Wyrok z dnia 2023-09-14 sygn. III SAB/Gd 130/23

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia WSA Paweł Mierzejewski (spr.) Sędziowie: Sędzia WSA Bartłomiej Adamczak Sędzia WSA Alina Dominiak po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym w dniu 14 września 2023 r. sprawy ze skargi G. K. na bezczynność Dyrektora Zakładu Karnego w A. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej 1. zobowiązuje Dyrektora Zakładu Karnego w A. do rozpoznania wniosku G. K. z dnia 17 lutego 2023 r. w przedmiocie udostępnienia informacji publicznej w zakresie odnoszącym się do żądań zawartych w punktach 3, 19 i 26 wniosku, w terminie 14 dni od dnia otrzymania odpisu prawomocnego wyroku wraz z aktami administracyjnymi; 2. stwierdza, że bezczynność Dyrektora Zakładu Karnego w A. nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa; 3. oddala skargę w pozostałej części.

G. K. (dalej także jako "wnioskodawca" albo "skarżący") przedmiotem skargi złożonej do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gdańsku uczynił bezczynność Dyrektora Zakładu Karnego w A. (dalej także jako "organ" albo "Dyrektor ZK") w udostępnieniu informacji publicznej wnioskowanej pismem z dnia 17 lutego 2023 r. w zakresie żądania udzielenia mu informacji odnośnie:

- postępowań dyscyplinarnych wobec funkcjonariuszy, którzy zostali ukarani dyscyplinarnie w latach 2019, 2020, 2021, 2022 i 2023 poprzez ich udostępnienie wraz rozstrzygnięciami (punkt 3 wniosku);

- planowanych w roku 2023 inwestycji i remontów w Zakładzie Karnym w A. wraz z dokładnym opisem i kwotą (punkt 13 wniosku);

- raportów z użycia środków przymusu bezpośredniego, które zastosowano w roku 2023 poprzez ich udostępnienie (punkt 19 wniosku);

- notatek służbowych psychologa więziennego Oddziału Terapeutycznego, który kierował osadzonych do umieszczeniu w celi monitorowanej lub celi izolacyjnej w roku 2022 oraz 2023 poprzez ich udostępnienie (punkt 25 wniosku);

- przeprowadzonych postępowań wyjaśniających w roku 2022 i 2023 na okoliczność usiłowania popełnienia samobójstwa przez osadzonego lub popełnienia takiego samobójstwa poprzez udostępnienie kserokopii sprawozdań w tych sprawach (punkt 26 wniosku);

- kontroli cel mieszkalnych przeprowadzonych w roku 2022 i 2023, w których ujawniono niedozwolone środki poprzez udostępnienie protokołów tych kontroli (punkt 27 wniosku);

- ilu osadzonych zostało zwolnionych z pracy – na jakiej podstawie oraz za jakie przewinienia, poprzez udostępnienie decyzji w tych sprawach (punkt 30 wniosku).

Zdaniem skarżącego informacje, o które wnosił w punktach 3, 13, 19, 25, 26, 27 oraz 30 wniosku – wbrew stanowisku Dyrektora ZK – stanowią informacje publiczne, bowiem dotyczą działalności Służby Więziennej.

W skardze zawarto wniosek o zobowiązanie organu przez Sąd do udostępnienia wskazanej informacji publicznej oraz wniosek o wymierzenie organowi grzywny w kwocie 5.000 zł na rzecz skarżącego.

Dyrektor Zakładu Karnego w A. w odpowiedzi na skargę wniósł o jej oddalenie, wskazując że skarżącemu została udzielona stosowna odpowiedź. Organ wyjaśnił przy tym, że pismami z dnia 6 marca 2023 r. oraz z dnia 27 marca 2023 r. skarżący został poinformowany o braku możliwości udzielenia mu żądanych informacji w terminie określonym w art. 13 ust. 1 ustawy z dnia 6 września 2001 r. o dostępie do informacji publicznej (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 902; dalej powoływana

w skrócie jako "u.d.i.p.") z uwagi na obszerność zapytań zawartych we wniosku oraz konieczność zajęcia stanowiska przez odpowiednie komórki organizacyjne.

