Postanowienie z dnia 2005-02-01 sygn. IV KK 449/04

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV KK 449/04

P O S T A N O W I E N I E

Dnia 1 lutego 2005 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Jadwiga Żywolewska-Ławniczak (przewodniczący) SSN Marian Buliński

SSN Jóżef Szewczyk (sprawozdawca)

Protokolant Wanda Ciszewska

przy udziale prokuratora Prokuratury Krajowej Bogumiły Drozdowskiej

w sprawie R. C., T. J., B. M., W. D. i H. A., oskarżonych z art. 191 § 1 d. kk i art. 152 d. kk w zw. z art. 10 § 2 d. kk po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 1 lutego 2005 r., kasacji, wniesionej przez Prokuratora Okręgowego w K. od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 14 września 2004 r., sygn. akt IX Ka […] zmieniającego wyrok Sądu Rejonowego w W. z dnia 4 kwietnia 2003 r., sygn. akt II K […]

oddala kasację, a kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciąża Skarb Państwa.

U Z A S A D N I E N I E

Wyrokiem Sądu Rejonowego w W. z dnia 4 kwietnia 2003 r., sygn. akt II K […] oskarżeni:

1. R. C. uznany został za winnego tego, że w 1993 r. daty bliżej nieustalonej w W. woj. […], pełniąc funkcję głównego technologa w Zakładach […] S.A. i będąc odpowiedzialnym za przestrzeganie przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy w procesie technologiczno-produkcyjnym, przygotowując instrukcję technologiczną dla części drugiej ciągu malowania skrzydeł drzwiowych na wydziale VI zakładu nieumyślnie nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku dokładnego określenia sposobu postępowania przy czyszczeniu polewarek i nie wprowadził do niej stosownych postanowień ze względu na zmianę konstrukcyjną urządzenia, która obniżyła jego stabilność w stosunku do wersji oryginalnej w wyniku czego 30.09.1995 r. polewarka uległa przewróceniu, przygniatając czyszczącego ją pomocnika operatora M. G., który na skutek doznanych ciężkich uszkodzeń ciała zmarł […].1995 r. w […] Szpitalu […] w K.,

tj. występku z art. 220 § 2 k.k. i art. 155 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 155 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. skazany na karę 1 roku pozbawienia wolności.

2. T. J., B. M. i W. D. uznani zostali za winnych tego, że w dniu 22.12.1993 r. w W. woj. […], wchodząc w skład zespołu dokonującego oceny ciągu technologicznego do malowania drzwi w wydziale VI Zakładu […] S.A. nieumyślnie nie dopełnili ciążącego na nich obowiązku dokonania wszechstronnej oceny zmian konstrukcyjnych polewarki w składzie ciągu pod kątem zgodności z normami oraz zagrożeń bezpieczeństwa pracownika przy obsłudze wskutek czego w dokonanej ocenie stwierdzili, że jest to urządzenie bezpieczne i dopuścili do eksploatacji bez dodatkowych zabezpieczeń pomimo, że miała ona obniżoną w stosunku do wersji oryginalnej stabilność w następstwie czego w dniu 30.09.1995 r. polewarka uległa przewróceniu po wytoczeniu jej do czyszczenia na skutek odłączenia się kółka jezdnego, przygniatając pomocnika operatora M. G., który doznał ciężkich uszkodzeń ciała w wyniku czego zmarł […].1995 r. w […] Szpitalu […] w K.

tj. występku z art. 220 § 2 k.k. i art. 155 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 155 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. skazani na kary po 1 roku pozbawienia wolności.

3. H. A. uznany został za winnego tego, że w 1993 r. daty bliżej nieustalonej w W. woj. […], pełniąc funkcję głównego mechanika w Zakładach […] S.A. i wykonując funkcję głównego mechanika w Zakładach […] S.A. i wykonując decyzję o podwyższeniu polewarki wchodzącej w skład ciągu technologicznego do malowania drzwi na wydziale VI zakładu nieumyślnie nie dopełnił ciążącego na nim obowiązku dokonania wszechstronnej oceny i analizy zmodernizowanej polewarki pod kątem stabilności tego urządzenia oraz eksploatowania, mimo że miała obniżoną w stosunku do wersji oryginalnej stabilność na skutek czego w dniu 30.09.1995 r. uległa przewróceniu po wytoczeniu jej do czyszczenia z uwagi na odłączenie się kółka jezdnego wskutek czego czyszczący ją pomocnik operatora M. G. został przyciśnięty, doznając ciężkich uszkodzeń ciała i w dniu […].1995 r. zmarł w […] Szpitalu […] w K.

tj. występku z art. 220 § 2 k.k. i art. 155 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. i za to na podstawie art. 155 k.k. w zw. z art. 11 § 3 k.k. skazany na karę 1 roku pozbawienia wolności.

Na podstawie art. 71 § 1 k.k. w zw. z art. 33 § 1 i 3 k.k. Sąd orzekł wobec wszystkich oskarżonych kary grzywny w wysokości po 40 stawek dziennych przy ustaleniu, że 1 stawka wynosi 30 złotych.

