Postanowienie z dnia 1975-10-18 sygn. II KZ 219/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II KZ 219/75

Postanowienie z dnia 18 października 1975 r.

Niedopełnienie obowiązku zgromadzenia w postępowaniu przygotowawczym danych osobopoznawczych, określonych w art. 8 § 1 i w art. 275 § 1 k.p.k., skutkujące nieuwzględnieniem w czynie zarzucanym - zarówno w jego opisie, jak i w kwalifikacji prawnej - okoliczności, że oskarżony jest przestępcą powrotnym w rozumieniu art. 60 k.k., może być uznane za istotny brak postępowania przygotowawczego i może powodować zwrot sprawy oskarżycielowi na podstawie art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k.

 Przewodniczący: sędzia dr M. Regent-Lechowicz (sprawozdawca). Sędziowie: J. Żurawski, S. Pawelec.

Prokurator Prokuratury Generalnej: E. Gutkowska.

 Sąd Najwyższy w sprawie Władysława S., oskarżonego z art. 11 § 1 k.k. w związku z art. 148 § 1 k.k., po rozpoznaniu zażalenia Prokuratora Rejonowego w Dzierżoniowie na postanowienie Sądu Wojewódzkiego w Wałbrzychu z siedzibą w Świdnicy z dnia 22 września 1975 r., wydane w trybie art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k., i po wysłuchaniu wniosku prokuratora

postanowił uchylić zaskarżone postanowienie i przekazać sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Wałbrzychu z siedzibą w Świdnicy.

 Uzasadnienie

Prokurator Rejonowy w Dzierżoniowie wniósł dnia 18 września 1975 r. do Sądu Wojewódzkiego w Wałbrzychu z siedzibą w Świdnicy akt oskarżenia przeciwko Władysławowi S., zarzucając mu popełnienie czynu określonego w art. 11 § 1 k.k. w związku z art. 148 § 1 k.k. powołał się na to, że wyrokiem Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie

W uzasadnieniu aktu oskarżenia Prokurator Rejonowy w Dzierżoniowie z dnia 9 marca 1971 r. oskarżony Władysław S. skazany został za czyny określone w art. 234 § 1 i art. 236 k.k., oba pozostające w związku z art. 59 § 1 k.k., oraz że stawał on przed sądem również w innych sprawach karnych. Do akt śledztwa załączone zostało zapytanie o karalność z adnotacją Centralnego Rejestru Skazanych o wielokrotnej karalności oskarżonego Władysława S.

Sąd Wojewódzki w Wałbrzychu z siedzibą w Świdnicy postanowieniem z dnia 22 września 1975 r., podjętym w trybie art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k., zwrócił sprawę Prokuratorowi Rejonowemu w Dzierżoniowie w celu usunięcia istotnych braków postępowania przygotowawczego przez dołączenie do akt odpisu lub wyciągu wyroku z uzasadnieniem, jeżeli było sporządzone, danych dotyczących odbycia kary przez oskarżonego w sprawie II Kp 184/71 Sądu Powiatowego w Dzierżoniowie i akt tej sprawy oraz opinii zakładu karnego, w którym oskarżony odbywał karę pozbawienia wolności.

Wydając powyższe postanowienie, Sąd Wojewódzki zajął stanowisko, że stosownie do art. 275 § 1 k.p.k. prokuratura rejonowa miała obowiązek dołączenia do akt sprawy danych niezbędnych do ustalenia, czy przestępstwo zostało popełnione w warunkach art. 60 k.k., zważywszy, że oskarżony był karany za czyn określony w art. 234 § 1 k.k., a więc za przestępstwo podobne w rozumieniu art. 120 § 2 k.k. Zdaniem Sądu Wojewódzkiego, niedopełnienie tego obowiązku stanowi istotny brak postępowania przygotowawczego, którego usunięcie przez sąd powodowałoby znaczne trudności w rozumieniu art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k.

Powyższe postanowienie zaskarżył Prokurator Rejonowy w Dzierżoniowie, załączając do zażalenia odpisy wyroków w sprawach II Kp 253/71, II Kp 184/71 i II Kp 413/71 oraz akta główne Sądu Rejonowego w Dzierżoniowie tych spraw, a ponadto informację o odbyciu przez Władysława S. orzeczonej wyrokiem łącznym kary pozbawienia wolności.