Na marginesie dodano, że skarżący składa bardzo dużą ilość wniosków o udostępnienie informacji publicznej (w przeciągu niespełna dwóch lat złożył do organu około 50 wniosków), a każdy z nich zawiera po kilka, kilkanaście zapytań, dotyczących różnego rodzaju informacji. W ocenie organu ich treść i liczba świadczy o próbie wykorzystywania prawa do informacji publicznej dla osiągnięcia innego celu niż troska o dobro publiczne.

Ustanowiony z urzędu pełnomocnik skarżącego poparł w całej rozciągłości treść wywiedzionej przez skarżącego skargi pismem z dnia 10 lipca 2023 r. wskazując, że Dyrektor ZK nie udzielił żądanej informacji publicznej w terminie zatem skarga jest w pełni uzasadniona i zasługuje na uwzględnienie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 1 § 1 oraz art. 2 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 2492 ze zm.) sąd administracyjny sprawuje, w zakresie swej właściwości, kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem, jeżeli ustawa nie stanowi inaczej.

Sąd administracyjny w ramach kontroli działalności administracji publicznej przewidzianej w art. 3 § 2 pkt 8 i pkt 9 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity Dz. U. z 2023 r., poz. 1634 ze zm.; dalej powoływanej w skrócie jako "p.p.s.a.") orzeka w sprawach skarg na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadkach określonych w pkt 1-4 lub przewlekłe prowadzenie postępowania w przypadku określonym w pkt 4a (pkt 8) oraz bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach dotyczących innych niż określone w pkt 1-3 aktów lub czynności z zakresu administracji publicznej dotyczących uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa podjętych w ramach postępowania administracyjnego określonego w ustawie z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego oraz postępowań określonych w działach IV, V i VI ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa oraz postępowań, do których mają zastosowanie przepisy powołanych ustaw (pkt 9).

W myśl art. 149 § 1 p.p.s.a. sąd, uwzględniając skargę na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organy w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 1-4 albo na przewlekłe prowadzenie postępowania w sprawach określonych w art. 3 § 2 pkt 4a: 1) zobowiązuje organ do wydania w określonym terminie aktu, interpretacji albo do dokonania czynności; 2) zobowiązuje organ do stwierdzenia albo uznania uprawnienia lub obowiązku wynikających z przepisów prawa; 3) stwierdza, że organ dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania. Zgodnie z art. 149 § 1a p.p.s.a. jednocześnie sąd stwierdza, czy bezczynność organu lub przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ miały miejsce z rażącym naruszeniem prawa.

Z "bezczynnością" organu mamy do czynienia wówczas, gdy w przewidzianym terminie organ nie podjął żadnych czynności w sprawie lub co prawda prowadził postępowanie, ale pomimo ustawowego obowiązku, nie zakończył go wydaniem w terminie decyzji, postanowienia lub też innego aktu lub nie podjął w terminie stosownej czynności. Celem złożenia skargi na bezczynność organu administracji publicznej jest zaś zwalczanie nieuzasadnionego braku działania (zwłoki) w załatwianiu przez organ określonej sprawy administracyjnej.

Mając powyższe na uwadze stwierdzić należy, że skarga częściowo zasługuje na uwzględnienie.

G. K. przedmiotem skargi uczynił bezczynność Dyrektora Zakładu Karnego w A. w zakresie udostępnieniu mu informacji publicznej wnioskowanej w punkcie 3, 13, 19, 25, 26, 27 i 30 pisma z dnia 17 lutego 2023 r. (data wpływu do Zakładu Karnego w A. – 20 lutego 2023 r.).

Wyjaśnić należy, że istotną kwestią z punktu widzenia oceny bezczynności jest ustalenie istnienia podstawy prawnej do podjęcia przez określony podmiot działania w zakresie zgłoszonego żądania. Na gruncie ustawy o dostępie do informacji publicznej o bezczynności możemy mówić wtedy, gdy wniosek o udzielenie informacji dotyczy informacji publicznej, a jego adresatem jest podmiot zobowiązany do jej udzielenia, który pozostaje w zwłoce w załatwieniu sprawy wobec braku realizacji obowiązku jej udostępnienia w formie i terminach określonych w ustawie o dostępie do informacji publicznej.

Stosownie do art. 13 ust. 1 u.d.i.p. udostępnianie informacji publicznej na wniosek winno nastąpić bez zbędnej zwłoki, nie później niż w terminie 14 dni od dnia złożenia wniosku, z zastrzeżeniem ust. 2 i art. 15 ust. 2.

