Postanowienie z dnia 2002-06-07 sygn. IV CZ 92/02

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CZ 92/02

POSTANOWIENIE

Dnia 7 czerwca 2002 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Gerard Bieniek (przewodniczący)

SSN Józef Frąckowiak

SSN Jan Górowski (sprawozdawca)

w sprawie z wniosku "M. - […]" Spółki z o.o. w B.

z udziałem S. G. i Z. Z.

o przywrócenie terminu do uiszczenia wpisu od kasacji,

po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu niejawnym

w dniu 7 czerwca 2002 r.,

zażalenia uczestników postępowania na postanowienie Sądu Okręgowego Sądu

Gospodarczego w B.

z dnia 9 stycznia 2002 r., sygn. akt VII Ga […],

odrzuca zażalenie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 9 stycznia 2002 r. Sąd Okręgowy, Sąd Gospodarczy w B. oddalił wniosek uczestników postępowania S. G. i Z. Z. o przywrócenie terminu do uiszczenia uzupełniającej opłaty od kasacji, wniesionej od postanowienia Sądu Okręgowego w B. z dnia 6 kwietnia 2001 r., którym została oddalona apelacja od postanowienia Sądu Rejonowego w B. z dnia 27 lipca 2000 r., zarządzającego wpis do rejestru handlowego „M.-[…]” Spółki z o.o.

Kasacja, po raz pierwszy wniesiona przez tych uczestników, została odrzucona przez Sąd Okręgowy Gospodarczy w B., postanowieniem z dnia 28 czerwca 2001 r., z powodu nie uiszczenia przez pełnomocnika stałego wpisu od kasacji w kwocie 800 zł. Zażalenie na to postanowienie, Sąd Najwyższy oddalił, postanowieniem z dnia 11 października 2001 r.

Uczestnicy, składając wniosek o przywrócenie terminu w ciągu jednego tygodnia od otrzymania odpisu postanowienia Sądu Najwyższego, z naklejonymi znakami opłaty sądowej w kwocie 400 zł zarzucili, że opłata od kasacji została pobrana w kwocie 400 zł, a także, iż Przewodniczący Wydziału Sądu Okręgowego pierwotnie ocenił taki wpis jako opłatę stałą w prawidłowej wysokości. Wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu nie została ponownie wniesiona kasacja.

W zażaleniu z dnia 15 marca 2002 r. uczestnicy wnieśli, o zmianę zaskarżonego postanowienia z dnia 9 stycznia 2002 r. i przywrócenie terminu do wniesienia uzupełniającej opłaty wpisu stałego od kasacji w kwocie 400 zł.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

W postępowaniu drugoinstancyjnym zażalenie do Sądu Najwyższego przysługuje na postanowienie sądu drugiej instancji odrzucające kasację (art. 393¹⁸ § 1 k.p.c.), a także na postanowienia, które kończą postępowanie w sprawie, ale nie są postanowieniami w przedmiocie odrzucenia pozwu (wniosku) lub umorzenia postępowania (od nich przysługuje kasacja), a także nie są postanowieniami wydanymi w wyniku rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji i to pod warunkiem, że jest to sprawa, w której przysługuje kasacja (art. 393¹⁸ § 2 k.p.c.).

Zatem dopuszczalność zażalenia zależała od odpowiedzi na pytanie, czy zaskarżone postanowienie jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie. Uwzględniając dorobek judykatury i literatury można przyjąć, że do tej kategorii należą postanowienia, których uprawomocnienie się zamyka drogę do rozstrzygnięcia sprawy co do istoty, przez sąd danej instancji, jeżeli w chwili ich wydania sąd jest zwolniony z obowiązku dalszego rozpoznawania sprawy (por. uzasadnienia uchwał składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 6 października 2000 r. III CZP 31/00, OSNC 2001, nr 2, poz. 22 i z dnia 24 listopada 1998 r., III CZP 44/98, OSNC 1999, nr 5, poz. 87).

Tymczasem, niewątpliwie postępowanie o przywrócenie stronie terminu do dokonania czynności procesowej jest postępowaniem wpadkowym względem głównego nurtu postępowania. Celem tego postępowania nie jest, ani rozstrzyganie o zasadności roszczeń dochodzonych przez strony, ani też o dopuszczalności wyrokowania w sprawie. Zadanie sądu, rozpoznającego wniosek strony o przywrócenie terminu do dokonania czynności procesowej sprowadza się do oceny jego dopuszczalności i zasadności. W postępowaniu tym sąd ustala czy zgłaszając wniosek strona zachowała wymagania formalne, oraz czy nie dokonanie czynności w przepisanym terminie nie było spowodowane przez okoliczności wywołane przez stronę. Nie są to jednak nigdy okoliczności składające się na podstawę faktyczną powództwa ani też okoliczności decydujące o dopuszczalności rozpoznawania sprawy.