Sąd Wojewódzki w Wałbrzychu z siedzibą w Świdnicy postanowieniem z dnia 2 października 1975 r. zażalenia Prokuratora Rejonowego w Dzierżoniowie nie uwzględnił i przedstawił je Sądowi Najwyższemu do rozpoznania, podtrzymując w motywach tego postanowienia zajęte uprzednio stanowisko i stwierdzając ponadto, że stosownie do art. 8, 261 pkt 4 i 275 § 1 k.p.k. na organach prowadzących postępowanie przygotowawcze ciąży obowiązek zebrania danych osobopoznawczych, a w wypadku prawomocnie skazanych ponadto dołączenie odpisów wyroków akt i informacji o odbytych karach. Wobec tego, że prokurator nie uzupełnił w całości braków postępowania przygotowawczego, zdaniem Sądu Wojewódzkiego zaskarżone postanowienie z dnia 22 września 1975 r. pozostaje nadal aktualne.

Prokurator Rejonowy w Dzierżoniowie w zażaleniu zarzuca obrazę art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k. i podnosi, że zgodnie z brzmieniem art. 60 § 3 k.k., gdy zarzucane oskarżonemu przestępstwo jest zbrodnią, uprzednia karalność sprawcy za przestępstwa podobne stanowi jedynie okoliczność wpływającą na zaostrzenie kary, a zatem niedołączenie przez Prokuraturę Rejonową odpisu wyroku z adnotacją o odbyciu kary pozbawienia wolności przez skazanego albo akt danej sprawy nie stanowi braku postępowania przygotowawczego, którego usunięcie przez Sąd Wojewódzki powodowałoby znaczne trudności w rozumieniu art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k.

Skarżący podnosi, że zgodnie z treścią art. 275 § 1 k.p.k. akta poprzednich spraw oraz opinie zakładów karnych, w których oskarżony uprzednio przebywał, dołącza się w wypadku, gdy odpisy wyroków skazujących nie wystarczyłyby do ustalenia, czy przestępstwo zostało popełnione w warunkach art. 60 k.k., co w tej sprawie nie wchodzi w grę.

 Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Ze względu na to, że przedstawione w uzasadnieniu obu przytoczonych wyżej postanowień Sądu Wojewódzkiego i w zażaleniu Prokuratora Rejonowego w Dzierżoniowie stanowiska w kwestii stosowania przepisu art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k. w związku z art. 261 pkt 4 i 275 § 1 k.p.k. oraz art. 60 k.k. wykazują istotne rozbieżności, Sąd Najwyższy co do tych zagadnień prawnych wyraża następujący pogląd:

1) zebranie danych osobopoznawczych wymienionych w art. 8 § 1 k.p.k. i w art. 275 § 1 k.p.k. należy do organu prowadzącego postępowanie przygotowawcze, co wynika jednoznacznie z przepisu art. 261 pkt 4 k.p.k.;

2) jeżeli sprawca jest przestępcą powrotnym, to opis czynu zarzucanego w akcie oskarżenia powinien zawierać wskazanie podstaw uznania oskarżonego za przestępcę powrotnego, określonych w art. 60 § 1 lub § 2 k.k., a kwalifikacja prawna czynu powinna obejmować również odpowiedni przepis art. 60 k.k., dotyczy to także sytuacji, gdy sprawca pozostaje pod zarzutem popełnienia zbrodni i zastosowanie do niego ma przepis art. 60 § 3 k.k.;

3) niedopełnienie obowiązku zgromadzenia w postępowaniu przygotowawczym danych osobopoznawczych określonych w art. 8 § 1 i w art. 275 § 1 k.p.k., skutkujące nieuwzględnienie w czynie zarzucanym - zarówno w jego opisie, jak i w kwalifikacji prawnej - okoliczności, że oskarżony jest przestępcą powrotnym w rozumieniu art. 60 k.k., może być uznane za istotny brak postępowania przygotowawczego i może powodować zwrot sprawy oskarżycielowi na podstawie art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k.