Zgodnie z art. 13 ust. 2 u.d.i.p., jeżeli informacja publiczna nie może być udostępniona w terminie określonym w ust. 1, podmiot obowiązany do jej udostępnienia powiadamia w tym terminie o powodach opóźnienia oraz o terminie, w jakim udostępni informację, nie dłuższym jednak niż 2 miesiące od dnia złożenia wniosku.

Co istotne, podmiot, do którego został skierowany wniosek o udzielenie informacji, może dokonać następujących działań:

1) udzielić informacji publicznej;

2) udzielić w formie pisma (zawiadomienia) odpowiedzi, że wniosek nie znajduje podstawy w przepisach prawa, gdyż żądanie nie dotyczy informacji publicznej albo organ nie jest w posiadaniu danej informacji lub obowiązuje inny tryb jej udostępniania; 3) odmówić udostępnienia informacji publicznej lub umorzyć postępowanie administracyjne w drodze decyzji administracyjnej.

W rozpoznawanej sprawie nie budzi wątpliwości, że Dyrektor Zakładu Karnego w A. należy do kręgu podmiotów zobowiązanych do udostępnienia informacji publicznej, o ile znajduje się ona w jego posiadaniu i jest uprawniony do jej udostępnienia. Zgodnie bowiem z art. 4 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p. obowiązane do udostępnienia informacji publicznej są m.in. organy władzy publicznej, zaś stosownie do przepisów ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o Służbie Więziennej (tekst jednolity: Dz. U. z 2023 r., poz. 1683 ze zm.; dalej powoływanej w skrócie jako: "u.s.w."). Służba Więzienna jest umundurowaną i uzbrojoną formacją apolityczną podległą Ministrowi Sprawiedliwości, posiadającą własną strukturę organizacyjną i realizującą na zasadach określonych w ustawie z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny wykonawczy zadania w zakresie wykonywania tymczasowego aresztowania oraz kar pozbawienia wolności i środków przymusu skutkujących pozbawieniem wolności (art. 1 i art. 2 u.s.w.), zaś dyrektor zakładu karnego jest jej organem (art. 7 pkt 3 u.s.w.).

W niniejszej sprawie kwestią sporną pozostaje natomiast to, czy objęte żądaniem skarżącego informacje, o które wnioskował w pkt 3, 13, 19, 25, 26 i 27 pisma z dnia 17 lutego 2023 r. posiadają walor informacji publicznej, a w konsekwencji czy organ

z uwagi na udzieloną w tym zakresie skarżącemu odpowiedź zawartą w piśmie z dnia 14 kwietnia 2023 r. – odmawiającą wskazanym informacjom żądanym przez skarżącego charakteru informacji publicznej – pozostaje w bezczynności.

W tym miejscu odnotować należy, że organ rozpatrując wniosek skarżącego

w zakresie punktu 30 (ilu osadzonych zostało zwolnionych z pracy – na jakiej podstawie oraz za jakie przewinienia) uznał, że żądana informacja jest informacją przetworzoną

i w tym zakresie wydał decyzję, która nie może być kontrolowana przez skład orzekający w niniejszej sprawie.

Przechodząc natomiast do istoty sporu wskazać należy, że pojęcie informacji publicznej ustawodawca określił w art. 1 ust. 1 u.d.i.p. wskazując, że każda informacja o sprawach publicznych stanowi informację publiczną w rozumieniu ustawy i podlega udostępnieniu na zasadach i w trybie określonych w niniejszej ustawie. W orzecznictwie sądowoadministracyjnym przyjmuje się, że analiza powołanego przepisu wskazuje, że informacją publiczną jest każda informacja dotycząca sfery faktów i danych, wykonywana lub odnosząca się do władz publicznych, a także odnosząca się do innych podmiotów wykonujących funkcje publiczne, w zakresie wykonywania przez nie zadań władzy publicznej (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 7 października 2020 r., sygn. akt I OSK 1975/18). Z kolei przepis art. 6 ust. 1 u.d.i.p. zawiera przykładowe wyliczenie rodzajów informacji publicznej podlegających udostępnieniu, zaliczając do nich m.in.: informacje o organach władzy publicznej i osobach sprawujących w nich funkcję i ich kompetencjach (art. 6 ust. 1 pkt 2 lit. d u.d.i.p.); informacje o zasadach funkcjonowania organów władzy publicznej, w tym o stanie przyjmowanych spraw, kolejności ich załatwiania lub rozstrzygania, prowadzonych rejestrach, ewidencjach i archiwach oraz o sposobach i zasadach udostępniania danych w nich zawartych (art. 6 ust. 1 pkt 3 lit. e i f u.d.i.p.), czy też informacje o danych publicznych, w tym o treści i postaci dokumentów urzędowych, w szczególności treść aktów administracyjnych i innych rozstrzygnięć (art. 6 ust. 1 pkt 4 lit. a tiret pierwsze u.d.i.p.).

