustawa o świadczeniach rodzinnych) w związku z art. 2 pkt 4, pkt 5 i pkt 5a ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jednolity Dz. U. z 2020 roku poz. 808 z późn. zm., obecnie tekst jednolity Dz. U. z 2021 roku poz. 877 z późn. zm., cyt. dalej jako "ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów") w związku z art. 2 i art 32 ust. 1 ustawy z dnia 2 kwietnia 1997 r. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. z 1997 roku Nr 78 poz. 483 z późn. zm., cyt. dalej jako; "Konstytucja RP") w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ppsa - poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że w skład dochodu rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy przy ustaleniu prawa do świadczeń alimentacyjnych od Państwa wchodzą alimenty na rzecz dzieci otrzymywane w roku bazowym (bieżące alimenty), a nie alimenty rozumiane jako spłata długu alimentacyjnego za poprzednie lata (zaległe alimenty), bo uwzględnianie zaległych alimentów jest niezgodne z przepisami art. 2 i art. 32 ust. 1 Konstytucji RP - w sytuacji gdy brak było podstaw do przyjęcia, że niezgodne z przepisami art. 2 art. 32 ust. 1 Konstytucji RP jest uwzględnianie zaległych alimentów na rzecz dzieci w skład dochodu rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy przy ustaleniu prawa do świadczeń alimentacyjnych od Państwa, bowiem świadczenie alimentacyjne od Państwa jest zależne od kryterium dochodu w rodzinie i stanowi pomoc socjalną Państwa osobom uprawnionym do alimentów tylko gdy przez okres co najmniej dwóch miesięcy jest bezskuteczna egzekucja od zobowiązanego do alimentów, ale nie zastępuje alimentów od zobowiązanego, a więc wobec braku rozróżnienia przez ustawodawcę w skład dochodu rodziny w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy przy ustaleniu prawa do świadczeń alimentacyjnych wchodzą wszystkie alimenty na rzecz dzieci, w tym zarówno bieżące jak i zaległe alimenty;

2. przepisu art. 2 pkt 12 ustawy z dnia 7 września 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (tekst jednolity Dz. U. z 2020 roku poz. 808 z późn. zm. , obecnie tekst jednolity Dz. U. z 2021 roku poz. 877 z późn. zm. , cyt. dalej jako"ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów") w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a ppsa - poprzez jego niezastosowanie w sprawie i przyjęcie w tej sprawie, że wymaga wyjaśnienia czy w skład rodziny skarżącej B. G. wchodzi wskazywane w odwołaniu dziecko A. dla którego skarżąca jest rodziną zastępczą - w sytuacji gdy w myśl przepisu art. 2 pkt 12 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów dziecko pozostające w pieczy zastępczej nie jest członkiem rodziny i nie jest ono brane pod uwagę przy ustalaniu dochodu na członka rodziny uprawniającego do świadczeń alimentacyjnych i tym samym nie ma potrzeby wyjaśnienia czy w skład rodziny skarżącej B. G. wchodzi wskazywane w odwołaniu dziecko A. dla którego skarżąca jest rodziną zastępczą;

II. zaskarżonemu wyrokowi zarzucono naruszenie przepisów postępowania w sposób mogący mieć istotny wpływ na wynik sprawy tj.:

art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w związku z art. 135 i art. 141 § 4 ppsa w związku z art.7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (tekst jednolity Dz. U. z 2020 roku poz. 256 z późn. zm. , obecnie tekst jednolity Dz. U. z 2021 roku poz. 735 z późn. zm. Cyt. dalej jako: "kpa") polegające na uchyleniu zaskarżonej decyzji oraz poprzedzającej ją decyzji organu pierwszej instancji w przedmiocie odmowy B. G. prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na rzecz A. G. na okres świadczeniowy 2020/2021 od [...] października 2020 roku z tego powodu, że w toku postępowania nie wyjaśniono jaką kwotę otrzymali wierzyciele alimentacyjni w grudniu 2019 r: czy to było [...] zł (jak wynika z przelewu) czy jednak [...] zł (jak wynika z oświadczenia strony i pisma komornika), z tego powodu, że przy obliczaniu dochodu rodziny w roku bazowym pomniejszono dochód skarżącej o składki zdrowotne tylko z jednego źródła, a pominięto w tym zakresie kwotę składek zdrowotnych [...] zł, uiszczoną w związku z zatrudnieniem u poprzedniego pracodawcy, a także z tego powodu, że z treści odwołania wynika, że rodzina skarżącej składa się z 4 osób: skarżąca, jej córka A. , jej syn J. oraz dziecko A. , dla którego skarżąca jest rodziną zastępczą, a organy obu instancji przyjmowały, że rodzina skarżącej składa się z 3 osób i czy z tytułu sprawowania pieczy zastępczej skarżąca otrzymuje wynagrodzenie i ewentualnie jaka jest jego wysokość - bez wykazania, że wskazane naruszenie tych przepisów kpa mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy, w sytuacji gdy brak było uzasadnionych podstaw do przyjęcia naruszenia tego przepisów art.7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 kpa, a gdyby nawet nastąpiło naruszenie tych przepisów to nie miało to wpływu na wynik sprawy, bowiem z treści decyzji organu odwoławczego, jak również z treści skargi w tej sprawie, nie było sporne, że jaką kwotę otrzymali wierzyciele alimentacyjni w grudniu 2019 r. i było to [...] zł (co wynika też z oświadczenia strony i pisma komornika), nawet gdyby przy obliczaniu dochodu rodziny w roku bazowym pomniejszono dochód skarżącej o składki zdrowotne tylko z jednego źródła, a pominięto w tym zakresie kwotę składek zdrowotnych [...] zł uiszczoną w związku z zatrudnieniem u poprzedniego pracodawcy, to pominięcie tej kwoty nie miało żadnego wpływu na wynik sprawy, ponieważ odjęcie tej kwoty od kwoty [...] zł z tytułu dochodów skarżącej i od kwoty [...] zł z tytułu zaległych alimentów - nie zmieniłaby się wysokość dochodu na członka rodziny skarżącej tzn. nadal byłoby przekroczone kryterium dochodowe, a w końcu niemożliwość uwzględnienia przy obliczaniu dochodu rodziny dziecka dla którego skarżąca jest rodziną zastępczą wynika z przepisu art. 2 pkt 12 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów a ewentualne doliczenie jakiegokolwiek dochodu z tytułu pieczy zastępczej nie obniżyłoby wysokości dochodu na członka rodziny skarżącej tzn. nadał byłoby przekroczone kryterium dochodowe;

Żądaniem skargi kasacyjnej objęto uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpatrzenia Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Łodzi, ewentualnie uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i oddalenie skargi, a także zasądzenie od skarżącej na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Łodzi niezbędnych kosztów postępowania kasacyjnego według norm prawem przepisanych.

Odpowiedzi na skargę kasacyjną nie złożono.

Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna nie zasługuje na uwzględnienie.

Przepis art. 193 zd. drugie ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2023, poz. 1634 ze zm. - dalej jako: "p.p.s.a.") wyłącza odpowiednie stosowanie do postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym wymogów dotyczących koniecznych elementów uzasadnienia wyroku, które przewidziano w art. 141 § 4 w zw. z art. 193 zd. pierwsze p.p.s.a. Uzasadnienie wyroku oddalającego skargę kasacyjną zawiera ocenę zarzutów skargi kasacyjnej. W takim uzasadnieniu Naczelny Sąd Administracyjny nie przedstawia więc opisu ustaleń faktycznych i argumentacji prawnej podawanej przez organy administracji i Sąd pierwszej instancji.

Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę tylko w granicach skargi kasacyjnej (art. 183 § 1 p.p.s.a.), z urzędu biorąc pod uwagę jedynie nieważność postępowania, co oznacza związanie przytoczonymi w skardze kasacyjnej jej podstawami, określonymi w art. 174 p.p.s.a. Wobec niestwierdzenia zaistnienia przesłanek nieważności postępowania, oceniając wyrok Sądu I instancji - w ramach zarzutów zgłoszonych w skardze kasacyjnej - Naczelny Sąd Administracyjny uznał te zarzuty za niezasadne.

