Wyrok z dnia 2021-09-22 sygn. III PSKP 30/21

Numer BOS: 2223089
Data orzeczenia: 2021-09-22
Rodzaj organu orzekającego: Sąd Najwyższy

Najważniejsze fragmenty orzeczenia w Standardach:

Sygn. akt III PSKP 30/21

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 22 września 2021 r.

Sąd Najwyższy w składzie:

SSN Dawid Miąsik (przewodniczący)
‎SSN Bohdan Bieniek
‎SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)

w sprawie z powództwa B. K.
‎przeciwko P. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K.
‎o przywrócenie do pracy,
‎po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 22 września 2021 r.,
‎skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w L.
‎z dnia 23 maja 2019 r., sygn. akt V Pa (…),

oddala skargę kasacyjną.

UZASADNIENIE

Sąd Okręgowy w L. wyrokiem z 23 maja 2019 r. oddalił apelację P. spółka z o.o. w K. od wyroku Sądu Rejonowego w L. z 20 grudnia 2018 r., który przywrócił powódkę B. K. do pracy w tym Przedsiębiorstwie na dotychczasowych warunkach pracy i płacy. Powódka była dyrektorem w Gminnym Zakładzie Usług Komunalnych i Mieszkaniowych w K.. W październiku 2016 r. rozwiązano z nią umowę o pracę bez wypowiedzenia na podstawie art. 52 § 1 pkt 1 k.p. Sąd pracy wyrokiem z 28 marca 2017 r. przywrócił ją do pracy. Apelacja została oddalona 28 września 2017 r. Powódka w październiku 2017 r. nie przyjęła propozycji Wójta Gminy rozwiązania umowy o pracę za porozumieniem stron. Wypowiedziano jej umowę o pracę ze skróceniem okresu wypowiedzenia do 30 listopada 2017 r. z powodu likwidacji Gminnego Zakładu Usług Komunalnych i Mieszkaniowych w K., który był samorządowym zakładem budżetowym Gminy L.. Rada Gminy uchwałą z 30 sierpnia 2017 r. postawiła w stan likwidacji ten zakład budżetowy z dniem 1 października 2017 r., ze skutkiem na koniec marca 2018 r. W uchwale przyjęto, że pozostałe po zakończeniu likwidacji mienie przejmie Urząd Gminy L. Wcześniej, uchwałą z 29 listopada 2016 r. Rada Gminy utworzyła Przedsiębiorstwo Usług Komunalnych sp. z o.o., celem realizacji zadań własnych gminy, zmieniając potem nazwę na Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Gminy L. spółka z o.o. Gmina i Przedsiębiorstwo (spółka) zawarły 1 marca 2017 r. umowę używania i przechowania rzeczy oraz pobierania pożytków, w oparciu, o które działalność prowadził zakład budżetowy. Sąd Rejonowy w L. zawiesił postępowanie w związku z likwidacją samorządowego zakładu budżetowego i wezwał do udziału w sprawie pozwaną spółkę. Ustalił, że spółka wykonuje te same zadania własne gminy w oparciu o ten sam majątek i ten sam zasób kadrowy. Wszyscy pracownicy kontynuują zatrudnienie w spółce posiadając ten sam zakres obowiązków. Sąd Rejonowy w uzasadnieniu przywrócenia do pracy stwierdził, że legitymację bierną po likwidacji samorządowego zakładu budżetowego ma pozwana spółka. Likwidacja samorządowego zakładu budżetowego nie jest dokonywana w celu definitywnego zakończenia jego działalności przez daną jednostkę, albowiem zadania własne gminy muszą być na bieżąco realizowane i nie może dojść do