Mając powyższe na uwadze, w ocenie Sądu, należało przyjąć, że informacje,

o które wnosił skarżący we wniosku z dnia 17 lutego 2023 r., w zakresie oznaczonym punktami 3 (postępowania dyscyplinarne wobec funkcjonariuszy, którzy zostali ukarani dyscyplinarnie w latach 2019, 2020, 2021, 2022 i 2023), 19 (raporty z użycia środków przymusu bezpośredniego, które zastosowano w roku 2023) i 26 (przeprowadzone roku 2022 i 2023 postępowania wyjaśniające na okoliczność usiłowania popełnienia samobójstwa przez osadzonego lub popełnienia takiego samobójstwa), stanowią informację publiczną w rozumieniu art. 1 w zw. z art. 6 u.d.i.p.

Zdaniem Sądu, mając na uwadze brzmienie przepisów u.d.i.p., orzeczenia wydawane w postępowaniu dyscyplinarnym uregulowanym w ustawie o Służbie Więziennej stanowią informację publiczną. Funkcjonariuszy Służby Więziennej należy bowiem uznać za funkcjonariuszy publicznych w rozumieniu art. 115 § 13 pkt 7 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (tekst jednolity: Dz. U. z 2022 r., poz. 1138 ze zm.) bowiem są oni wskazani wprost w tym przepisie. Jak wynika natomiast z jednolitego orzecznictwa sądów administracyjnych przebieg i wynik postępowania dyscyplinarnego prowadzonego względem osób wykonujących zadania publiczne, stanowi informację publiczną w rozumieniu art. 1 ust. 1 u.d.i.p. (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Poznaniu: z dnia 10 marca 2021 r., sygn. akt IV SAB/Po 163/20 oraz z dnia 7 grudnia 2022 r., sygn. akt IV SA/Po 526/22; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Szczecinie z dnia 23 czerwca 2016 r., sygn. akt II SAB/Sz 61/16; wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 24 sierpnia 2021 r., sygn. akt II SAB/Ol 66/21; wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 2 czerwca 2015 r., sygn. akt I OSK 2057/14).

W zakresie żądania odnoszącego się do raportów o zastosowaniu środków przymusu bezpośredniego należy wskazać, że w orzecznictwie wyrażany jest pogląd, zgodnie z którym informacją publiczną jest każda wiadomość wytworzona przez szeroko rozumiane władze publiczne oraz osoby pełniące funkcje publiczne, a także inne podmioty, które władzę publiczną realizują lub w zakresie swoich kompetencji gospodarują mieniem komunalnym lub majątkiem Skarbu Państwa, a zatem treść dokumentów wytworzonych przez organy władzy publicznej (a nawet podmioty niebędące organami administracji publicznej), treść wystąpień, opinii i ocen przez nie dokonywanych, niezależnie do jakiego podmiotu są one kierowane i jakiej sprawy dotyczą, stanowi informację publiczną. Są nią zarówno treści dokumentów bezpośrednio przez organ wytworzonych, jak i te, których używa się przy realizacji przewidzianych prawem zadań (także te, które tylko w części go dotyczą), nawet, gdy nie pochodzą wprost od niego (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 lipca 2008 r., sygn. akt II SA/Wa 721/08).

