Uchwała z dnia 1981-11-23 sygn. IV PZP 3/81

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV PZP 3/81

Uchwała z dnia 23 listopada 1981 r.

Przewodniczący: sędzia SN E. Brzeziński (sprawozdawca).

Sędziowie SN: W. Dębicka, S. Rejman.

Sąd Najwyższy z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, K. Soboty, w sprawie z powództwa Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej w M. przeciwko Annie A. o 31.181,90 zł po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 18 września 1981 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy skuteczne jest doręczenie wezwania do uiszczenia opłaty od rewizji pełnomocnikowi powódki w sytuacji, gdy pełnomocnik w pozwie wskazał, aby wezwanie do opłat kierować wprost do powódki?"

powziął następującą uchwałę:

Jeżeli pełnomocnik procesowy strony nie będącej państwową jednostką organizacyjną działa w ramach pełnomocnictwa ogólnego w rozumieniu przepisu art. 91 k.p.c., doręczenie mu wezwania do uiszczenia opłaty sądowej od rewizji jest skuteczne także w sytuacji, gdy ten pełnomocnik w pozwie wskazał, aby wezwanie do uiszczenia opłat kierować wprost do samej strony.

Uzasadnienie

Powodowa spółdzielnia domagała się w niniejszej sprawie zasądzenia od pozwanej, która była członkiem Spółdzielni i równocześnie pracowała na stanowisku księgowej, kwoty 31.181,90 złotych w celu wyrównania zadłużeń pozwanej w stosunku do Spółdzielni. Pozew został opracowany i podpisany w imieniu Spółdzielni przez radcę prawnego Wojewódzkiego Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych w B. Krystynę K. We wstępnej części pozwu, wskazując jako stronę powodową Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną w M., zaznaczono równocześnie: "Adres dla doręczeń wezwań do opłaty - adres powódki. Adres dla pozostałych doręczeń - pełnomocnik radca prawny Krystyna K. - Wojewódzki Związek Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych 15-703 Białystok, ul. Zwycięstwa 26 b".

Sąd Rejonowy w Bielsku Podlaskim wyrokiem z dnia 8.VI.1981 r. powództwo oddalił.

W dniu 2.VII.1981 r. do Sądu Rejonowego wpłynęła rewizja powodowej Spółdzielni opracowana i podpisana przez radcę prawnego mgr Krystynę K., przy czym określono w rewizji stronę powodową jako Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną w M., zastąpioną przez radcę prawnego Krystynę K., "adres dla doręczeń Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w M."

W dniu 7.VII.1981 r. Sąd Rejonowy wysłał wezwanie do uiszczenia wpisu od rewizji na adres: "radca prawny Krystyna K., Wojewódzki Związek Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych w B.". Wezwanie to zostało w dniu 9.VII.1981 r. doręczone Wojewódzkiemu Związkowi Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych w B.

Wpis od rewizji został wpłacony przez Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną w M. w dniu 3.VIII.1981 r.

Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia 14.VIII.1981 r. rewizję odrzucił z powołaniem się na to, że wpis od rewizji został uiszczony z opóźnieniem.

W zażaleniu powodowa Spółdzielnia domaga się uchylenia ostatnio wymienionego postanowienia Sądu Rejonowego, zarzucając, że wezwanie do uiszczenia wpisu nie zostało prawidłowo doręczone stronie powodowej. Doręczono je bowiem nie na adres Spółdzielni wskazany w pozwie, lecz na adres Wojewódzkiego Związku Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych w B. W tym czasie zaś mgr Krystyna K. korzystała z urlopu wypoczynkowego i nie mogła niezwłocznie zadośćuczynić wezwaniu.

W związku z tym zażaleniem Sąd Wojewódzki przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne przytoczone w części wstępnej niniejszej uchwały.

Zdaniem Sądu Wojewódzkiego: "Jeżeli sama strona reprezentowana przez pełnomocnika może ograniczyć pełnomocnictwo i zgłosić wniosek o doręczenie pod jej adresem wezwań do uiszczenia opłat, a postąpienie zgodnie z tym wnioskiem nie uchybia przepisowi art. 133 § 3 k.p.c. (OSP 6/58/146), to rodzą się wątpliwości wymagające wyjaśnienia, czy w drodze analogii można uznać za skuteczne doręczenie wezwania do uiszczenia opłaty od rewizji również pełnomocnikowi strony, gdy ten w pozwie wskazał, aby wezwanie do opłat kierowane było wprost do reprezentowanej strony".