Wyjaśniając motywy podjętego rozstrzygnięcia poczynić trzeba zastrzeżenie, że sprawa niniejsza dotyczy decyzji w przedmiocie odmowy prawa do świadczeń z funduszu alimentacyjnego na okres świadczeniowy 2020/2021. W tej sprawie z wnioskiem na rzecz A. G. wystąpiła B. G. Uwaga ta jest o tyle istotna, że prawomocnym wyrokiem rozstrzygnięta została sprawa odmownego załatwienia sprawy w przedmiocie świadczeń z funduszu alimentacyjnego na okres świadczeniowy 2020/2021, na rzecz J. a G. Istotne dla sprawy okoliczności faktyczne obydwu spraw są tożsame. B. G. jest mamą J. a G oraz A. G. J. G. od [...] października 2020 r. uzyskał status studenta I roku Informatyki na Politechnice Łódzkiej, a jego siostra A. w trakcie trwania postępowania administracyjnego miała 11 lat. Obydwie skargi dotyczą tej samej rodziny. Oś sporu w obydwu sprawach przebiegała w tych samych punktach. Powyższe zastrzeżenie jest o tyle istotne, że zważywszy na tożsamość, w przeważającej mierze, zarzutów skarg kasacyjnych wniesionych w każdej ze spraw i okoliczność, że uwarunkowania faktyczne i prawne tych spraw są tożsame, Sąd sprawę niniejszą rozpoznający, podzielając stanowisko i motywy wskazane w wyroku NSA z dnia 28 kwietnia 2022 r. sygn. I OSK 1394/21 posłuży się nimi wyjaśniając motywy rozstrzygnięcia wydanego w niniejszej spawie.

W obydwu sprawach sporne okazało się zaliczanie wyegzekwowanych alimentów do dochodów w roku bazowym.

W ocenie Sądu Wojewódzkiego, uwzględnienie całej kwoty alimentów otrzymanych przez skarżącą i jej rodzinę w grudniu 2019 r. przy obliczaniu przeciętnego dochodu tej rodziny w roku bazowym, stanowiło naruszenie prawa materialnego (art. 3 pkt 1 lit. c tiret 14 w zw. z art. 3 pkt 2 u.ś.r.) oraz przepisów postępowania, które mogło mieć istotny wpływ na wynik sprawy (art. 7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 k.p.a.). Sąd wojewódzki dodał też, że w toku postępowania nie wyjaśniono, jaką kwotę otrzymali wierzyciele alimentacyjni w grudniu 2019 r. – czy było to [...] zł, czy jednak [...] zł. Przy obliczaniu dochodu rodziny w roku bazowym pomniejszono dochód skarżącej o składki zdrowotne tylko z jednego źródła, a pominięto w tym zakresie kwotę składek zdrowotnych [...] zł, uiszczoną w związku z zatrudnieniem u poprzedniego pracodawcy. Kwota ta jest ujęta w rozliczeniu w 2019 r., chociaż prawdopodobnie wiąże się ze stosunkiem pracy, który ustał w 2018 r.

Niezasadny jest zarzut art. 3 pkt 1 lit. c tiret 14 i pkt 4 u.ś.r. zw. z art. 2 pkt 4, 5 i 5a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Zważywszy na treść skargi kasacyjnej zaakcentować trzeba, że sąd administracyjny bierze pod uwagę stan faktyczny oraz stan prawny na dzień wydania kontrolowanego aktu prawnego. Innymi słowy, dla rozstrzygnięcia sądu istotne są okoliczności prawne i faktyczne istniejące w chwili podjęcia zaskarżonego aktu (por. wyrok NSA z dnia 25 kwietnia 2023 r. sygn. II OSK 1417/20).

Ustawa o pomocy osobom uprawnionym do alimentów w kwestii definicji legalnych pojęć "dochód" (art. 2 pkt 4), "dochód rodziny" (art. 2 pkt 5) literalnie odsyła do przepisów ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych. Stosownie do art. 3 pkt 1 u.ś.r. ilekroć w ustawie jest mowa o dochodzie - oznacza to, po odliczeniu kwot alimentów świadczonych na rzecz innych osób, m.in. przychody podlegające opodatkowaniu na zasadach określonych w art. 27, art. 30b, art. 30c, art. 30e i art. 30f ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2016 r. poz. 2032, z późn. zm.), pomniejszone o koszty uzyskania przychodu, należny podatek dochodowy od osób fizycznych, składki na ubezpieczenia społeczne niezaliczone do kosztów uzyskania przychodu oraz składki na ubezpieczenie zdrowotne (lit. a) oraz inne (enumeratywnie wymienione) dochody niepodlegające opodatkowaniu na podstawie przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, w tym alimenty na rzecz dzieci (lit. c. tiret 14). Analogicznie przedstawia się również brzmienie art. 2 pkt 5a ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów oraz art. 2 pkt 2a u.ś.r., a zatem konsekwentnie należy obydwa przepisy interpretować.