Mając powyższe na uwadze, przyjąć zatem należało, że informacja dotycząca raportów sporządzonych w roku 2023 przez funkcjonariuszy więziennych i odnosząca się do przypadków stosowania wobec osadzonych przymusu bezpośredniego, stanowi informację publiczną w rozumieniu art. 1 w zw. z art. 6 u.d.i.p. Niewątpliwie raport jako dokument wytworzony przez funkcjonariusza Służby Więziennej w związku z realizacją przewidzianych prawem przez tę służbę zadań, dotyczy sprawy publicznej. Stosownie bowiem do art. 2 ust. 2 u.s.w. do podstawowych zadań Służby Więziennej należy m.in. zapewnienie osobom skazanym na karę pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym, a także osobom, wobec których są wykonywane kary pozbawienia wolności i środki przymusu skutkujące pozbawieniem wolności, przestrzegania ich praw, w tym poszanowania godności (pkt 4), a także zapewnienia w zakładach karnych i aresztach śledczych porządku i bezpieczeństwa (pkt 6).

W konsekwencji, w ocenie Sądu, informacje dotyczące raportów odnoszących się do przypadków zastosowania wobec osadzonych środków przymusu bezpośredniego stanowią informację publiczną. Są to bowiem informacje pochodzące od funkcjonariusza publicznego, utrwalone w formie pisemnej i bezpośrednio związane z działalnością i funkcjonowaniem Służby Więziennej, gdyż wytworzone w ramach działalności organu administracji publicznej i dotyczące sfery faktów odnoszących się do sposobu prowadzenia spraw (wykonywania prawem przepisanych zadań). A zatem raport sporządzony przez funkcjonariusza Służby Więziennej w ramach wykonywania przez niego czynności służbowych i związana z wykonywaniem zadań powierzonych tej służbie, stanowi informację o charakterze publicznym, mogącą co do zasady podlegać udostępnieniu.

W ocenie Sądu również informacja o próbach samobójczych podjętych przez osadzonych i prowadzonych w związku z takimi zdarzeniami postępowaniami wyjaśniającymi, stanowi informację o działalności zakładu karnego w ramach wykonywania zadań o charakterze publicznym, a udostępnienie takiej informacji zapewnia wykonywanie społecznej kontroli wykonywania tych zadań. Informacja o czynnościach wyjaśniających dotyczących zdarzeń, które mogą wystąpić na służbie dyżurnej w jednostkach organizacyjnych Służby Więziennej (m.in. prób samobójczych) pozwala na dokonanie oceny prawidłowości wykonywania zadań publicznych powierzonych ustawowo Służbie Więziennej, w szczególności w zakresie zapewnienia osobom skazanym na karę pozbawienia wolności lub tymczasowo aresztowanym, a także osobom, wobec których są wykonywane kary pozbawienia wolności i środki przymusu skutkujące pozbawieniem wolności, przestrzegania ich praw, a zwłaszcza humanitarnych warunków bytowych, poszanowania godności, opieki zdrowotnej i religijnej, humanitarnego traktowanie osób pozbawionych wolności; zapewnienia w zakładach karnych i aresztach śledczych porządku i bezpieczeństwa (art. 2 ust. 2 pkt 4, 5 i 6 u.s.w.). Tym samym ich udostępnienie zapewnia realizację społecznej kontroli wykonywania wspomnianych zdań publicznych, co stanowi jeden z celów u.d.i.p. (por. wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gorzowie Wielkopolskim z dnia 29 grudnia 2021 r., sygn. akt II SAB/Go 184/21).