sytuacji, że chociażby przez krótki czas gmina przestałaby zadania te realizować. Celem przekształcenia zakładu budżetowego w spółkę była zmiana formy organizacyjno-prawnej przy zachowaniu tożsamości podmiotowej i przedmiotowej jej działalności. Skutkiem przekształcenia dochodzi do przekształcenia samorządowego zakładu budżetowego w spółkę, przy zachowaniu kontynuacji działalności przez spółkę dotychczasowych zadań i budżetu, a nie podjęcie tej działalności od nowa. Ustawa o finansach publicznych nie przewiduje innej formy przekształcenia zakładu budżetowego jak tylko jego likwidacja, co wiąże się z podjęciem uchwały o likwidacji zakładu. Zadania własne Gminy w zakresie gospodarki komunalnej wykonywane dotychczas przez GZUKiM wykonuje spółka. Gospodarka komunalna może być prowadzona w szczególności w formie samorządowych zakładów budżetowych lub spółek prawa handlowego, a o wyborze formy decydują organy stanowiące jednostek samorządu terytorialnego. Możliwa jest również zmiana formy organizacyjno-prawnej realizacji zadań własnych gminy i taka właśnie zmiana formy prowadzenia gospodarki komunalnej zaistniała po likwidacji samorządowego zakładu budżetowego. Zadania pozostają nadal zadaniem własnym gminy. Właścicielem i dysponentem pozostaje Gmina. Nie dochodzi tutaj do zmiany pracodawcy w rozumieniu art. 231 k.p., lecz do tzw. sukcesji generalnej i można mówić o tym samym podmiocie o zmienionej strukturze organizacyjnej. Art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce komunalnej statuuje sukcesję generalną stanowiąc, że spółka powstała w wyniku przekształcenia wstępuje we wszystkie prawa i obowiązki związane z działalnością zakładu budżetowego, co dotyczy również praw i obowiązków związanych ze stosunkami pracy. Uzasadniało to podjęcie postępowania przeciwko spółce a nie przeciwko Gminie L.. Takie stanowisko zostało wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego w wyroku z 19 października 2010 r., II PK 91/10. Roszczenie powódki o przywrócenie do pracy było uzasadnione. Zakład budżetowy nie wykonał wyroku przywracającego ją do pracy. Ograniczył się do skierowania na badania lekarskie, zaproponował rozwiązanie umowy o pracę za porozumieniem, a kiedy odmówiła wręczył pismo wypowiadające umowę o pracę. Pracodawca naruszył przepis o przedemerytalnej ochronie zatrudnienia – art. 39 k.p. Nie było podstaw do wyłączenia tej ochrony, gdyż art. 411 k.p. nie miał zastosowania. Likwidacja samorządowego zakładu budżetowego była jedynie koniecznym elementem do przekształcenia gminnego zakładu budżetowego w spółkę. Wszystkie zadania realizowane przez zakład zostały przejęte przez spółkę. Przyczyna wypowiedzenia umowy o pracę była zatem nieprawdziwa. Zadania są nadal w sposób ciągły wykonywane przez spółkę w oparciu o ten sam majątek i w tym samym zakresie. Fakt, że w spółce nie występuje stanowisko dyrektora zakładu nie stanowi przeszkody do przywrócenia powódki do pracy. Rzeczą strony pozwanej jest w taki sposób zorganizowanie pracy, aby umożliwić wykonanie wyroku przywracającego pracownika do pracy.