Na podstawie art. 69 § 1 i 2 k.k., art. 70 § 1 pkt 1 k.k. wykonanie orzeczonych wobec oskarżonych kar pozbawienia wolności warunkowo zawieszono na okres 2 lat próby.

Powyższy wyrok zaskarżyli w całości obrońcy oskarżonych, którzy w apelacjach sformułowali zarzuty: obrazy prawa materialnego, obrazy prawa procesowego oraz błędnego ustalenia okoliczności faktycznych. Generalnie autorzy apelacji zmierzali do wykazania, iż oskarżeni zachowaniem swym nie wyczerpali znamion przypisanych im przestępstw, wnosząc o zmianę zaskarżonego wyroku i uniewinnienie oskarżonych ewentualnie o uchylenie wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Rejonowemu w W.

Po rozpoznaniu apelacji, Sąd Okręgowy w K. wyrokiem z dnia 14 września 2004 r. (IX Ka […]) zmienił zaskarżony wyrok w całości w ten sposób, że uniewinnił oskarżonych R. C., T J., B. M., W. D. i H. A., a kosztami procesu obciążył Skarb Państwa.

Kasację od tego wyroku wniósł Prokurator Okręgowy w K., zarzucając „rażące naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na jego treść, a mianowicie art. 457 § 3, art. 424 § 1 pkt 1 i art. 7 k.p.k., polegające na tym, że sad odwoławczy orzekając odmiennie co do istoty nie podał przekonywających przesłanek orzeczenia, bowiem nie odniósł się do wszystkich faktów i dowodów zgromadzonych w sprawie mających znaczenie dla rozstrzygnięcia, w tym zwłaszcza do opinii Centralnego Instytutu […], a skoncentrował się na analizie znamion występku narażenia pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu z art. 220 § 1 k.k. (art. 191 § 1 d. k.k.), mającej wykazać, że oskarżeni nie popełnili zarzucanych im przestępstw, co w konsekwencji doprowadziło do oceny materiału dowodowego z naruszeniem zasady określonej w art. 7 k.p.k.”.

W oparciu o tak sformułowany zarzut autor kasacji wniósł o uchylenie wyroku Sądu Okręgowego w K. i przekazanie sprawy temu sądowi do ponownego rozpoznania w postępowaniu odwoławczym.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja nie zasługuje na uwzględnienie.

Na początku należy przypomnieć, iż w postępowaniu kasacyjnym toczącym się na skutek kasacji wniesionej przez prokuratora na niekorzyść oskarżonych, stosownie do treści art. 434 § 1 k.p.k. w związku z art. 518 k.p.k., orzeczenie na niekorzyść oskarżonego możliwe jest jedynie w razie stwierdzenia uchybień podniesionych w kasacji lub podlegających uwzględnieniu z urzędu. W sprawie nie ujawniono okoliczności nakazującej rozpoznanie kasacji w zakresie przekraczającym granice zaskarżenia i podniesionego zarzutu.

Myli się autor kasacji kiedy wywodzi, że w każdym wypadku wydania wyroku reformatoryjnego przez sąd odwoławczy, sąd ten winien uzasadnić swój wyrok zgodnie z wymogami art. 424 § 1 pkt 1 k.p.k. Przepis art. 457 § 3 k.p.k. określa warunki, które powinno spełniać uzasadnienie wyroku sądu odwoławczego. Jednakże w razie zmiany wyroku sądu I instancji, sąd odwoławczy winien stosować przepisy art. 424 § 1 i 2 k.p.k. w zakresie odpowiadającym tej części wyroku, która została zmieniona przez sąd apelacyjny (por. w SN z 4.07.1974 r., OSNKW 1974, nr 11, poz. 201 z aprobatą M. Cieślaka i Z. Dody, Przegląd, Pal. 1975, Nr 7-8, s. 45). Zatem, jeżeli sąd apelacyjny zmienia ustalenia faktyczne przyjęte za podstawę zaskarżonego wyroku, uzasadnienie powinno zawierać szczegółową analizę materiałów dowodowych, w szczególności zaś wyraźnie wskazywać, dlaczego sąd odwoławczy uznał ustalenia sądu I instancji za błędne, jak i to, jakie fakty sąd apelacyjny uznał za udowodnione lub nieudowodnione, na jakich w tej mierze oparł się dowodach i dlaczego nie uznał dowodów przeciwnych (wyrok SN z 11.03.1993 r., OSNKW 1993, nr 5-6, poz. 34). Natomiast w razie odmiennej oceny prawnej czynu sąd odwoławczy winien w uzasadnieniu wyroku wyjaśnić dlaczego przyjął dany pogląd prawny (zob. wyrok siedmiu sędziów SN z 10.12.1986 r., OSPiKA 11-12/1987, poz. 226).