Mając powyższe rozważania na uwadze, wskazujące że zakres przedmiotowy analizowanego żądania skarżącego stanowi – wbrew stanowisku organu – informację publiczną, to jednocześnie zaznaczenia wymaga, że nie oznacza to, iż adresat wniosku o udostępnienie informacji publicznej (Dyrektor Zakładu Karnego w A.) jest bezwzględnie zobowiązany do umożliwienia zapoznania się z takimi informacjami. Zaznaczyć należy, że stosownie do art. 1 ust. 2 u.d.i.p., przepisy ustawy nie naruszają przepisów innych ustaw określających odmienne zasady i tryb dostępu do informacji będących informacjami publicznymi. W myśl natomiast art. 5 u.d.i.p. prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu w zakresie i na zasadach określonych w przepisach o ochronie informacji niejawnych oraz o ochronie innych tajemnic ustawowo chronionych (ust. 1). Prawo do informacji publicznej podlega ograniczeniu ze względu na prywatność osoby fizycznej lub tajemnicę przedsiębiorcy. Ograniczenie to nie dotyczy informacji o osobach pełniących funkcje publiczne, mających związek z pełnieniem tych funkcji, w tym o warunkach powierzenia i wykonywania funkcji, oraz przypadku, gdy osoba fizyczna lub przedsiębiorca rezygnują z przysługującego im prawa (ust. 2). Powyższe oznacza, że w razie kolizji między zasadą jawności informacji publicznej a ochroną prywatności i danych osobowych osób fizycznych, dopuszczalny będzie jedynie taki sposób udostępniania informacji publicznej, który nie naruszy wskazanych dóbr chronionych (np. anonimizacja danych wrażliwych). Adresat wniosku o udostępnienie informacji publicznej powinien rozważyć, czy stan faktyczny sprawy, opis zdarzeń, ich charakter i okoliczności, nawet po usunięciu imienia nazwiska uczestników postępowania, nie pozwala na ich identyfikację. W przypadku, gdy pomimo dokonania takiego zabiegu, możliwa będzie identyfikacja osoby, której dane dotyczą, należy odmówić udostępnienia informacji publicznej (por. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 11 sierpnia 2011 r., sygn. akt I OSK 933/11).

W ocenie Sądu, skoro objęta wnioskiem skarżącego informacja stanowi informację publiczną, a Dyrektor Zakładu Karnego w A. jest podmiotem, na którym ciąży obowiązek udostępnienia informacji publicznej, to w niniejszej sprawie podmiot ten był zobowiązany do załatwienia złożonego wniosku we wskazanym zakresie dotyczącym punktów 3, 19 i 26 we właściwym trybie przewidzianym przepisami u.d.i.p. Należało zatem albo udostępnić w formie czynności materialno-technicznej (pismem) w terminie, o którym mowa w art. 13 u.d.i.p. żądaną przez skarżącego informację albo odmówić jej udostępnienia decyzją (w trybie art. 16 u.d.i.p.), gdyby organ uznał, że zachodzą przeszkody do jej udostępnienia z art. 5 u.d.i.p. Ewentualnie – gdyby organ uznał, że wnioskowana informacja ma walor informacji przetworzonej – należało w terminie określonym w art. 13 ust. 1 u.d.i.p. wezwać skarżącego do wykazania przesłanki, że jest to szczególnie istotne dla interesu publicznego (art. 3 ust. 1 pkt 1 u.d.i.p.).

Dotychczasowy brak udostępnienia informacji publicznej i brak rozstrzygnięć procesowych w tym zakresie powoduje, że organ pozostaje w bezczynności, albowiem w sytuacji, gdy wniosek o udostępnienie informacji publicznej został skierowany do podmiotu obowiązanego do uczynienia zadość temu obowiązkowi, zaś objęta żądaniem informacja stanowi informację publiczną, wniosek skarżącego powinien zostać załatwiony w trybie uregulowanym przepisami ustawy o dostępie do informacji publicznej, co do zasady poprzez udzielenie żądanej informacji, chyba że zachodzą przesłanki przesądzające o ograniczeniu prawa dostępu do wnioskowanej informacji publicznej.

Mając powyższe na uwadze Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gdańsku, na podstawie art. 149 § 1 pkt 1 p.p.s.a., zobowiązał Dyrektora Zakładu Karnego w A. do rozpatrzenia wniosku skarżącego z dnia 17 lutego 2023 r. w odniesieniu do żądań zawartych w punktach 3, 19 i 26 w terminie 14 dni od dnia doręczenia prawomocnego wyroku wraz z aktami administracyjnymi, o czym orzeczono jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

Jednocześnie Sąd oceniając charakter bezczynności, jak tego wymaga art. 149 § 1a p.p.s.a., stwierdził, że nie miała ona miejsca z rażącym naruszeniem prawa, o czym orzeczono jak w punkcie drugim sentencji wyroku.