Sąd Okręgowy w uzasadnieniu oddalenia apelacji spółki potwierdził, że jest następcą prawnym zlikwidowanego Gminnego Zakładu Usług Komunalnych i Mieszkaniowych w K.. Gmina przeprowadziła prawną likwidację pracodawcy (Zakładu) prowadzącą do wykorzystania jego zorganizowanego mienia (zakładu pracy w sensie przedmiotowym) w celu kontynuowania dotychczasowej działalności w ramach nowej struktury organizacyjnej (gminnej spółki prawa handlowego), która nie jest likwidacją w rozumieniu art. 411 k.p., a stanowi przejście zakładu pracy – w okolicznościach sprawy – w całości na będącą innym pracodawcą pozwaną Spółkę, którego skutki w sferze prawa określa art. 231 § 1 k.p. To nie gmina a strona pozwana wstąpiła w prawa i obowiązki tego Zakładu. Sąd nie podzielił oceny prawnej Sądu Rejonowego, że nie doszło do „zmiany pracodawcy w rozumieniu art. 231 k.p.”, lecz tylko do „sukcesji generalnej”, skutkiem której ten sam podmiot występuje w zmienionej strukturze organizacyjnej. O ile przy tym trafnie, odwołując się do wyroku Sądu Najwyższego z 19 października 2010 r., Sąd Rejonowy przyjął, że pozwana na podstawie art. 23 ust. 3 ustawy z 20 grudnia 1996 r. o gospodarce komunalnej wstąpiła we wszystkie prawa i obowiązki związane z działalnością samorządowego zakładu budżetowego, to jednocześnie w sferze stosunków pracy takie wstąpienie stanowi przejście zakładu pracy w rozumieniu art. 231 § 1 k.p. Wypowiedzenie umowy o pracę było sprzeczne z art. 39 k.p. Ze względu na przejście zakładu pracy w rozumieniu art. 231 k.p., a nie definitywną likwidację byłego G., naruszenia art. 39 k.p. nie uchyla art. 411 § 1 k.p. Przepis ten nie ma zastosowania w razie likwidacji pracodawcy, w związku z którą następuje przejście całości lub części prowadzonego przez niego zakładu na innego pracodawcę, kontynuującego tę samą lub podejmującego podobną działalność (wyrok i postanowienia Sądu Najwyższego z 19 sierpnia 2004 r., I PK 489/03, z 22 października 2012 r., I PK 139/12; z 13 listopada 2018 r., II PK 261/17). Art. 411 § 1 k.p. odnosi się tylko do pełnej i ostatecznej likwidacji zakładu pracy, a więc nie takiej, w której żaden inny pracodawca nie staje się następcą zlikwidowanego zakładu. Nie ma zastosowania w przypadku przejęcia zakładu pracy przez inny podmiot w trybie art. 231 k.p. Skoro skutkiem likwidacji G. jest przejście w całości prowadzonego zakładu na pozwaną spółkę, która kontynuuje tę samą działalność to art. 411 k.p. nie ma zastosowania. Żądanie przywrócenia do pracy było zatem uzasadnione wobec naruszenia art. 39 k.p. w związku z art. 45 § 1 k.p. W okolicznościach sprawy nie było możliwe orzeczenie o odszkodowaniu na podstawie art. 45 § 2 k.p. Wyłącza je art. 45 § 3 k.p. Powódka nie nadużyła prawa podmiotowego (art. 8 k.p.). W okolicznościach sprawy stroną nadużywającą prawa jest strona pozwana. Nie doszło do naruszenia art. 22 w związku z art. 23 ustawy o gospodarce komunalnej. Pozwana z mocy prawa, na zasadzie art. 231 k.p., wstąpiła w stosunki pracy byłych pracowników jednostki budżetowej, których – poza nielicznymi przypadkami – przejęła. Poza tym, skoro pozwana wstąpiła na podstawie art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce komunalnej we wszystkie prawa i obowiązku związane z działalnością samorządową zakładu budżetowego, w tym prawa i obowiązki wynikające z indywidualnego i zbiorowego prawa pracy, to jest oczywiste, że wstąpiła również w prawa i obowiązki jakie wynikają z wypowiedzenia powódce przez postawiony w stan likwidacji były G., którego pozwana spółka jest prawnym sukcesorem, stosunek pracy.

