Interes prawny jako przesłanka materialna rozstrzygnięcia, której brak skutkuje oddaleniem powództwa

Pojęcie "interesu prawnego" na gruncie Kodeksu postępowania cywilnego występuje tylko w art. 189, jako przesłanka materialnoprawna unormowanego w tym przepisie powództwa o ustalenie i oznacza potrzebę wprowadzenia jasności co do istnienia określonego prawa lub stosunku prawnego, w celu ochrony powoda przed grożącym mu naruszeniem sfery jego uprawnień.

Wyrok SN z dnia 16 marca 2022 r., II PSKP 47/21

Standard: 81915 (pełna treść orzeczenia)

Charakter interesu prawnego jako przesłanki powództwa o ustalenie zgodnie z art. 189 k.p.c. może być rozpatrywany w dwojaki sposób.

Pierwsze ujęcie zakłada, że stanowi on warunek dopuszczalności postępowania w sprawie, wobec czego jego brak powinien skutkować odrzucenie powództwa (por. orz. SN z dnia 17 grudnia 1936 r., C I 589/36 i z dnia 26 maja 1937 r., C II 291/37). Koresponduje z tym założenie, że zarzut naruszenia art. 189 k.p.c., w tym odnośnie do oceny interesu prawnego, powinien być podnoszony w ramach drugiej podstawy kasacyjnej, tj. jako naruszenie przepisów postępowania (art. 398[3] § 1 pkt 2 k.p.c., por. orz. SN z dnia 10 lutego 1949 r., Po. C 428/48).

Zgodnie z drugim ujęciem interes prawny należy do przesłanek merytorycznych, stwierdzenie jego braku skutkuje oddalenie powództwa, a naruszenie art. 189 k.p.c. w tym zakresie należy podnosić w ramach pierwszej podstawy kasacyjnej, tj. jako naruszenie prawa materialnego (art. 398[3] § 1 pkt 1 k.p.c., por. np. wyroki SN z dnia 27 czerwca 2001 r., II CKN 898/00, z dnia 4 marca 2011 r., I CSK 39/11)

Wyrok SN z dnia 24 kwietnia 2015 r., II CSK 438/14

Standard: 65912 (pełna treść orzeczenia)