Sąd stwierdził, że w niniejszej sprawie nie zachodzi przypadek lekceważenia wniosku skarżącego i braku woli organu w zakresie załatwienia sprawy, skoro bezczynność wynikała z przekonania organu, że wnioskowana informacja nie stanowi informacji publicznej, zaś organ udzielił odpowiedzi na wniosek skarżącego w pozostałym zakresie i w przepisanym prawem terminie określonym w art. 13 ust. 1 u.d.i.p. w zw. z art. 13 ust. 2 u.d.i.p. W istocie regulacje ustawy o dostępie do informacji publicznej mogą powodować i niejednokrotnie powodują wątpliwości interpretacyjne, zatem wymagają dokonywania ich wykładni, a nie wyłącznie mechanicznego stosowania. Tak więc nawet niewłaściwa ich interpretacja czy zastosowanie, nie mogą stanowić o tym, że bezczynność nastąpiła z rażącym naruszeniem prawa.

Odnosząc się z kolei do pozostałych spornych punktów wniosku, to jest punktu 13, 25 i 27, Sąd przychylił się do stanowiska Dyrektora Zakładu Karnego w A., że żądane informacje nie mogą być zakwalifikowane jako dotyczące informacji publicznej z uwagi na zakres przedmiotowy informacji publicznej określony w u.d.i.p.

W zakresie żądania zawartego w punkcie 13 wniosku (planowane w roku 2023 inwestycje i remonty w Zakładzie Karnym w A.) wskazać należy, że informacje publiczne to informacje już istniejące w chwili ich udzielania, a nie niezmaterializowane w jakiejkolwiek postaci zamierzenia podejmowania przez podmiot zobowiązany określonych działań. Informacja publiczna powinna istnieć w formie utrwalonej w chwili złożenia wniosku oraz odnosić się do istniejącego już stanu rzeczy, do czynności już dokonanych. Wnioskiem o udzielenie informacji może być zatem objęte pytanie o określony stan istniejący na dzień udzielenia odpowiedzi. Wniosek taki nie może zmierzać do inicjowania działań ani dotyczyć przyszłych niesprecyzowanych zamierzeń. Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 6 kwietnia 2023 r. (sygn. akt III OSK 2953/21), powołując się na literaturę przedmiotu i orzecznictwo, słusznie zauważył, że sam wniosek nie może służyć wytworzeniu takiej informacji, tak więc wniosek zawierający pytania o zdarzenia przyszłe lub takie, które jeszcze nie nastąpiły, należy zakwalifikować jako niedotyczący informacji publicznej. W świetle ustawy o dostępie do informacji publicznej wnioskiem może być objęte jedynie pytanie o określone fakty, o stan pewnych zjawisk na dzień udzielenia odpowiedzi, w szczególności w sprawach wymienionych w art. 6 ust. 1 u.d.i.p. Wnioskodawca nie może żądać informacji, które nie znajdują się w dyspozycji organu, bądź nie są zmaterializowane w dokumentach. Jednocześnie, organ nie jest zobowiązany do tworzenia takich danych na wniosek złożony na podstawie art. 10 ust. 1 u.d.i.p.

Ponadto, odnosząc się do punktu 25 wniosku (notatki służbowe psychologa więziennego Oddziału Terapeutycznego, który kierował osadzonych do umieszczeniu w celi monitorowanej lub celi izolacyjnej w roku 2022 oraz 2023) i 27 wniosku (kontrole cel mieszkalnych przeprowadzonych w roku 2022 i 2023, w których ujawniono niedozwolone środki), wskazać należy – dokonując funkcjonalnej wykładni art. 1 ust. 1 u.d.i.p. – że ustawa o dostępie do informacji publicznej ma zapewniać transparentność działań władzy publicznej, umożliwiać społeczną jej kontrolę, budować społeczeństwo obywatelskie i rozwijać demokrację uczestniczącą, w której obywatele mają wpływ na podejmowanie dotyczących ich decyzji. Dlatego żądana informacja, aby uzyskała walor informacji publicznej musi dotyczyć zgodnie z art. 1 ust. 1 "sprawy publicznej". Przedmiotem takiej informacji jest problem lub kwestie, które mają znaczenie dla większej ilości osób, czy grup obywateli lub też są ważne z punktu widzenia poprawności funkcjonowania organów państwa. Celem ustawy nie jest zatem zaspokajanie indywidualnych (prywatnych) potrzeb, w postaci uzyskiwania informacji dotyczących wprawdzie kwestii publicznych lecz przeznaczonych dla innych celów, niż publiczne. Ustawa o dostępie do informacji publicznej ma służyć uniwersalnemu dobru powszechnemu związanemu z funkcjonowaniem publicznych instytucji. Zarówno w doktrynie jak i w orzecznictwie sądów administracyjnych, utrwalił się wobec tego pogląd, że wnioski o udostępnienie informacji publicznej składane przez podmioty, których interesów dotyczą nie są wnioskami o udzielenie informacji publicznej, nie odnoszą się bowiem do "sprawy publicznej". Powyższe stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie (zob. wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 lutego 2015 r., sygn. akt I OSK 430/14).

