Uchwała z dnia 1990-02-22 sygn. V KZP 29/89

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V KZP 29/89

Uchwała z dnia 22 lutego 1990 r.

Okres tymczasowego aresztowania zaliczony w myśl art. 365 k.p.k. na poczet kary pozbawienia wolności orzeczonej w innej sprawie nie jest odbyciem kary w rozumieniu art. 60 § 1 k.k.

Przewodniczący: sędzia J. Bratoszewski. Sędziowie: S. Pawela (sprawozdawca), M. Szczepański.

Prokurator Prokuratury Generalnej: H. Minarczuk.

 Sąd Najwyższy w sprawie Wiesława G., oskarżonego z art. 221 i 224 § 1 i 2 k.k. w zw. z art. 10 § 2 i art. 58 k.k., po rozpoznaniu przekazanego na podstawie art. 390 § 1 k.p.k. przez Sąd Wojewódzki w Łodzi - postanowieniem z dnia 2 listopada 1989 r. - zagadnienia prawnego wymagającego zasadniczej wykładni ustawy:

"Czy zaliczony na podstawie art. 365 k.p.k. na poczet kary pozbawienia wolności okres tymczasowego aresztowania jest odbyciem kary w rozumieniu art. 60 § 1 k.k.?"

uchwalił udzielić odpowiedzi jak wyżej.

 Uzasadnienie

 Jedną z głównych przesłanek pozwalających na ustalenie, że sprawca działał w warunkach powrotu do przestępstwa w znaczeniu art. 60 § 1 k.k., jest fakt, iż odbył on karę pozbawienia wolności (co najmniej 6 miesięcy) wymierzoną za wcześniej popełnione przestępstwo podobne. Wynika z tego, że ustawa wiąże odbytą uprzednio karę pozbawienia wolności z przestępstwem, za które kara ta została wymierzona, i że jest to ustawowy warunek, od którego spełnienia zależy przyjęcie powrotu do przestępstwa w rozumieniu art. 60 § 1 k.k. (przy wystąpieniu innych określonych w wymienionym przepisie okoliczności).

W zawartej w art. 83 k.k. zasady zaliczalności okresu tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności wynika, że dotyczy ona tylko tego okresu tymczasowego aresztowania, który sprawca odbył w związku z postępowaniem prowadzonym przeciwko niemu o przestępstwo, za które następnie został skazany. Wynika z tego, że ustawodawca uznał, iż tymczasowe aresztowanie zapoczątkowało w tym postępowaniu proces odbywania orzeczonej kary.

Wyjątkiem od tej zasady jest art. 365 k.p.k., nakazujący zaliczenie na poczet kary pozbawienia wolności również takiego okresu tymczasowego aresztowania, który odbyty został przez oskarżonego w innej sprawie, jeżeli postępowanie w tej sprawie toczyło się równocześnie, a zakończone zostało prawomocnym wyrokiem uniewinniającym lub umorzeniem postępowania. A zatem zaliczenie okresu tymczasowego aresztowania na podstawie art. 365 k.p.k. nie łączy się ze skazaniem, lecz z uniewinnieniem oskarżonego lub z umorzeniem wobec niego postępowania w innej, równocześnie toczącej się sprawie. Zaliczenie zatem okresu tymczasowego aresztowania w takiej sprawie na poczet kary pozbawienia wolności orzeczonej w innej sprawie nie stanowi odbywania kary w rozumieniu art. 60 § 1 k.k. za przestępstwo, za które ta kara została orzeczona. Wyrażona w art. 365 k.p.k. zasada zaliczalności takiego tymczasowego aresztowania na poczet orzeczonej kary pozbawienia wolności stanowi swego rodzaju formę zadośćuczynienia będącego następstwem obiektywnie nieuzasadnionego pozbawienia wolności w postaci tymczasowego aresztowania w sprawie zakończonej uniewinnieniem oskarżonego lub umorzeniem postępowania.

W ocenie Sądu Najwyższego w sytuacji będącej przedmiotem pytania prawnego (oskarżony odbył 5 miesięcy i 24 dni z kary pozbawienia wolności orzeczonej za przestępstwo podobne i przeszło 2 miesiące tymczasowego aresztowania w innej sprawie zakończonej wyrokiem uniewinniającym) ustawowe wymaganie odbycia kary w rozumieniu art. 60 § 1 k.k. spełnia tylko ta kara, która pozostaje w związku z karą wymierzoną za uprzednie przestępstwo podobne. Skoro kara ta nie spełnia wymagania odbycia co najmniej 6 miesięcy pozbawienia wolności, tym samym nie może mieć do niej zastosowania art. 60 § 1 k.k., chociażby ponowne przestępstwo było podobne do przestępstwa objętego wcześniejszym skazaniem, Okoliczność, że okres tymczasowego aresztowania w innej sprawie, zaliczony w myśl art. 365 k.p.k. na poczet odbywania kary pozbawienia wolności w sprawie toczącej się równocześnie, wpłynął na łączne odbycie tej kary w rozmiarze co najmniej 6 miesięcy, nie może być uznana za przesłankę wystarczającą do przyjęcia działania sprawcy w warunkach powrotu do przestępstwa, określonych w art. 60 § 1 k.k. Nie został bowiem spełniony podstawowy warunek decydujący o recydywie specjalnej, jakim jest ustawowe łączenie wymagania odbycia danego okresu kary pozbawienia wolności z karą orzeczoną za przestępstwo podobne.

Odmienny pogląd stanowiłby w istocie niedopuszczalne posłużenie się analogią na niekorzyść oskarżonego, a przy tym analogią zmierzającą do rozszerzającego interpretowania przepisów wyjątkowych, co do których należy art. 60 k.k.

Należy dodać, że w dotychczasowym orzecznictwie Sądu Najwyższego wielokrotnie prezentowane były poglądy, według których niedopuszczalne jest stosowanie rozszerzającej wykładni art. 60 k.k. (por. m.in. uchwała SN z dnia 23 stycznia 1980 r., VI KZP 19/79 - OSNKW 1980, z. 2, poz. 16; uchwała SN z dnia 21 lipca 1971 r., VI KZP 20/71 - OSNKW 1971, z. 10, poz. 146; wyrok SN z dnia 24 stycznia 1976 r., IV KRN 97/75 - OSNKW 1976, z. 6, poz. 76).

OSNKW 1990 r., Nr 4-6, poz. 13