W skardze kasacyjnej zarzucono naruszenie: I. prawa materialnego: - art. 231 § 1 k.p. poprzez błędne zastosowanie do nieistniejącego stosunku pracy powódki, który to stosunek pracy w chwili przejścia zlikwidowanego G. na nowego pracodawcę P. Sp. z o.o., nie istniał (i to od niemalże 4 miesięcy), bo został rozwiązany na podstawie wypowiedzenia z dniem 30 listopada 2017 r. Z jednoznacznego brzmienia art. 231 § 1 k.p. wynika zaś, że dotyczy sytuacji, gdy do przekształcenia podmiotowego pracodawcy dochodzi w trakcie trwania stosunku pracy. Z punktu widzenia pracownika następstwo pracodawcy jest konieczne dla realizacji funkcji ochronnej prawa pracy i w tym znaczeniu wskazana norma prawa spełnia swój cel. Co do tej kwestii nie ma wątpliwości zarówno orzeczniczych, jak i doktryny (…). Innymi słowy na podstawie zaskarżonego przepisu Sąd Okręgowy stworzył następstwo prawne w sferze stosunków pracy, które zdaniem skarżącej w tym konkretnym przypadku nie istnieje, gdyż stosunek pracy powódki w chwili przejścia pracowników do spółki nie istniał już do 4 miesięcy, a zatem nowy pracodawca nie mógł wstąpić w nieistniający stosunek pracy w szczególności, że istnieje podmiot, który przejął należności i zobowiązania po zlikwidowanym zakładzie pracy, w tym zdaniem skarżącej, roszczenie powódki o przywrócenie do pracy jako zobowiązanie z nieistniejącego stosunku pracy - § 5 uchwały Rady Gminy L. z 30 sierpnia 2017 r. Nr (…) w sprawie likwidacji zakładu budżetowego pod nazwą Gminny Zakład Usług Komunalnych i Mieszkaniowych w K. zmienionej uchwałą Rady Gminy L. z 22 listopada 2017 r. Nr (…); - art. 16 ust. 1, 3 i 6 ustawy o finansach publicznych poprzez błędne niezastosowanie w sprawie, a co za tym idzie niewłaściwe przyjęcie, iż następcą prawnym i stroną w postępowaniu jest strona skarżąca, a nie Gmina L., w sytuacji gdy z treści podjętej przez Radę Gminy L. (uchwały) z 30 sierpnia 2017 r., Nr (…) w sprawie likwidacji zakładu budżetowego pod nazwą Gminny Zakład Usług Komunalnych i Mieszkaniowych w K. zmienionej uchwałą Rady Gminy L. z 22 listopada 2017 Nr (…) jednoznacznie wynika, że „należności i zobowiązania zlikwidowanego Zakładu przejmie Gmina L.”. Próżno jest poszukiwać w uzasadnieniu wyroku Sądu Okręgowego rozważań prawnych w zakresie przyczyn z jakich Sąd przyjął, że art. 231 § 1 k.p. ma zastosowanie do odpowiedzialności strony skarżącej za zobowiązania z nieistniejącego stosunku pracy powódki, a dlaczego pomija się brzmienie art. 16 ust. 1, 3 i 6 ustawy o finansach publicznych i odmawia legitymacji biernej Gminie L.. Skoro stosunek pracy powódki w chwili przejścia zakładu pracy w całości na stronę skarżącą nie istniał, a roszczenie powódki o przywrócenie do pracy, powstało przed przejściem całości zakładu pracy na spółkę, to nowy pracodawca nie mógł wstąpić w nieistniejący stosunek pracy powódki, a tym samym nie mógł stać się następcą prawnym w procesie; - art. 22 w zw. z art. 23 ustawy o gospodarce komunalnej oraz art. 231 § 1 k.p. poprzez błędną ich wykładnię, albowiem następstwo prawne, które pojawiło się w sprawie na skutek utraty zdolności sądowej zlikwidowanego G. w trakcie procesu, nie może być jednocześnie następstwem prawnym w rozumieniu art. 231 § 1 k.p. i następstwem prawnym w rozumieniu art. 23 ust. 3 ustawy o gospodarce komunalnej. W świetle powyższego zupełnie niezrozumiałym jest stanowisko Sądu Okręgowego, oddalające apelację wobec uznania, że przedstawiony w apelacji zarzut naruszenia art. 22 w zw. z art. 23 ustawy o gospodarce komunalnej pozbawiony jest podstaw