Postanowienie z dnia 2014-02-24 sygn. I ACz 282/14

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I ACz 282/14

Postanowienie

Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu

z dnia 24 lutego 2014 r.

Przewodniczący: Wiceprezes SA: Jacek Gołaczyński (spr.).

Sędziowie SA: Jan Gibiec, Małgorzata Lamparska.

Sąd Apelacyjny we Wrocławiu - Wydział I Cywilny po rozpoznaniu w dniu 24 lutego 2014 r. na posiedzeniu niejawnym we Wrocławiu sprawy z wniosku: R. U. i J. U. z udziałem: (...) spółki z o.o. (...) w W. o zabezpieczenie roszczenia na skutek zażalenia uczestnika postępowania na postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z dnia 29 października 2013 r., sygn. akt I Co 469/13 w przedmiocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia postanawia;

oddalić zażalenie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 29 października 2013 r., sygn. akt I Co 469/13.

Sąd Okręgowy we Wrocławiu Wydział I Cywilny w pkt 1 zabezpieczył roszczenie uprawnionych R. U. i J. U. o zapłatę kwoty 250.000 zł (dwieście pięćdziesiąt tysięcy złotych) poprzez ustanowienie na ich rzecz hipoteki przymusowej kaucyjnej w kwocie 252.999,82 zł (dwieście pięćdziesiąt dwa tysiące dziewięćset dziewięćdziesiąt dziewięć złotych osiemdziesiąt dwa grosze) na nieruchomości obowiązanej (...) sp. z o.o. (...) w W., położonej w W., dla której Sąd Rejonowy (...) Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi księgę wieczystą pod numerem (...); w pkt 2 wyznaczył uprawnionym termin jednego tygodnia do wytoczenia powództwa przeciwko uczestnikowi postępowania.

W uzasadnieniu Sąd Okręgowy wskazał, że na podstawie twierdzeń zawartych w uzasadnieniu wniosku uprawnionych oraz analizy załączonych do niego odpisów dokumentów, w szczególności umowy deweloperskiej oraz faktury, Sąd ocenił roszczenie uprawnionych jako wiarygodne. Wnioskodawcy uprawdopodobnili także, że mają interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Sądowi z urzędu znana jest także okoliczność, że uczestnik postępowania (...) sp. z o.o. (...) w W., wchodzi w skład grupy (...) S.A., który to w dniu 16 października 2013 r. zgłosił do Sądu Rejonowego (...) Wydziału ds. upadłościowych i naprawczych wniosek o ogłoszenie upadłości układowej. Sytuacja finansowa grupy kapitałowej nie jest zatem dobra, co powoduje, że oddziałuje także w istotny sposób na sytuację finansową uczestnika. Z tych względów Sąd udzielił zabezpieczenia roszczenia objętego wnioskiem poprzez nakazanie wpisania hipoteki przymusowej. Wybrany sposób zabezpieczenia uwzględnia interesy stron, zapewnia należytą ochronę prawną i nie obciąża ponad miarę strony pozwanej (art. 730 ⁽¹⁾ § 3 k.p.c.). Ponadto, zgodnie z art. 733 k.p.c., w pkt 2 postanowienia Sąd wyznaczył uprawnionym termin na złożenie pozwu o zapłatę przeciwko obowiązanej spółce.

Obowiązany nie się z tym orzeczeniem i zaskarżył je w całości oraz wniósł o:

1) zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie wniosku powodów o udzielenie zabezpieczenia, 2) zasądzenie od powodów na rzecz strony pozwanej zwrotu kosztów postępowania zażaleniowego.

W uzasadnieniu obowiązany podniósł, że powodowie nie uprawdopodobnili roszczenia podlegającego zabezpieczeniu ani interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Strona powodowa dotychczas nie odstąpiła od łączącej strony umowy ani nie wykazała żadnej podstawy do zwrotu żądanej przez powodów kwoty. Zarówno Spółka-matka, jak i komplementariusz pozwanej posiadają znaczny majątek, co wynika ze sprawozdań finansowych dostępnych w aktach rejestrowych spółki, a także na stronie internetowej grupy (...) S.A. Ustanowienie zabezpieczenia w postaci hipoteki przymusowej na własności nieruchomości należących do strony pozwanej zdecydowanie stanowiłoby dla uczestnika postępowania nadmierną uciążliwość, godząc w prowadzoną przez niego działalność gospodarczą i jego ekonomiczne interesy. Ustanowienie takiego zabezpieczenia znacznie utrudniłoby, jeśli nie zupełnie uniemożliwiłoby, prowadzenie sprzedaży lokali mieszkalnych znajdujących się w przedmiotowych nieruchomościach, a ponadto spowodowałoby szkodę dla dotychczasowych nabywców lokali mieszkalnych w przedmiotowej inwestycji, których to interesy uczestnik postępowania obowiązany jest chronić.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Zażalenie nie zasługuje na uwzględnienie.