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Stosownie do przepisu art. 91 k.p.c. ogólne pełnomocnictwo procesowe obejmuje z samego prawa umocowanie do wszystkich łączących się ze sprawą czynności procesowych, a więc również umocowanie do odbierania - ze skutkiem w stosunku do strony - wszelkich pism i wezwań sądowych, nie wyłączając wezwań do uiszczenia przewidzianych przez prawo opłat sądowych. Żaden z obowiązujących przepisów prawa nie dopuszcza możliwości ograniczenia tak rozumianego zakresu pełnomocnictwa w drodze jednostronnego oświadczenia pełnomocnika, nawet jeżeli oświadczenie to zostanie złożone wobec sądu. Sam pełnomocnik procesowy więc nie może skutecznie uchylić się od obowiązku przyjęcia skierowanego do niego przez sąd wezwania do uiszczenia opłaty sądowej, związanej z podejmowanymi przez pełnomocnika czynnościami procesowymi. Nie ma analogii z sytuacją, gdy sama strona ogranicza zakres pełnomocnictwa do poszczególnych tylko czynności procesowych lub gdy sama, w ramach swoich własnych uprawnień, których nie wyłącza fakt udzielenia pełnomocnictwa, podejmuje czynności procesowe obok pełnomocnika. Istotna różnica polega na tym, że - w odróżnieniu od strony - pełnomocnik procesowy nie ma własnych, niezależnych od treści pełnomocnictwa uprawnień do działania w procesie. Pełnomocnik nie może więc własnym działaniem ani "polepszyć", ani "pogorszyć" swojej pozycji w procesie, zrzekając się - wbrew woli strony - niektórych tylko swoich uprawnień lub obowiązków procesowych, w szczególności obowiązku przyjmowania wezwań do uiszczenia obciążających stronę opłat sądowych.

Stosowana w niektórych sądach - w sytuacjach określonych w hipotezie przedstawionego Sądowi Najwyższemu pytania - praktyka równoczesnego kierowania wezwań do uiszczenia opłat sądowych do samej strony i do jej pełnomocnika nie jest wprawdzie sprzeczna z wymogami prawa, jednakże i w takich sytuacjach bieg terminu do uiszczenia opłat sądowych liczy się (z zastrzeżeniem wyjątku, o jakim mowa w końcowym zdaniu przepisu art. 133 § 3 k.p.c.) od daty doręczenia wezwania pełnomocnikowi, a nie samej stronie. Praktyka taka ułatwia jedynie stronie i jej pełnomocnikowi przekazanie opłaty sądowej we właściwym czasie i zapobiega w ten sposób konieczności składania wniosków o przywrócenie terminu, jeśliby w konkretnym układzie stosunków między pełnomocnikiem a stroną mogło dojść do uchybienia terminu bez winy strony i jej pełnomocnika.

Z treści pełnomocnictwa, udzielonego w niniejszej sprawie mgr Krystynie K. przez powodową Spółdzielnię wynika, że było to pełnomocnictwo procesowe ogólne, nie ograniczające w żadnym zakresie uprawnień i obowiązków procesowych Krystyny K. Krystyna K. więc nie mogła skutecznie uchylić się od obowiązku przyjęcia - ze skutkiem w stosunku do powodowej Spółdzielni - skierowanego od niej przez sąd wezwania do uiszczenia wpisu od rewizji.

Stwierdzenie to wszelako ani nie przesądza o trafności wydanego w niniejszej sprawie przez Sąd Rejonowy postanowienia o odrzuceniu rewizji, ani nie wyłącza możliwości przywrócenia stronie powodowej ewentualnie uchybionego terminu - oczywiście jeśliby były zachowane ustawowe wymogi do takiego przywrócenia. Wymaga bowiem przede wszystkim wyjaśnienia przez Sąd orzekający w sprawie merytorycznie, czy i ewentualnie kiedy został stronie powodowej doręczony odpis wyroku Sądu Rejonowego z dnia 9.VI.1981 r. Wprawdzie dokument na k. 132 stwierdza, iż odpis tego wyroku został w dniu 19.VI.1981 r. przesłany przez sąd na adres radcy prawnego Krystyny K. - Wojewódzki Związek Rolniczych Spółdzielni Produkcyjnych w B., jednakże dokument ten nie zawiera potwierdzenia odbioru wyroku przez Krystynę K. i zresztą w ogóle nie jest przez nikogo podpisany. W sytuacji takiej - gdyby nie było innych podstaw do ustalenia, że odpis omawianego wyroku został Krystynie K. doręczony przed wniesieniem rewizji i uiszczeniem wpisu od rewizji - rozważania co do odrzucenia rewizji okazałyby się po prostu bezprzedmiotowe, nie byłoby również podstaw do wniosku, że ustawowe terminy do wniesienia rewizji oraz opłat od rewizji upłynęły bezskutecznie. Ani przepisy kodeksu postępowania cywilnego, ani inne, mogące wchodzić w zastosowanie przepisy obowiązującego prawa nie stoją na przeszkodzie skutecznemu uiszczeniu należnych opłat sądowych od rewizji po wydaniu zaskarżonego rewizją wyroku, jeżeli termin do wniesienia samej rewizji jeszcze nie upłynął.

OSNC 1982 r., Nr 2-3, poz. 24