Ustawodawca w zakresie świadczeń rodzinnych nie zawarł zasad obliczania dochodu w przypadku wypłat skumulowanych świadczeń alimentacyjnych za okresy zaległe. Należy jednak wskazać, że wprawdzie proces wykładni prawa zaczyna się zawsze od dyrektyw językowych, to nie można się jedynie do nich ograniczać. Pogląd, że dyrektywy funkcjonalne i systemowe mogą prowadzić do odrzucenia rezultatów wykładni językowej nawet w tych sytuacjach, gdy wykładnia językowa prowadzi do rezultatów jednoznacznych jest obecnie dominujący w nauce prawa i orzecznictwie (por. np. uchwała siedmiu sędziów Naczelnego Sądu Administracyjnego z 10 grudnia 2009 r., sygn. akt I OPS 8/09, M. Zirk-Sadowski: Wykładnia w prawie administracyjnym, System Prawa Administracyjnego. Tom 4 s. 204 i nast., M. Gutowski, P. Kardas: Wykładnia i stosowanie prawa w procesie opartym na Konstytucji. Warszawa 2017 s. 275 i nast. oraz powołana w tych publikacjach literatura i orzecznictwo). Zauważyć także należy, że Trybunał Konstytucyjny w uzasadnienia wyroku z 10 grudnia 2002 r. (sygn. P 6/02 (OTK-A 2002/7/91) wskazał, że normę prawną rekonstruuje się zawsze z całokształtu obowiązujących przepisów prawnych. Należy zatem sięgnąć do zasad wykładni prawa, zgodnie z którymi znaczenie przepisu zależy nie tylko od jego językowego sformułowania (kontekst językowy), ale także od treści innych przepisów (kontekst systemowy) oraz całego szeregu wyznaczników pozajęzykowych takich jak cele czy funkcje regulacji prawnej. Sądy winny stosować Konstytucję wprost – kierując się podstawową dyrektywą wykładni, mającej znaczenie systemowe – wykładni przepisu w zgodzie z Konstytucją; w pierwszym rzędzie, spośród kilku możliwych znaczeń przepisu za pośrednictwem reguł wykładni, poszukiwany winien być zawsze taki sens normatywny, który pozwala na uzgodnienie przepisu z Konstytucją – zgodnie z domniemaniem zgodności normy ustawowej z Konstytucją (uzasadnienie wyroku TK z dnia 8 listopada 2000 r., SK 18/99, OTK 7/00, s.1273).

Z uwagi na powyższe Naczelny Sąd Administracyjny w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w całości podziela pogląd wyrażony w powołanym przez Sąd pierwszej instancji wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 21 lipca 2020 r, sygn. akt I OSK 3225/19. W wyroku z 21 lipca 2020 r. Naczelny Sąd administracyjny wskazał, że dokonując oceny charakteru świadczeń alimentacyjnych, w kontekście systemowym, należy zwrócić uwagę, że ze swej istoty świadczenia te są świadczeniami cyklicznymi, wypłacanymi regularnie co miesiąc w wysokości określonej w wyroku sądu powszechnego, w ugodzie zawieranej przed tym sądem lub w drodze dobrowolnej umowy stron, zaś ich celem jest zaspokojenie bieżących potrzeb uprawnionych do alimentów czy też kosztów ich utrzymania. Taki też charakter tych świadczeń należy mieć na uwadze, analizując treść art. 3 pkt 1 w zw. z art. 3 pkt 2 u.ś.r. Oznacza to, że kwoty wyegzekwowanych zaległych alimentów za poprzednie lata nie mogą być w całości doliczone do dochodu w roku, w którym zostały one wyegzekwowane. Przy ustalaniu dochodu może być bowiem uwzględniona tylko ta część alimentów, która zgodnie z tytułem wykonawczym przypada na dany tzw. rok bazowy. Odmienna wykładnia powyższych przepisów pozostawałaby w sprzeczności z zasadą sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji RP) oraz zasadą równości wobec prawa (art. 32 ust. 1 Konstytucji RP), a także stanowiłaby niczym nieuzasadnione rozróżnienie sytuacji prawnej z punktu widzenia ustalenia dochodu w rozumieniu u.ś.r. pomiędzy osobą, która otrzymuje alimenty od rodziców regularnie, w ustalonych terminach i pomiędzy osobą, która otrzymuje jednorazowo skumulowaną wypłatę tej samej kwoty alimentów w wyniku skutecznego przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego. Osoba uprawniona, która otrzymuje jednorazowo skumulowaną wypłatę tej samej kwoty alimentów w wyniku skutecznego przeprowadzenia postępowania egzekucyjnego, okazuje się być bowiem w gorszej sytuacji prawnej z punktu widzenia u.ś.r. aniżeli osoba, która otrzymuje regularne wpłaty alimentów. Osoba taka, otrzymując bowiem w roku kalendarzowym poprzedzającym okres świadczeniowy zaległe alimenty jednorazowo w całości za poprzednie lata, w których to egzekucja okazała się bezskuteczna, nie byłaby uprawniona do świadczenia alimentacyjnego tylko dlatego, że nastąpiły okoliczności niezależne od niej, a występujące po stronie dłużnika alimentacyjnego, które uniemożliwiły regularne otrzymanie czy też ich skuteczne wyegzekwowanie. W takiej sytuacji to zachowanie dłużnika decydowałoby czy osoba uprawniona otrzyma świadczenie, czy też zostanie pozbawiona tego prawa, co pozostaje w sprzeczności z zasadami konstytucyjnymi.

