Postanowienie z dnia 2016-06-23 sygn. III CSK 132/16

Numer BOS: 2223469
Data orzeczenia: 2016-06-23
Rodzaj organu orzekającego: Sąd Najwyższy

Najważniejsze fragmenty orzeczenia w Standardach:

Sygn. akt III CSK 132/16

POSTANOWIENIE

Dnia 23 czerwca 2016 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Hubert Wrzeszcz

w sprawie z wniosku M. Ł. i A. Ł.
‎przy uczestnictwie M. J., K. Ł. i H. B.
‎o ustanowienie służebności drogi koniecznej,
‎na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej

w dniu 23 czerwca 2016 r.,
‎na skutek skargi kasacyjnej uczestnika M. J.

od postanowienia Sądu Okręgowego w Tarnowie
‎z dnia 19 listopada 2015 r., sygn. akt I Ca 259/15,

odmawia przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania.

UZASADNIENIE

Postanowieniem z dnia 19 listopada 2015 r. Sąd Okręgowy w Tarnowie - na skutek apelacji uczestnika M. J. - zmienił postanowienie Sądu Rejonowego w Bochni, którym ustanowiono na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości stanowiącej współwłasność wnioskodawców służebność drogi koniecznej na nieruchomości będącej własnością wymienionego uczestnika według określonego w opinii biegłego sądowego wariantu nr 1, w ten sposób, że jedynie doprecyzował przebieg drogi koniecznej, oddalił apelację w pozostałym zakresie i orzekł o kosztach postępowania odwoławczego. Zaskarżając postanowienie w całości, pełnomocnik M. J. wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania oparł na przesłankach przewiedzianych w art. 3989 § 1 pkt 1 i 2 k.p.c.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Skarga kasacyjna jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia funkcjonującym na rzecz państwa, a więc w interesie publicznym. Stoi ona przede wszystkim na straży wykonywania prawa oraz jego jednolitej wykładni. Interes prywatny uwzględnia zaś tylko na tyle, na ile może się on stać podłożem zaspokojenia interesu ogólnego. Sąd Najwyższy już w okresie obowiązywania kasacji, będącej zwyczajnym środkiem odwoławczym, podkreślał, że podstawowym celem postępowania kasacyjnego jest ochrona interesu publicznego przez zapewnienie jednolitości wykładni oraz wkład Sądu Najwyższego w rozwój prawa i jursprudencji (postanowienie z dnia 4 lutego 2000 r., II CZ 178/99, OSNC 2000, nr 7-8, poz. 147).

Zgodnie z art. 3989 § 1 k.p.c. Sąd Najwyższy przyjmuje skargę kasacyjną do rozpoznania, jeżeli w sprawie występuje istotne zagadnienie prawne, istnieje potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów, zachodzi nieważność postępowania lub skarga kasacyjna jest oczywiście uzasadniona. Cel wymagania przewidzianego w art. 3984 § 2 k.p.c. może być zatem osiągnięty jedynie przez powołanie i uzasadnienie istnienia przesłanek umożliwiających realizację publicznoprawnych funkcji skargi kasacyjnej. Tylko na tych przesłankach Sąd Najwyższy może oprzeć rozstrzygnięcie o przyjęciu lub odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Dopuszczenie i rozpoznanie skargi kasacyjnej ustrojowo i procesowo jest uzasadnione jedynie w tych sprawach, w których mogą być zrealizowane jej funkcje publicznoprawne.

Sąd Najwyższy, rozpoznając skargę kasacyjną, nie jest trzecią instancją sądową. Sąd kasacyjny nie sądzi sprawy, lecz rozpoznaje skargę kasacyjną w interesie publicznym, wyjaśniając istotne zagadnienie prawne, dokonując wykładni przepisów budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów bądź usuwając z obrotu prawnego orzeczenia wydane w postępowaniu dotkniętym nieważnością lub oczywiście wadliwe. Dlatego nie każda skarga kasacyjna może być przyjęta do rozpoznania.

Ograniczenia środków zaskarżenia są znane współcześnie w różnych ustawodawstwach. Są one zgodne z zaleceniami Rady Europy, które zmierzają do ograniczenia liczby instancji oraz zezwalają na wprowadzenie środków ograniczających dostęp do sądu najwyższego szczebla. W judykaturze Sądu Najwyższego, odwołującej się do orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, już w okresie obowiązywania kasacji zostało utrwalone stanowisko, iż ograniczenie dostępności i dopuszczalności kasacji nie jest sprzeczne ani z Konstytucją, ani z postanowieniami wiążących Polskę konwencji międzynarodowych (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 19 stycznia 1998 r., I PZ 54/97, OSNAPUS 1999, nr 3, poz. 92, postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 29 grudnia 1998 r., I PZ 67/98, OSNAPUS 2000, nr 2, poz. 65 oraz uzasadnienie uchwały składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 17 stycznia 2001 r. III CZP 49/00, OSNC 2001, nr 4, poz. 53). Takie stanowisko wyraził również Trybunał Konstytucyjny (por. wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 10 lipca 2000 r., SK 12/99, OTK Zbiór Urzędowy 2000, nr 5, poz. 14).