Sąd w składzie rozpoznającym niniejszą sprawę w pełni podziela prezentowane powyżej poglądy, podkreślając przy tym, że ustawa o dostępie do informacji publicznej nie jest i nie może być środkiem do wykorzystywania jej w celu występowania z wnioskiem o udzielenie każdej informacji, zwłaszcza informacji dotyczących stanu zdrowia psychicznego osadzonych w Zakładzie Karnym w A., czy posiadania przez nich środków niedozwolonych. Sąd wziął przy tym pod uwagę, że z wnioskiem o udzielenie tych informacji wystąpiła osoba, która sama posiada status osoby osadzonej w zakładzie karnym.

W sytuacji uznania, że wnioskowane dane nie stanowią informacji publicznej w rozumieniu ustawy o dostępie do informacji publicznej, organ nie ma obowiązku wydania decyzji o odmowie jej udzielenia, a wystarczającym jest poinformowanie wnioskującego, że jego wniosek nie znajduje podstaw w przepisach ustawy, a więc nie dotyczy informacji publicznej.

W tak zakreślonych ramach prawnych i faktycznych stwierdzić należy, iż skarga w zakresie punktu 13, 25 i 27 wniosku z dnia 17 lutego 2023 r. nie zasługiwała na uwzględnienie. Nie ulega bowiem wątpliwości, iż w odpowiedzi na złożony przez skarżącego w dniu 17 lutego 2023 r. wniosek (data wpływu do Zakładu Karnego w A. – 20 lutego 2023 r.), Dyrektor ZK pismem z dnia 14 kwietnia 2023 r., a więc w ustawowym terminie określonym w art. 13 ust. 1 u.d.i.p. w zw. z art. 13 ust. 2 u.d.i.p., poinformował skarżącego, że informacja zawarta w punkcie 13, 25 i 27 wniosku nie ma charakteru informacji publicznej. W ocenie Sądu Dyrektor ZK w tym zakresie zrealizował przewidzianą prawem formę załatwienia wniosku o udostępnienie informacji publicznej.

Ponadto wskazać należy, że Sąd nie uwzględnił wniosku skarżącego o przyznanie mu sumy pieniężnej w wysokości wskazanej w skardze.

W orzecznictwie sądowoadministracyjnym wskazuje się, że zasądzenie sumy pieniężnej jest środkiem o charakterze dyscyplinująco-represyjnym, który powinien być stosowany w szczególnie drastycznych przypadkach zwłoki organu w załatwieniu sprawy, a więc w tego rodzaju sytuacjach, gdzie oceniając całokształt działań organu można dojść do przekonania, że noszą one znamiona celowego unikania podjęcia decyzji w sprawie, a przy tym istnieje uzasadniona obawa, że bez dodatkowych sankcji (w postaci grzywny lub sumy pieniężnej lub obu naraz) organ nadal nie będzie respektować nałożonych ustawą obowiązków. Okoliczności rozpatrywanej sprawy nie uzasadniały zastosowania wobec organu represji w postaci przyznania na rzecz skarżącego sumy pieniężnej na podstawie art. 149 § 2 p.p.s.a., nie wskazywały też na konieczność dyscyplinowania go w celu zapewnienia podjęcia przez niego dalszych czynności. W konsekwencji nakładanie na organ dodatkowych sankcji finansowych uznać należało za nieuzasadnione.

Mając na uwadze powyższe Sąd, działając na podstawie art. 151 p.p.s.a., oddalił skargę w pozostałej części, o czym orzeczono jak w punkcie trzecim sentencji wyroku.

Wyrok w sprawie Sąd wydał na posiedzeniu niejawnym w trybie uproszczonym zgodnie z art. 119 pkt 4 i art. 120 p.p.s.a.

Powołane w treści niniejszego uzasadnienia orzeczenia sądów administracyjnych dostępne są w internetowej Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych (orzeczenia.nsa.gov.pl).