Przepis art. 8 § 1 k.p.k. wyszczególnia dane, które stanowią materiał osobopoznawczy dotyczący każdego podejrzanego, natomiast przepis art. 275 § 1 k.p.k. wprowadza obowiązek zgromadzenia dodatkowych dowodów, jeżeli podejrzany był w przeszłości prawomocnie karany. Przepis zatem art. 275 § 1 k.p.k. stanowi uzupełnienie art. 8 § 1 k.p.k.

Skoncentrowanie w postępowaniu przygotowawczym obowiązku zgromadzenia danych osobopoznawczych i dowodów określonych w art. 8 § 1 i w art. 275 § 1 k.p.k. oraz zgodnie z wydanym na podstawie art. 275 § 2 k.p.k. rozporządzeniem Ministrów Sprawiedliwości i Obrony Narodowej z dnia 23 grudnia 1969 r. w sprawie określenia trybu rejestracji osób prawomocnie skazanych oraz sposobu zbierania w postępowaniu karnym danych dotyczących tych osób, jak również organów obowiązanych do wykonywania tych czynności (Dz. U. Nr 37, poz. 327) ma istotne znaczenie dla prawidłowego sprecyzowania czynu zarzucanego i jego kwalifikacji prawnej.

Ze względu na to, że kodeks karny przewiduje szczególne obostrzenie kary oraz środki specjalne (art. 62 k.k.) wobec recydywistów, a wobec osób karanych nie będących przestępcami powrotnymi w rozumieniu art. 60 § 1 i 2 k.k. nakazuje uwzględnić uprzednie skazanie sprawcy za przestępstwo umyślne lub za podobne przestępstwo nieumyślne jako okoliczność wpływającą na zaostrzenie kary (art. 52 k.k.), przeto organ prowadzący postępowanie przygotowawcze powinien dysponować danymi pozwalającymi na ocenę, która z zasad wymienionych w art. 60 k.k. dotyczy podejrzanego.

Działanie sprawcy w warunkach powrotu do przestępstwa stanowi istotny element podmiotowej strony czynu, co powinno znaleźć odzwierciedlenie zarówno w opisie czynu, jak i kwalifikacji prawnej.

Przesunięcie obowiązku gromadzenia danych i dowodów, określonych w art. 275 § 1 k.p.k., do postępowania sądowego nie znajduje uzasadnienia w przepisach postępowania karnego, byłoby niezgodne z zasadami oraz celami postępowania przygotowawczego określonymi w art. 261 pkt 4 k.p.k. i powodowałoby przedłużenie postępowania sądowego. W związku z tym, że art. 60 jest normą części ogólnej kodeksu karnego tworzącą szczególne obostrzenie kary, niepowołanie tego przepisu w akcie oskarżenia wymaga - stosownie do art. 346 k.p.k. - procesowego uprzedzenia oskarżonego, że może on być skazany w warunkach powrotu do przestępstwa.

Z tych względów niedopełnienie przez organ prowadzący postępowanie przygotowawcze obowiązku wynikającego z art. 261 pkt 4 k.p.k. w zakresie wyżej omówionym może być uznane za istotny brak postępowania przygotowawczego i może przed skierowaniem sprawy do rozpoznania na rozprawie, a więc w trybie art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k, nie zaś w trybie art. 344 § 1 k.p.k, spowodować zwrot sprawy do postępowania przygotowawczego.

W niniejszej sprawie zaskarżone postanowienie Sądu Wojewódzkiego należało uchylić z tej przyczyny, że wraz z zażaleniem Prokurator Rejonowy w Dzierżoniowie przekazał do dyspozycji Sądu Wojewódzkiego odpisy wyroków i akta spraw karnych dotyczące oskarżonego Władysława S. z adnotacjami o odbyciu przez niego kary pozbawienia wolności.

W aktualnej sytuacji procesowej zwrot sprawy Prokuratorowi Rejonowemu w Dzierżoniowie w trybie art. 299 § 1 pkt 2 k.p.k. mijałby się z celem i powodowałby w konsekwencji dalsze przedłużenie postępowania karnego.

Uwzględnienie z tej przyczyny zażalenia tego Prokuratora Rejonowego nie oznacza, że Sąd Najwyższy podzielił poglądy prawne i wywody zawarte w tym zażaleniu, co wyżej zostało omówione.

 OSNKW 1976 r., Nr 1, poz. 12