W niniejszej sprawie nie zachodzą przytoczone przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Nie występuje wskazane we wniosku o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania istotne zagadnienie prawne i potrzeba wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub powodujących rozbieżności w orzecznictwie sądów. Istotnym zagadnieniem prawnym w rozmienieniu art. 398 § 1 pkt 1 k.p.c. jest zagadnienie nowe, nierozwiązane dotąd w orzecznictwie, którego rozstrzygnięcie może przyczynić się do rozwoju prawa. Odwołanie się do tej przesłanki przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania wymaga - jak wynika z orzecznictwa Sądu Najwyższego - sformułowania tego zagadnienia z przytoczeniem wiążących się z nim konkretnych przepisów prawnych oraz przedstawienia argumentów świadczących o rozbieżnych ocenach prawnych (por. postanowienia Sądu Najwyższego: z dnia 10 maja 2001 r., II CZ 35/01, OSNC 2002 r., nr 1, poz. 11; z dnia 14 lutego 2003 r., I PK 306/02, Wokanda 2004 r. Nr 7-8, poz. 51; z dnia 7 czerwca 2005 r., V CSK 3/05, nie publ.). Wniosek o przyjęcie skargi kasacyjnej do rozpoznania ze względu na potrzebę wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie wymaga natomiast - jak wyjaśnił (Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 15 października 2002 r. II Cz 102/02 (niepubl.) - wykazania, że określony przepis prawa, mimo że budzi wątpliwości, nie doczekał się wykładni bądź niejednolita wykładnia wywołuje wyraźnie wskazane przez skarżącego rozbieżności w orzecznictwie.

Rozumianemu w wyżej przedstawiony sposób istotnemu zagadnieniu prawnemu i potrzebie wykładni przepisów prawnych budzących poważne wątpliwości lub wywołujących rozbieżności w orzecznictwie sądów nie odpowiada podniesiona przez skarżącego związana z art. 145 § 1 k.c. kwestia rozumienia zawartych w tym przepisie pojęć „nieruchomość" i „odpowiedni dostęp". Uzasadnienie wniosku nie zawiera przekonujących argumentów, że kwestia wykładni przytoczonego przepisu w zakresie pierwszego z wymienionych pojęć budzi poważne wątpliwości i decyduje o istotności - w rozumieniu art. 398§ 1 pkt 1 k.p.c. - zagadnienia prawnego, a wykładnia drugiego z nich wymaga, ze względu na podniesione wątpliwości czy rozbieżność w orzecznictwie sądów, ingerencji Sądu Najwyższego. Kwestia stanowiąca przedmiot istotnego zagadnienia prawnego była przedmiotem rozważań zarówno w literaturze, jak i w orzecznictwie (por. postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 13 kwietnia 2011 r., V CKN 317/10, OSNC-ZD 2012, nr 2, poz. 28, i z dnia 12 kwietnia 2013 r., IV CSK 527/12, nie publ.); wynika z nich, że dominuje - co przyjęto w zaskarżonym postanowieniu - szerokie rozumienie pojęcia „nieruchomość". Doktryna i judykatura zajmowały się także rozumieniem pojęcia „odpowiedni dostęp". W postanowieniu z dnia 12 kwietnia IV CSK 527/12 (nie publ.) Sąd Najwyższy wyjaśnił, że o tym, czy istniejący dostęp jest odpowiedni w rozumieniu art. 145 § 1 k.c., wobec nie zdefiniowania tego pojęcia przez ustawodawcę, decydują każdorazowo wszystkie okoliczności konkretnej sprawy, a w postanowieniu z dnia 13 kwietnia 2011 r., V CSK/10 - że art. 145 § 1 k.c. nie wymaga całkowitego wyłączenia dostępu do drogi publicznej, przesłanką ustanowienia służebności jest tylko nieodpowiedni dostęp do niej. Nie została także wykazana rozbieżność w orzecznictwie sądów w rozumieniu art. 398§ 1 pkt 2 k.p.c. (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 czerwca 2015 r., III CSK 59/15, OSNC 2016, nr 2, poz. 29). Ponadto skarżący pomija - co jednoznacznie wynika z zaskarżonego postanowienia - że urządzenie drogi na nieruchomości wnioskodawców, według wskazanych przez biegłego wariantów II i III, jest niemożliwe ze względu na znajdujący się na niej obiekt archeologiczny wpisany na listę zabytków.

Z przedstawionych powodów Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji postanowienia (art. 3989 § 2 k.p.c.).

Treść orzeczenia pochodzi z bazy orzeczeń SN.

Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu akceptujesz politykę prywatności i cookies.