Wprawdzie postanowienie oddalające wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia środka odwoławczego, czy postanowienie oddalające wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia opłaty sądowej od środka odwoławczego, jako kończące to postępowanie wpadkowe, zamykają drogę do uzyskania wyroku (postanowienia co do istoty sprawy) sądu wyższej instancji, lecz orzeczenia te nie stanowią przeszkody do nadania prawidłowego biegu dalszemu postępowania w sprawie.

Złożenie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia środka odwoławczego następuje, albo przed podjęciem tej czynności, gdy strona zdaje sobie sprawę z uchybienia terminowi i wnosi o jego sanację, albo już po jej podjęciu, gdy sąd – stwierdziwszy przekroczenie terminu – środek ten odrzucił. W obu wypadkach, zgodnie z art. 169 § 3 k.p.c., równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności procesowej, a więc wnieść środek odwoławczy, przy czym dotyczy to także sytuacji, w której środek ten, jako spóźniony, został uprzednio odrzucony.

Odrzucenie środka odwoławczego niweczy wszelkie skutki procesowe związane z jego wniesieniem, a nawet zapobiega ich powstaniu, to też dawna praktyka sądowa polegająca na traktowaniu środka odwoławczego prawomocnie odrzuconego jako ponownie wniesionego wraz z wnioskiem o przywrócenie terminu jest wadliwą i nie znajdującą uzasadnienia w przepisach kodeksu postępowania cywilnego (porównaj postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r. III CKN 367/99, OSNC 2000, nr 3, poz. 47 oraz uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 31 maja 2000 r. III ZP 1/2000, OSNC 2001, nr 1, poz. 1).

Według art. 168 § 1 k.p.c. wniosek o przywrócenie terminu może dotyczyć czynności procesowej, przy czym równocześnie z jego wniesieniem strona powinna dokonać tej czynności. Czynnością procesową jest wniesienie środka odwoławczego. Kasacja jako środek odwoławczy powinna spełniać nie tylko wymogi formalne (art. 393³ § 2 k.p.c.) i wymogi konieczne do uznania że jest skargą kasacyjną (art. 393³ § 1 k.p.c.), ale też warunkiem jej skutecznego wniesienia jest uiszczenie od niej opłaty sądowej (art. 16 ustęp 1 ustawy z dnia 13 czerwca 1967 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, Dz. U. Nr 24, poz. 110 ze zm. – dalej u.k.s.c.).

Kasacja, od której nie została uiszczona opłata stała w prawidłowej wysokości, podlega odrzuceniu bez uprzedniego wzywania adwokata czy radcy prawnego do jej uiszczenia. Opłacenie środka odwoławczego nie jest zatem odrębną czynnością procesową, w rozumieniu art. 169 § 3 k.p.c., lecz stanowi jej element. Z tego względu nie może być skutecznie wniesiony wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od środka odwoławczego.

Postanowienie oddalające taki wniosek nie jest postanowieniem kończącym postępowanie w sprawie, gdyż nie wyklucza wniesienia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji.

Gdyby przyjmować, że możliwy jest wniosek o przywrócenie terminu do opłacenia środka odwoławczego – jak przyjmowano w dawniejszej judykaturze (por. np. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 września 1981 r., II CZ 107/81, LEX 8351) - to również brak podstaw do dokonania odmiennej oceny zażalenia. Według art. 5 u.k.s.c., obowiązek uiszczenia opłaty sądowej powstaje dopiero w chwili wniesienia do sądu pisma podlegającego opłacie. Zatem z treści tego przepisu wynika, że wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od środka odwoławczego mógłby być skutecznie zgłoszony (gdyby był dopuszczalny) tylko wtedy, gdy środek taki został faktycznie wniesiony, lecz nie został w terminie

opłacony, jak również pod warunkiem, że nie został jeszcze odrzucony. Uprawomocnienie się bowiem postanowienia o odrzuceniu nie opłaconego w terminie środka odwoławczego wniesionego od orzeczenia kończącego postępowanie w sprawie powoduje, że takie postanowienie jest także wiążące dla sądu (art. 365 k.p.c.). Jako kończące postępowanie w sprawie nie może być więc uchylone na podstawie art. 359 k.p.c.

Sam zatem wniosek o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty, bez wniesienia środka odwoławczego byłby przedwczesny, gdyż w chwili jego zgłoszenia strona nie ma obowiązku uiszczenia takiej opłaty. Z tego powodu, w ten sposób wniesiony podlegałby także oddaleniu – czego trafnie dokonał Sąd Okręgowy.

Z powyższych przyczyn zażalenie, jako niedopuszczalne, podlegało odrzuceniu (art.373 k.p.c. w zw. z art. 393¹⁸ § 3 k.p.c.).