prawnych, w sytuacji, gdy Sąd drugiej instancji uznał, że strona pozwana z mocy prawa na zasadzie art. 231 § 1 k.p. wstąpiła w stosunek pracy powódki oraz byłych pracowników jednostki budżetowej Gminy L.. Sąd drugiej instancji doszedł do przekonania, że nie mamy do czynienia z przekształceniem organizacyjno-prawnym w trybie ustawy o gospodarce komunalnej, lecz klasycznym przejściem zakładu pracy w trybie art. 231 § 1 k.p., obarczając tym samym stronę pozwaną odpowiedzialnością w sferze stosunków pracy byłych pracowników; - art. 45 § 2 k.p. w zw. z art. 8 k.p. w zw. z art. 39 k.p. poprzez ich błędną wykładnię i błędne niezastosowanie polegające na błędnym przyjęciu przez Sąd drugiej instancji, że „zasądzenie alternatywnego roszczenia byłoby w przekonaniu Sądu Okręgowego sprzeczne z art. 8 k.p.” w „sytuacji gdy uwzględnienie żądania powódki przywrócenia do pracy nie może się ostać bez potrzebnego sprawdzenia kwalifikacji powódki i akceptacji przez nią warunków dalszego zatrudnienia na innym stanowisku, a potencjalna odmowa zaakceptowania propozycji nowego zatrudnienia będzie prowadzić do wygenerowania kolejnego wręcz analogicznego sporu ze stosunku pracy” – wyrok Sądu Najwyższego z 4 listopada 2010 r., II PK 111/2010. Zdaniem skarżącej Sąd drugiej instancji bezpodstawnie przyjął, że „zamiast wypowiedzieć warunki pracy i płacy w trybie art. 5 ust. 5 pkt 1 ustawy z 13 marca 2003 r. o szczególnych zasadach rozwiązywania z pracownikami stosunków pracy z przyczyn niedotyczących pracowników strona pozwana bezprawnie rozwiązała z powódką umowę o pracę definitywnie z naruszeniem art. 39 k.p”, w sytuacji kiedy stanowisko Dyrektora G. obiektywnie nie istnieje, ponieważ jest zarząd spółki, co w konsekwencji prowadzi do niemożności i niewykonalności orzeczenia przywracającego do pracy. Już na skutek orzeczenia Sądu II instancji wystąpił spór kompetencyjny, co do zakresu czynności powódki, w który na skutek restytucji co nie sporne faktycznie przecież wstąpiła, a który to pokrywa się wprost z zakresem prezesa zarządu. Obiektywna zatem utrata zdolności prawnej G. na skutek jego likwidacji prowadzi do niemożności i niewykonalności wyroku przywracającego do pracy, a co za tym idzie winna być oceniana przez pryzmat art. 8 k.p., tak jak w przypadku szczególnej ochrony radnego na skutek rozwiązania z nim stosunku pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 4 listopada 2010 r., II PK 111/10); II. prawa procesowego – art. 328 § 2 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c., polegające na braku zawarcia w pisemnym uzasadnieniu rozważań prawnych w zakresie: dlaczego Sąd przyjął, iż w stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy mamy do czynienia z przejęciem zakładu pracy w rozumieniu art. 231 § 1 k.p., a tym samym odpowiedzialnością skarżącej w sferze stosunków pracy w sytuacji, gdy powódka 31 marca 2018 r. nie była pracownikiem zlikwidowanego pracodawcy, dlaczego Sąd drugiej instancji przedmiotem swoich rozważań nie uczynił ani możliwej odpowiedzialności strony skarżącej na podstawie art. 231 § 2 k.p., ani dlaczego wykluczył, iż w przedmiotowej sprawie nie będzie miał zastosowania przepis art. 16 ust. 1, 3 i 6 ustawy o finansach publicznych, skoro na jego podstawie organ stanowiący przyjął uchwałę o likwidacji dotychczasowego pracodawcy powódki, jednocześnie wskazując podmioty, które odpowiednio przejmą po zlikwidowanym zakładzie budżetowym mienie oraz zobowiązania i należności oraz dlaczego tym samym odmówił legitymacji biernej w procesie Gminie L..