Jak wynika z uzasadnienia wyroku Sądu Okręgowego w K., Sąd ten zaakceptował ocenę dowodów dokonaną przez Sąd I instancji oraz poczynione na ich podstawie ustalenia faktyczne. W związku z tym, wbrew wywodom kasacji, Sąd odwoławczy nie miał obowiązku prowadzenia od nowa szczegółowej analizy materiału dowodowego zebranego w sprawie. Natomiast Sąd II instancji dokonał zupełnie innej oceny prawnej czynów oskarżonych. W przedstawionej sytuacji na Sądzie Okręgowym ciążył obowiązek szczegółowego wyjaśnienia podstawy prawnej rozstrzygnięcia. Zdaniem Sądu Najwyższego – Sąd odwoławczy podołał temu zadaniu. Przede wszystkim Sąd ten trafnie wskazał, że oskarżeni zaniedbali pewne obowiązki z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy w toku zmiany konstrukcji polewarki malarskiej na nieco wyższą, ale nie naraziło to pracowników na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, gdyż podwyższone urządzenie spełniało wymogi dotyczące stabilności przewidziane przez polską normę.

Sąd Rejonowy głównie na podstawie opinii wydanych przez Centralny Instytut […] oraz biegłego prof. K. X. trafnie ustalił, iż bezpośrednią przyczyną śmiertelnego wypadku przy pracy było odkręcenie się pierwszego lewego koła polewarki i stracenie przez nią stabilności. Urządzenie zostało tak skonstruowane, że koła były odkryte, co umożliwiło zachlapanie ich farbą, która po wyschnięciu unieruchomiła łożysko jednego koła. W konsekwencji podczas przesuwania polewarki śruba mocująca to koło odkręciła się i koło odpadło. Nie ulega wątpliwości, że w przypadku oderwania się koła również pierwotna konstrukcja polewarki nie zapewniłaby stabilności urządzenia, chociaż po przewróceniu się polewarki na lewy bok „oparłaby się ona o zbiornik i mogła nie spowodować tak ciężkich następstw” (k. 1475), jednakże nie można wykluczyć skutku śmiertelnego. Na pytanie Sądu, czy oskarżeni swym działaniem lub zaniechaniem narazili pracownika na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia lub ciężkiego uszczerbku na zdrowiu – eksponowani w kasacji biegli z Centralnego Instytutu […] stwierdzili, iż zaniedbania R. C. „przyczyniły się do narażenia pracownika na niebezpieczeństwo” (k. 1477) natomiast zaniedbania T. J., B. M., W. D., H. A. nie pozostały zatem bez wpływu na zaistnienie analizowanego wypadku” (k. 1477 i k. 1480). Sąd I instancji błędnie ocenił, że w wyżej przedstawionej sytuacji opinia Centralnego Instytutu […] uzasadnia przyjęcie, iż oskarżeni narazili M. G. na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. Biegli takiego zagrożenia nie stwierdzili.

W świetle wykładni językowej wyraz bezpośredni oznacza „nie mający ogniw pośrednich, dotyczący kogoś lub czegoś wprost, znajdujący się bardzo blisko, niczym nie przedzielony” (por. Słownik języka polskiego pod red. M. Szymczaka. PWN Warszawa 1979, t. I, s. 230). Z punktu widzenia skutku przestępstwo z art. 220 k.k. ma charakter typu kwalifikowanego w stosunku do przestępstwa z art. 160 k.k. W doktrynie przez bezpośrednie niebezpieczeństwo rozumie się niebezpieczeństwo grożące wprost, bez konieczności włączenia się dalszego impulsu ze strony sprawcy, bądź dodatkowej przyczyny, co oznacza tak zaawansowaną sytuację, że można w zasadzie mówić o bliskim skutku (por. L. Gardocki, Prawo karne. Warszawa 1998, s. 230-231; Kodeks Karny, Komentarz pod red. A. Zolla. Zakamycze 1998, t. II, s. 336; A. Spotowski. Funkcje niebezpieczeństwa w prawie karnym. PWN. Warszawa 1990, s. 82-87). Jak już wspomniano takiej postaci niebezpieczeństwa w niniejszej sprawie nie stwierdzono. Przyczyną śmiertelnego wypadku M G. było przewrócenie się polewarki na skutek odkręcenia się jednego z jej kół. Zdarzenie tego oskarżeni nie mogli przewidzieć, skoro nie przewidział go producent urządzenia. Zarzucane oskarżonym uchybienia przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy w toku procesu podwyższania konstrukcji polewarki nie miały wpływu na urwanie się koła urządzenia. Dlatego nie było związku przyczynowego między uchybieniami oskarżonych w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy, a śmiercią M. G. W konsekwencji brak również podstaw do przypisania oskarżonym nieumyślnego spowodowania śmierci pokrzywdzonego.

Biorąc powyższe pod uwagę Sąd Najwyższy oddalił kasację, a kosztami sądowymi postępowania kasacyjnego obciążył Skarb Państwa (art. 632 ust. 2 k.p.k.).