Z wyżej wskazanych powodów Naczelny Sąd Administracyjny nie podziela stanowiska wyrażonego w powołanym przez skarżącego kasacyjnie wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z 15 maja 2018 r., sygn. akt I OSK 2619/17, że do dochodu rodziny wlicza się otrzymane przez uprawnionych zarówno zaległe, jak i bieżące alimenty.

Zasadnie też Sąd pierwszej instancji wskazał, że organ z naruszeniem art. 3 pkt 1 lit. c tiret 14 w zw. z art. 3 pkt 2 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów i naruszeniem art. 7 i 77 § 1, 107 § k.p.a. nie wyjaśnił, jaką kwotę otrzymali wierzyciele alimentacyjni w grudniu 2019 r. - czy kwotę [...] zł, czy kwotę [...] zł. Słusznie też Sąd pierwszej instancji zauważył, że przy obliczaniu dochodu rodziny w roku bazowym pomniejszono dochód matki skarżącego o składki zdrowotne tylko z jednego źródła, a pominięto w tym zakresie kwotę składek zdrowotnych [...] zł, uiszczoną w związku z zatrudnieniem u poprzedniego pracodawcy.

Zasadny natomiast jest zarzut naruszenia przez Sąd pierwszej instancji art. 2 pkt 12 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów.

Przepis art. 2 pkt 12 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów wprowadza definicję legalną pojęcia rodziny. Zgodnie z jego treścią, ilekroć w ustawie jest mowa o rodzinie oznacza to odpowiednio następujących członków rodziny: rodziców osoby uprawnionej, małżonka rodzica osoby uprawnionej, osobę, z którą rodzic osoby uprawnionej wychowuje wspólne dziecko, pozostające na ich utrzymaniu dzieci w wieku do ukończenia 25. roku życia oraz dziecko, które ukończyło 25. rok życia otrzymujące świadczenia z funduszu alimentacyjnego lub legitymujące się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, jeżeli w związku z tą niepełnosprawnością przysługuje świadczenie pielęgnacyjne lub specjalny zasiłek opiekuńczy, o których mowa w ustawie z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r. poz. 111) albo zasiłek dla opiekuna, o którym mowa w ustawie z dnia 4 kwietnia 2014 r. o ustaleniu i wypłacie zasiłków dla opiekunów (Dz. U. z 2017 r. poz. 2092 oraz z 2019 r. poz. 1818), a także osobę uprawnioną; do rodziny nie zalicza się: dziecka pozostającego pod opieką opiekuna prawnego, dziecka pozostającego w związku małżeńskim, rodzica osoby uprawnionej zobowiązanego tytułem wykonawczym pochodzącym lub zatwierdzonym przez sąd do alimentów na jej rzecz. Oznacza to, że to ustawodawca w sposób precyzyjny i wyczerpujący określa krąg osób, które w postępowaniu o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego są uznawane za rodzinę. Jak wskazał Naczelny Sąd administracyjny w wyroku z 4 grudnia 2019 r., sygn. I OSK 3303/18 (CBOSA) "definicja pojęcia "rodzina", zawarta w art. 2 pkt 12 ustawy z 2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów, w sposób precyzyjny i wyczerpujący określa krąg osób, które w postępowaniu o przyznanie świadczeń z funduszu alimentacyjnego są uznawane za rodzinę. Przepis nakazuje stosowanie tego pojęcia w sposób formalny, bez odwołania się do okoliczności wspólnego prowadzenia gospodarstwa domowego, wspólnego zamieszkania lub faktów związanych z dobrymi lub złymi relacjami pomiędzy wymienionymi w tym przepisie osobami. Pomimo posłużenia się przez ustawodawcę sformułowaniem "odpowiednio", nie można uznać, że dopuszczono w tego rodzaju sprawach analizę stanu faktycznego rodziny w kontekście osób prowadzących wspólne gospodarstwo domowe.".