 

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

 

Zarzuty skargi kasacyjnej nie uzasadniają jej wniosku.

Wyrok Sądu Okręgowego odpowiada prawu. Następstwo prawne spółki łączy z art. 231 k.p. i całkowicie nie pomija art. 23 ustawy o gospodarce komunalnej, dlatego argumentacja, w której inaczej ujęto podstawy odpowiedzialności nie ma ostatecznie wpływu na wynik sprawy.

W sprawie znaczenie ma regulacja z art. 23 ustawy o gospodarce komunalnej (por. wyrok Sądu Najwyższego z 19 października 2010 r., II PK 91/10 z glosą A. Tomanka, OSP 2012/2). Jest to przepis szczególny do art. 231 k.p. Nie pozostaje z nim kolizji. Art. 231 k.p. ma na uwadze ochronę stosunków pracy i dlatego obejmuje również zmianę pracodawcy na podstawie art. 23 ustawy o gospodarce komunalnej.

Zarzut skargi nie dotyczy zastosowania art. 231 k.p., lecz błędnego zastosowania tego przepisu do nieistniejącego stosunku pracy powódki.

Nie jest prawidłowe zapatrywanie, że art. 231 k.p. nie obejmuje pracowników, z którymi poprzedni pracodawca rozwiązał stosunek pracy. Takie zawężenie regulacji, czyli tylko do osób, które były pracownikami w chwili przejścia zakładu pracy, nie jest uprawnione. Ochrona zatrudnienia odnosi się również do tych pracowników, z którymi stosunek pracy rozwiązał poprzedni pracodawca niezgodnie z prawem. Zasadne roszczenie o przywrócenie do pracy potwierdzone orzeczeniem sądu pracy musi zrealizować nowy pracodawca.

Sytuacja pracownika, z którym rozwiązano stosunek pracy, nie może być gorsza od sytuacji pracownika, z którym nie doszło do rozwiązania stosunku pracy, lecz któremu zmienił się pracodawca z mocy z art. 231 k.p. Nie można stwierdzić, że zwolnieni pracownicy, którzy w okresie zmiany pracodawcy na podstawie art. 231 k.p. dochodzą przed sądem pracy swoich praw do dalszego zatrudnienia, są w innej sytuacji niż pracownicy, których przejął kolejny pracodawca.

Stosunek pracy jest stosunkiem prawa pytywanego i roszczenie o przywrócenie do pracy ma charakter majątkowy. Sytuacja ta uregulowana jest w art. 231 § 1 i § 2 k.p. Orzeczony przez sąd pracy obowiązek przywrócenia do pracy jest więc długiem kolejnego pracodawcy, gdy wynika z zasadnego roszczenia o przywrócenie do pracy, które zwolniony pracownik skierował do poprzedniego pracodawcy. Pracownik ma wówczas zwykłe prawo do restytucji stosunku pracy i dlatego odpowiedzialność ta (dług) przechodzi na kolejny podmiot, który stał się pracodawcą na mocy art. 231 k.p. Pracownik z reguły nie ma wpływu na zmianę pracodawcy. Odnosi się to tym bardziej do pracowników niezasadnie zwolnionych z pracy, którzy dochodzą przed sądem zasadnych roszczeń o przywrócenie do pracy. Również z tych przyczyn zmiana pracodawcy na podstawie art. 231 k.p. nie powinna być dla nich negatywna, czyli nie stanowi przeszkody do przywrócenia do pracy, skoro z mocy prawa nowy pracodawca przejmuje pracowników wcześniej zatrudnionych.

Oceny powyższej nie podważa orzecznictwo Sądu Najwyższego przywołane w zarzucie skargi.

Wyrok z 21 października 1999 r., I PKN 330/99 odniósł się do roszczenia byłych pracowników o nieodpłatne nabycie akcji Skarbu Państwa na podstawie ustawy o komercjalizacji i prywatyzacji przedsiębiorstw państwowych i nie dotyczył sytuacji, w której to pracodawca rozwiązał stosunek pracy z pracownikiem.

W sprawie zakończonej wyrokiem z 19 stycznia 2017 r., I PK 275/16 znaczenie dla rozstrzygnięcia miało zagadnienie, czy i na jakiej podstawie prawnej powodowa spółka stała się stroną umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 1012 § 1 k.p.), zawartej przez pozwaną z poprzednim pracodawcą. Sąd Najwyższy wskazał na stanowisko, że skoro umowa o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy nie jest objęta treścią stosunku pracy, to nie znajduje do niej zastosowania art. 231 k.p. Ustanowiony w tym przepisie skutek przejścia nie obejmuje bowiem praw i obowiązków wynikających z innych niż stosunek pracy stosunków prawnych, choćby były z nim związane. W konsekwencji, art. 231 § 1 k.p. nie ma zastosowania do umowy o zakazie konkurencji po ustaniu stosunku pracy (art. 1012 § 1 k.p.) zawartej z poprzednim pracodawcą. Sąd Najwyższy dodał, że nie oznacza on wyłączenia możliwości przejścia klauzuli konkurencyjnej na nowego pracodawcę na innej podstawie prawnej niż art. 231 § 1 k.p.