Zgodnie z art. 730¹ k.p.c. przesłanki zasadności żądania udzielenia zabezpieczenia (podstawy zabezpieczenia) obejmują uprawdopodobnienie istnienia roszczenia oraz interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Obie powyższe przesłanki muszą być co do zasady spełnione kumulatywnie. Sąd I instancji dokonał prawidłowej oceny w zakresie wystąpienia przesłanek zabezpieczenia w okolicznościach sprawy.

Postępowanie zabezpieczające stanowi przyspieszone, odformalizowane postępowanie, w ramach którego wymagane jest nie udowodnienie, lecz uprawdopodobnienie istnienia roszczenia podlegającego zabezpieczeniu i interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia, a zatem zgodnie z art. 243 k.p.c. nie jest konieczne zachowanie szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym. Odformalizowany charakter uprawdopodobnienia wymaganego na potrzeby udzielenia zabezpieczenia roszczenia rzutuje na sposób oceny materiału dowodowego zaoferowanego na etapie składania wniosku o udzielenie zabezpieczenia.

W zakresie pierwszej z wymienionych przesłanek należy uprawdopodobnić, że w konkretnych okolicznościach faktycznych uprawnionemu przysługuje roszczenie podlegające ochronie w świetle obowiązujących przepisów prawa. Uprawdopodobnienie roszczenia może nastąpić w każdy możliwy sposób, ma ono dać Sądowi słuszną podstawę do przypuszczenia o istnieniu roszczenia, na podstawie kryterium wiarygodności roszczenia. Uprawniony powinien przedstawić i uzasadnić twierdzenia stanowiące podstawę dochodzonego roszczenia. Uprawdopodobnienie odnosi się w praktyce zarówno do okoliczności faktycznych, na których opiera się roszczenie i które powinny być przedstawione, a ich istnienie prawdopodobne w świetle dowodów oferowanych przez uprawnionego, jak i do podstawy prawnej roszczenia, która powinna być również prawdopodobna w tym znaczeniu, że dochodzone roszczenie znajduje podstawę normatywną (por. Komentarz do art. 730¹ k.p.c., (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom IV. Artykuły 730-1088, pod red. H. Doleckiego, T. Wiśniewskiego, LEX 2011, teza 5). Odformalizowany charakter uprawdopodobnienia roszczenia skutkuje brakiem konieczności przedstawienia niepodważalnych dowodów. Nie jest zasadny podniesiony w uzasadnieniu zażalenia zarzut dotyczący nieodstąpienia przez stronę powodową od umowy, co miałoby dyskwalifikować uprawdopodobnienie roszczenia. Chybiony jest również zarzut niewykazania przez powodów podstawy zwrotu przez uczestnika postępowania żądanej przez uprawnionych kwoty. Raz jeszcze podkreślić należy w tym kontekście, że na etapie postępowania zabezpieczającego miarodajne pozostaje uprawdopodobnienie roszczenia, zarówno w aspekcie okoliczności faktycznych roszczenia, jak i jego podstawy prawnej, nie jest zatem zasadne oczekiwanie definitywnego wykazania przez uprawnionych podstawy roszczenia o zapłatę, co pozostaje domeną postępowania rozpoznawczego. Różnica pomiędzy uprawdopodobnieniem a wynikiem postępowania rozpoznawczego stanowiącego podstawę wydania orzeczenia sprowadza się do tego, że uprawdopodobnienie nie wymaga zachowania szczegółowych przepisów o postępowaniu dowodowym. Postępowanie zabezpieczające nie dotyczy rozstrzygania meritum sprawy, Sąd rozpatrujący sprawę opiera się na ocenach dokonywanych prima facie. Należy przyjąć, że roszczenie jest uprawdopodobnione, jeżeli istnieje na pierwszy rzut oka, bez głębszego wnikania we wszystkie możliwe aspekty faktyczne i prawne sprawy, znaczna szansa, że w świetle przytoczonych przez wnioskodawcę twierdzeń faktycznych popartych dowodami lub środkami nie będącymi dowodami w rozumieniu k.p.c. przysługuje ono uprawnionemu. Sąd Okręgowy dokonał prawidłowej oceny twierdzeń zawartych w uzasadnieniu wniosku o udzielnie zabezpieczenia i zaoferowanego materiału dowodowego w postaci odpisów dokumentów, w tym umowy deweloperskiej oraz faktury, co pozwoliło na przyjęcie wniosku o prawdopodobieństwie istnienia roszczenia po stronie uprawnionych.