Przepis art. 2 pkt 12 ustawy jest definicją legalną, co oznacza, że ustawodawca zdecydował się ukształtować znaczenie i zakres definiowanego terminu (rodzina) w oderwaniu od rozumień języka potocznego lub prawnego (definicji przyjętych w innych aktach prawnych). Przyjęta definicja nie bazuje wyłącznie na kryteriach pokrewieństwa czy obowiązku alimentacyjnego. Odpowiednie uwzględnianie wymienionych w art. 2 pkt 12 osób w składzie rodziny oznacza, że podlegają one zaliczeniu do tego kręgu, o ile w konkretnej sytuacji istnieją (zob. wyrok NSA z 16 czerwca 2016 r., sygn. akt I OSK 2228/14, CBOSA).

Powyższe poglądy Naczelny Sąd Administracyjny orzekający w przedmiotowej sprawie w pełni aprobuje. Stanowisko, że "rodzinę" tworzą tylko osoby wskazane w art. 2 pkt 12 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów jest obecnie jednolite w orzecznictwie Naczelnego Sądu Administracyjnego (por. wyrok NSA z 23 lutego 2017 r., sygn. akt I OSK 2430/16; z 21 marca 2019 r., sygn. akt I OSK 2088/18; z 4 grudnia 2019 r., sygn. I OSK 3303/18; z 18 maja 2020 r., sygn. akt I OSK 779/19, z 23 czerwca 2020 r., sygn. akt I OSK 2136/19, CBOSA).

W konsekwencji stwierdzić należy, że ustalając wysokość dochodu dla potrzeb przyznania świadczeń z funduszu alimentacyjnego, nie można w składzie rodziny B. G. uwzględnić małoletniego, jeżeli jest ona dla małoletniego zawodową rodziną zastępczą.

Zgodnie z art. 184 p.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny oddala skargę kasacyjną, jeżeli nie ma usprawiedliwionych podstaw albo jeżeli zaskarżone orzeczenie, mimo błędnego uzasadnienia, odpowiada prawu. Orzeczenie odpowiada prawu mimo błędnego uzasadnienia, gdy nie ulega wątpliwości, że po usunięciu błędów zawartych w uzasadnieniu sentencja nie uległaby zmianie. Taka sytuacja ma miejsce w niniejszej sprawie. Błędna wykładnia art. 2 pkt 12 ustawy o pomocy osobom uprawnionym do alimentów dokonana przez Sąd pierwszej instancji nie podważa trafności zaskarżonego wyroku.

Powyższe przesądza zarazem o niezasadności zarzutu naruszenia przepisów postępowania, tj. art. 145 § 1 pkt 1 lit. c w związku z art. 135 i art. 141 § 4 p.p.s.a. w związku z art.7, art. 77 § 1 i art. 107 § 3 k.p.a. Zaskarżony wyrok odpowiada wymogom określonym w art. 141 § 4 p.p.s.a. Sąd Wojewódzki stwierdziwszy, że w sprawie doszło do naruszenia przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć wpływ na wynik sprawy zasadnie uchylił decyzje obydwu instancji, wyjaśniając motywy wydanego rozstrzygnięcia i udzielając wskazówek co do dalszego postępowania.

Z uwagi na powyższe Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 p.p.s.a., orzekł jak w sentencji o oddaleniu skargi kasacyjnej.