Z kolei w sprawie II PK 73/16 potwierdzono, że pracownik, z którym rozwiązano stosunek pacy ma prawo do przywrócenia do pracy w sytuacji zmiany pracodawcy na podstawie art. 231 k.p. Inną kwestią jest ocena legitymacji biernej w tej sprawie.

Natomiast w sprawie I PKN 296/97 (błędną sygn. I PKN 206/97 podano za uzasadnieniem wyroku w sprawie II PK 73/16) nie wystąpiła odpowiedzialność nowego pracodawcy na podstawie art. 231 k.p., skoro stosunek pracy został rozwiązany u poprzedniego pracodawcy i pracownik dochodził odszkodowania a nie przywrócenia do pracy u nowego pracodawcy.

Również odwołanie się do § 5 uchwały Rady Gminy L. z 30 sierpnia 2017 r. nie podważa zastosowania art. 231 k.p. oraz art. 22 i 23 ustawy o gospodarce komunalnej. Zapis § 5 uchwały nie wprowadza bowiem zmiany porządku prawnego, gdyż zakład budżetowy nie miał osobowości prawnej, stąd należności i zobowiązania likwidowanego zakładu przejęła Gmina L..

Wcześniej Rada Gminy na podstawie tego samego przepisu art. 18 ust. 2 pkt 9 lit h ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym podjęła uchwałę 29 listopada 2016 r. o utworzeniu spółki Przedsiębiorstwa Usług Komunalnych.

Zgodnie z ustaleniami Sądu powszechnego – które wiążą w postępowaniu kasacyjnym (art. 39813 § 2 k.p.c.) spółka przejęła pracowników i mienie zlikwidowanego zakładu budżetowego.

Nie jest to sprzeczne z art. 16 ustawy o finansach publicznych. Gmina postąpiła zgodnie z wymogami tej ustawy. Przekształcenie samorządowego zakładu budżetowego w inną formę organizacyjno-prawną wymaga uprzednio jego likwidacji (art. 16 ust. 5). Należności i zobowiązania likwidowanego samorządowego zakładu budżetowego przejmuje organ, który podjął decyzję o likwidacji, z zastrzeżeniem ust. 7. (art. 16 ust. 6). Należności i zobowiązania samorządowego zakładu budżetowego likwidowanego w celu przekształcenia w inną formę organizacyjno-prawną przejmuje utworzona jednostka (art. 16 ust. 7).

Zgodnie z art. 2 ustawy o gospodarce komunalnej gospodarka komunalna może być prowadzona przez jednostki samorządu terytorialnego w szczególności w formach samorządowego zakładu budżetowego lub spółek prawa handlowego.

Nie inna ocena odnosi się do zarzutu naruszenia art. 22 w związku z art. 23 ustawy o gospodarce komunalnej oraz art. 231 k.p. Skarżąca pomija, że art. 231 k.p. jest regulacją szerszą, która ma na uwadze różne sytuacje faktyczne i prawne, bowiem zmiana pracodawcy może w skrajnej sytuacji wystąpić nawet bez wiedzy pracownika. Takie działanie przepisu art. 231 k.p. oznacza, że rozwiązanie przyjęte w art. 23 w zw. z art. 22 ustawy o gospodarce komunalnej nie jest z nim sprzeczne. Obejmuje również zmianę pracodawcy w stosunkach pracy w związku z likwidacją zakładu budżetowego i przejęciem zadań przez spółkę. Sekwencja zdarzeń ustalona przez Sąd potwierdza, że po likwidacji zakładu budżetowego pracodawcą zatrudnionych pracowników stała się spółka, a nie Gmina L..

