Wyrok z dnia 1998-12-04 sygn. III CKN 56/98

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CKN 56/98

W Y R O K

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 4 grudnia 1998 r.

Sąd Najwyższy Izba Cywilna

w składzie następującym:

Przewodniczący: SSN – H. Pietrzkowski

Sędziowie: SN -- B. Czech (spraw.)

SN – K. Zawada

Protokolant - M. Czarnecka

po rozpoznaniu w dniu 4 grudnia 1998 r. na rozprawie, sprawy z powództwa G. i B. małż. R., przeciwko S. i K. małż. G.,

o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu,

na skutek kasacji pozwanej K. G. od wyroku Sądu Wojewódzkiego w S.

z dnia 9 września 1997 r., sygn. akt I Ca […], oddala kasację.-

Sygn. akt III CKN 56/98

U z a s a d n i e n i e

G. i B. małż. R. w pozwie z 3.III.1997 r. skierowanym przeciwko S. i K. małż. G. żądali ustalenia, że wstąpili w stosunek najmu lokalu mieszkalnego oznaczonego numerem […] w budynku położonym w S., przy ul. obecnie P..

Pozwani wnieśli o oddalenie powództwa.

Sad Rejonowy w S. wyrokiem z 2.VI.1997 r., sygn. akt I C […], uwzględnił powództwo, a Sad Wojewódzki w S. wyrokiem z 9.IX.1997 r., sygn. akt I Ca […], oddalił apelację pozwanych.

Pozwani w kasacji, zarzucając naruszenie art. 199 § 1 pkt. 2 k.p.c. przez rozpoznanie sprawy w sytuacji, gdy we wcześniej wszczętej sprawie o eksmisję ustalono, że G. i B. małż. R. nie przysługuje prawo najmu przedmiotowego lokalu, wnieśli o uchylenie zaskarżonego wyroku i „zniesienie postępowania”.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Z akt Sądu Rejonowego w S. sygn. C […] wynika, że S. i K. małż. G. w pozwie z 14.VIII.1996 r. żądają orzeczenia eksmisji G. i B. małż. R. z lokalu mieszkalnego nr […] położonego w budynku przy ul. O. nr […] w S.. Powództwo to zostało uwzględnione wyrokiem Sądu Rejonowego w S. z 3.II.1997 r. Wyrok ten nie jest prawomocny, albowiem - w związku z wniesioną apelacją przez małżonków R. - Sąd Wojewódzki w S. postanowieniem z 22.V.1997 r., sygn. akt I Ca […], zawiesił postępowanie do czasu ukończenia postępowania w sprawie C […] Sądu Rejonowego w S., a więc sprawy w której Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację.

W związku z powyższą sprawą pozwani w kasacji zarzucili naruszenie art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c.

Z mocy art. 393¹¹ Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji, a z urzędu bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania.

Przepis art. 199 § 1 pkt. 2 k.p.c. stanowi, że sąd odrzuci pozew jeżeli o to samo roszczenie pomiędzy tymi samymi stronami sprawa jest w toku albo została już prawomocnie osądzona.

W obydwu sprawach występują te same strony, aczkolwiek w odwrotnych rolach procesowych. Mamy zatem do czynienia z tożsamością stron. Oczywiste jest również, że sprawa o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu zawisła (pozew z 3.III.1997 r. doręczony pozwanym 26.III.1997 r.), gdy toczyła się już sprawa o eksmisję (pozew z 14.VIII.1996 r. doręczony pozwanym 20.IX.1996 r.).

Przepis art. 199 § 1 pkt 2 k.p.c. wymaga jednak, by przedmiotem obu spraw było „to samo roszczenie”. W rozumieniu tego przepisu tożsamość roszczenia zachodzi tylko wówczas, gdy identyczne są nie tylko przedmiot, ale i podstawa prawna sporu (zob. np. orz. SN z 9.VI.1971 r., II CZ 59/71, OSN 1971, z. 12, poz. 226). Określenie „roszczenie” w wyrażeniu „to samo roszczenie” rozumiane jest powszechnie jako roszczenie w sensie procesowym, tj. wszelkie żądanie, bez względu na to, co jest jego przedmiotem.

Dlatego nie mamy do czynienia z tym samym „roszczeniem”, gdy w jednej sprawie (sygn. akt sygn. C […]) S. i K. małż. G. żądają eksmisji G. i B. małż. R., a w drugiej sprawie skierowanej przeciwko S. i K. małż. G. -w której Sąd Najwyższy rozpoznaje kasację – G. i B. małż. R. żądają ustalenia, że wstąpili w stosunek najmu lokalu mieszkalnego, którego - jak zdają się strony utrzymywać - dotyczy sprawa o eksmisję (Sąd Najwyższy zauważa jednak, że w sprawie eksmisyjnej mowa jest o lokalu mieszkalnym przy ul. O. nr […], a w sprawie o ustalenie o lokalu mieszkalnym przy ul. P. […]). Dodać przy tym trzeba, że ewentualny brak tytułu prawnego do zajmowania przedmiotowego lokalu przez małżonków R. (a więc przyjęcie, że nie wstąpili oni w stosunek najmu) stanowi jedynie przesłankę rozstrzygnięcia o żądaniu eksmisji.

W sprawie o eksmisję pozwanym małżonko R. przysługuje prawo obrony przez np. wykazywanie, że wstąpili w stosunek najmu przedmiotowego lokalu mieszkalnego, ale art. 199 § 1 pkt. 2 k.p.c. nie uniemożliwia im wytoczenia powództwa o ustalenie tego wstąpienia.

Występując z powództwem o ustalenie wstąpienia w stosunek najmu powodowie muszą wykazać istnienie interesu prawnego w rozumieniu art. 189 k.p.c. (zob. uchwałę SN z 19.XI.1996 r., III CZP 115/96, OSNC 1997, z. 4, poz. 35). Interesu takiego nie ma, gdy toczy się już sprawa o świadczenie (tj. o eksmisję) przeciwko powodom sprawy o ustalenie. Brak interesu prawnego jest przesłanką materialnoprawną, a nie formalną, i prowadzi do oddalenia powództwa, a nie do odrzucenia pozwu.

Pozwani w kasacji zarzucili jedynie naruszenie art. 199 § 1 pkt. 2 k.p.c., a ta podstawa kasacyjna okazała się nieusprawiedliwiona i skoro Sąd Najwyższy rozpoznaje sprawę w granicach kasacji, a z urzędu bierze pod rozwagę jedynie nieważność postępowania (art. 393¹¹ k.p.c.), która w sprawie nie występuje, dlatego orzeczono jak w sentencji (art. 393¹² k.p.c.).