Uwzględnienie wniosku o udzielnie zabezpieczenia wymaga ponadto uprawdopodobnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. W świetle art. 730 ⁽¹⁾ § 2 k.p.c. interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie. W wypadku orzeczeń podlegających egzekucyjnemu wykonaniu interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia wiąże się z funkcją konserwacyjną postępowania zabezpieczającego i odnosi się do sytuacji, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia (zob. Komentarz do art. 730 ⁽¹⁾ k.p.c., (w:) Komentarz aktualizowany Kodeksu postępowania cywilnego, pod red. A. Jakubeckiego, LEX 2013, teza 2; D. Zawistowski, Komentarz do art. 730 ⁽¹⁾ k.p.c., (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Postępowanie zabezpieczające. Komentarz, LEX 2013, teza 3). Pojęcie interesu prawnego w art. 730 ⁽¹⁾ k.p.c. ujęte jest dość szeroko, co w praktyce oznacza możliwość powoływania się przez uprawnionego na wiele okoliczności, które mogą uzasadniać udzielenie zabezpieczenia. W wypadku roszczeń o świadczenia pieniężne obawa co do egzekucyjnego wykonania przyszłego orzeczenia może płynąć z okoliczności zagrożenia wypłacalności obowiązanego, w szczególności gdy nie ma on dostatecznego majątku; uprawniony może także wskazywać na zagrożenie wyzbycia się majątku przez obowiązanego, okoliczność nieregulowania przez niego zobowiązań, nieracjonalne obchodzenie się z majątkiem czy też grożącą obowiązanemu upadłość (Komentarz do art. 730 ⁽¹⁾ k.p.c., (w:) Kodeks postępowania cywilnego. Komentarz. Tom IV. Artykuły 730-1088, pod red. H. Doleckiego, T. Wiśniewskiego, LEX 2011, teza 3 in fine).

Na podstawie niewadliwych ustaleń poczynionych przez Sąd I instancji na etapie badania przesłanek zasadności wniosku o udzielnie zabezpieczenia należało przyjąć, że okoliczność zgłoszenia przez grupę (...) S.A., w skład której wchodzi uczestnik postępowania, wniosku o ogłoszenie upadłości układowej świadczy o trudnej sytuacji finansowej grupy kapitałowej i tym samym stanowi podstawę do uznania za prawdopodobną niekorzystnej sytuacji uczestnika. Spełnione zostało zatem kryterium uprawdopodobnienia interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia. Wobec wskazanej wyżej okoliczności zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości przytoczone w uzasadnieniu zażalenia twierdzenia uczestnika postępowania dotyczące kondycji finansowej spółki-matki i komplementariusza nie mogą być zakwalifikowane jako przesłanki, które podważałyby uprawdopodobnienie roszczenia.

Brak również podstaw, by podzielić stanowisko obowiązanego, jakoby ustanowienie zabezpieczenia w postaci hipoteki przymusowej na własności nieruchomości należącej do obowiązanego, wbrew zasadzie "ochrony interesów obu stron (wszystkich uczestników postępowania zabezpieczającego)", miało stanowić dla niego nadmierną uciążliwość, godząc w prowadzoną przez niego działalność gospodarczą i jego ekonomiczne interesy. Zgodnie z art. 730¹ § 3 k.p.c. przy wyborze sposobu zabezpieczenia sąd uwzględni interesy stron lub uczestników postępowania w takiej mierze, aby uprawnionemu zapewnić należytą ochronę prawną, a obowiązanego nie obciążać ponad potrzebę. W okolicznościach sprawy udzielenie zabezpieczenia w postaci ustanowienia hipoteki na nieruchomości obowiązanego nie stanowi obciążenia uczestnika postępowania ponad miarę, ponieważ zachowuje on możliwość dysponowania należącymi do niego nieruchomościami, także w kontekście podnoszonego w zażaleniu prowadzenia sprzedaży lokali mieszkalnych znajdujących się w przedmiotowych nieruchomościach objętych inwestycją czy też obowiązku ochrony interesów dotychczasowych nabywców lokali mieszkalnych w przedmiotowej inwestycji. Natomiast z punktu widzenia uprawnionego udzielnie zabezpieczenia w postaci orzeczonej w zaskarżonym postanowieniu stanowi gwarancję, że w przypadku ewentualnego wyzbycia się przez obowiązanego majątku, ich roszczenie będzie zabezpieczone i skutecznie wobec potencjalnych nowych właścicieli.

W świetle przytoczonych powyżej okoliczności orzeczono jak na wstępie, oddalając zażalenie obowiązanego (art. 385 k.p.c. w zw. z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.).