Ostatni zarzut materialny może dotyczyć w istocie art. 8 k.p. Powódce ze względu na ochronę przedemerytalną z art. 39 k.p. przysługiwało roszczenie o przewrócenie do pracy na podstawie art. 45 § 1 i § 3 k.p. Natomiast zastosowanie art. 45 § 2 k.p. i zasądzenie odszkodowania w miejsce przywrócenia do pracy jest sytuacją wyjątkową. Chodzi o to, że podana przyczyna wypowiedzenia nie była zasadna. Pierwszeństwo ma zatem restytucja stosunku pracy, skoro nie było likwidacji pracodawcy. Stosowanie art. 411 k.p. nie było uprawnione i przepis ten nie jest podstawą zarzutu skargi kasacyjnej. Zasadą jest uwzględnienie żądania pracownika (art. 45 § 1 k.p.). Obowiązuje tym bardziej w sytuacji szczególnej ochrony przedemerytalnej (45 § 3 k.p. w zw. z art. 39 k.p.). Odwołanie się do zarzutu naruszenia art. 8 k.p. stanowi wyjątek i dlatego nie zawsze jest wystarczające do nieuwzględnienia roszczenia o przywrócenie do pracy. W przeciwnym razie ochrona przedemerytalna traciłaby na znaczeniu, a ma wszak na uwadze powrót do stosunku pracy jako sytuacji istotnej dla pracownika przed emeryturą. Okoliczności podane w zarzucie nie uzasadniają zmiany orzeczenia o przywróceniu do pracy na odszkodowanie. Nie pozwalają pominąć jednoznacznej regulacji wymagającej przywrócenia do pracy (art. 45 § 1 i § 3 k.p.). Problem przywrócenia do pracy pracownika szczególnie chronionego był rozważany w uchwale składu powiększonego Sądu Najwyższego z 16 maja 2012 r., III PZP 3/12, na tle zasadnego roszczenia o przywrócenie do pracy członka zarządu spółki. Potwierdzono w niej, że sąd pracy jest związany żądaniem przywrócenia do pracy. Niemniej przywrócenie do pracy może powodować nawiązanie jedynie więzi formalnej z pracodawcą, bez faktycznego świadczenia pracy, która ze względu na sytuację w zarządzie spółki uzasadniać może porozumienie w kwestii modyfikacji stosunku pracy pracownika przywróconego do pracy w zakresie zmiany warunków pracy. Nie jest zatem wykluczona zmiana stanowiska pracy. Inna sytuacja wystąpiła w sprawie objętej wyrokiem Sądu Najwyższego z 4 listopada 2010 r., II PK 111/10 (sprawa dotyczyła ochrony radnego a nie ochrony przedemerytalnej, przy braku trybu z art. 231 k.p.).

Zarzut procesowy skargi ocenia się miarą wpływu uchybienia na wynik sprawy (art. 3983 § 1 pkt 2 k.p.c.). O wyniku sprawy decyduje prawo materialne. Zarzut naruszenia art. 328 § 2 k.p.c. łączy się w istocie z brakiem ocen dotyczących kwestii materialnych. Przedstawiono je wyżej w odniesieniu do zarzutów skargi. Zostały ocenione jako niezasadne. Wyjaśniają również legitymację bierną, którą miał kolejny pracodawca a nie Gmina L.. Ponadto art. 328 § 2 k.p.c. nie jest płaszczyzną do podważania ustaleń faktycznych i materialnej podstawy rozstrzygnięcia. Uzasadnienie wyroku sporządza się po jego wydaniu i również z tej przyczyny nie ma wpływu na wynik sprawy.

Uprawnione są zatem następujące tezy:

1.Regulacją z art. 231 § 1 i § 2 k.p. objęty jest także stosunek pracy pracownika, z którym poprzedni pracodawca rozwiązał stosunek pracy niezgodnie z prawem i który z tej przyczyny został przywrócony do pracy u kolejnego pracodawcy;

2.Likwidacja przez gminę zakładu budżetowego i powierzenie zadań tego zakładu utworzonej przez gminę spółce z o.o., dla prowadzenia działalności komunalnej prowadzonej przez zakład budżetowy nie jest likwidacją pracodawcy w rozumieniu prawa pracy, wyłączającą ochronę zatrudnienia z art. 39 k.p. (art. 231 § 1 k.p. w związku z art. 411 § 1 k.p.).

Z tych motywów orzeczono jak w sentencji (art. 39814 k.p.c.).

Treść orzeczenia pochodzi z bazy orzeczeń SN.

Serwis wykorzystuje pliki cookies. Korzystając z serwisu akceptujesz politykę prywatności i cookies.