Postanowienie z dnia 2008-11-06 sygn. IV KK 143/08

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania Pokaż dokument źródłowy

POSTANOWIENIE Z DNIA 6 LISTOPADA 2008 R.

IV KK 143/08

Zakaz określony w art. 443 k.p.k. współkształtuje właściwość i skład sądu pierwszej instancji ponownie rozpoznającego sprawę.

Przewodniczący: sędzia SN K.Cesarz (sprawozdawca).

Sędziowie SN: H. Gordon-Krakowska, W. Płóciennik. Prokurator Prokuratury Krajowej: B. Mik.

Sąd Najwyższy w sprawie Wacława Ś., skazanego z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i innych, po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 6 listopada 2008 r. kasacji, wniesionej przez obrońcę skazanego od wyroku Sądu Okręgowego w K. z dnia 30 października 2007 r., utrzymującego w mocy wyrok Sądu Rejonowego w K. z dnia 25 czerwca 2007 r., oddalił kasację (...).

UZASADNIENIE

Wacław Ś. został oskarżony przez prokuratora, który wszczął postępowanie na podstawie art. 60 § 1 k.p.k., o to, że:

I. w okresie od stycznia 2004 r. do dnia 3 marca 2006 r. w K., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, a w szczególności bliżej nieustalonego dnia stycznia 2004 r. oraz w dniach 12 maja 2004 r., 31 stycznia 2005 r., 21 lutego 2005 r., 4 lipca 2005 r., 10 grudnia 2005 r., 1 lutego 2006 r. i 3 marca 2006 r. znieważał publicznie Andrzeja W. słowami powszechnie uważanymi za obelżywe, pomawiając go równocześnie o takie właściwości i postępowanie, które mogły go poniżyć w opinii publicznej i narazić na utratę zaufania potrzebnego dla pełnienia funkcji członka Zarządu Wspólnoty Mieszkaniowej (...), tj. o przestępstwo z art. 212 § 1 k.k. i 216 § 1 k.k. w zw. z art. 11 § 2 k.k. w zw. z art. 12 k.k., a także o czyny z art. 217 § 1 k.k. (czyn II) z art. 157 § 2 k.k. (czyn III) i z art. 216 § 1 k.k. (czyn IV).

Sąd Rejonowy w K. wyrokiem z dnia 22 czerwca 2006 r. w miejsce czynu z pkt I, uznał oskarżonego za winnego tego, że w okresie od stycznia 2004 r. do dnia 3 marca 2006 r. w K., działając w wykonaniu z góry powziętego zamiaru i w krótkich odstępach czasu, a w szczególności bliżej nieustalonego dnia stycznia 2004 r. oraz w dniach 12 maja 2004 r., 31 stycznia 2005 r., 21 lutego 2005 r., 4 lipca 2005 r., 10 grudnia 2005 r., 1 lutego 2006 r. i 3 marca 2006 r., znieważał Andrzeja W. w jego obecności słowami powszechnie uznanymi za obelżywe, to jest czynu wyczerpującego dyspozycję art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. i na podstawie art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 33 § 1 i 3 k.k. wymierzył karę 35 stawek dziennych grzywny, po 10 zł za stawkę, a nadto skazał oskarżonego za pozostałe czyny na kary po 35 stawek dziennych grzywny, po 10 zł za stawkę. Następnie Sąd na podstawie art. 85 i 86 § 1 i 2 k.k. wymierzył karę łączną 60 stawek dziennych grzywny, po 10 zł za stawkę.

Apelację od tego wyroku złożył jedynie oskarżony, który zarzucił nie-przeprowadzenie przez Sąd pierwszej instancji wszystkich niezbędnych dowodów, niewyjaśnienie wszystkich istotnych okoliczności i wybiórczą ocenę materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy w K., podzielając zarzut obrazy art. 4 k.p.k., przez zaniechanie przesłuchania matki oskarżonego – Danuty Ś., wyrokiem z dnia 25 stycznia 2007 r. uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania.

Sąd Rejonowy w K. w dniu 25 czerwca 2007 r., wydał analogiczny wyrok jak w dniu 26 czerwca 2006 r., w tym w miejsce zarzucanego czynu z pkt I uznał oskarżonego za winnego jedynie przestępstwa znieważenia Andrzeja W.; czynu opisanego i zakwalifikowanego identycznie jak w poprzednim wyroku, po czym wymierzył tożsame kary: jednostkowe i łączną.

Oskarżony w osobistej apelacji zarzucił obrazę art. 5 § 2 k.p.k. i art. 7 k.p.k. oraz błąd w ustaleniach faktycznych, a następnie wniósł o zmianę wyroku i uniewinnienie go od zarzucanych czynów.

Sąd Okręgowy w K., wyrokiem z dnia 30 października 2007 r., utrzymał w mocy zaskarżony wyrok, uznając apelację za oczywiście bezzasadną.

Kasację od wyroku Sądu odwoławczego wniósł obrońca skazanego, który zarzucił uchybienie wymienione w art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., polegające na nienależytej obsadzie Sądu pierwszej instancji, który rozpoznał sprawę i wydał wyrok w składzie jednoosobowym, wbrew dyspozycji art. 486 § 2 k.p.k. obowiązującego do dnia 27 lipca 2004 r. Bowiem dopiero następnego dnia stracił moc wymieniony przepis, uchylony ustawą z dnia 15 marca 2007 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania karnego oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 112, poz. 766).

W konkluzji obrońca wniósł o „uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania właściwemu Sądowi”.

Prokurator w pisemnej odpowiedzi na kasację i na rozprawie kasacyjnej wnosił o oddalenie skargi.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Kasacja nie jest zasadna, ponieważ oparta została na błędnej przesłance, że o składzie sądu pierwszej instancji decyduje kwalifikacja prawna czynu przyjęta w akcie oskarżenia, oraz pomija sytuację procesową powstałą po uchyleniu pierwszego wyroku Sądu Rejonowego. Z uwagi na zaskarżenie go tylko na korzyść oskarżonego i taki sam kierunek uchylenia tego wyroku, ponownie sprawa nie była już rozpoznawana o przestępstwo określone w art. 212 k.k., lecz jedynie o czyn ciągły z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. Wszak Sąd pierwszej instancji był związany pośrednim zakazem reformationis in peius, przewidzianym w art. 443 k.p.k., wykluczającym możliwość wydania orzeczenia surowszego niż uchylone. W opisie przypisanego na nowo czynu w pkt I nie mogły więc znaleźć się elementy odpowiadające znamionom zniesławienia, a w kwalifikacji prawnej przypisanego czynu – powołany być art. 212 § 1 k.k. Sąd Rejonowy ponownie nie rozpoznawał zatem sprawy o przestępstwo określone w tym ostatnim przepisie, ale o czyn z art. 216 § 1 k.k. w zw. z art. 12 k.k. Skutki czynności procesowych zaistniałych po pierwszym wyroku tego Sądu (apelacja i uchylenie wyroku – tylko na korzyść) determinowały przedmiot rozpoznania, podważając tezę, że o właściwości rzeczowej sądu i jego składzie decyduje kwalifikacja prawna czynu, zaproponowana w akcie oskarżenia. Pozostaje aktualny, utrwalony w judykaturze pogląd, że rozstrzygające dla oceny, czy Sąd był nienależycie obsadzony w rozumieniu art. 439 § 1 pkt 2 k.p.k., ma zaistniały czyn przestępczy (zdarzenie faktyczne), a nie jego opis lub kwalifikacja prawna z aktu oskarżenia, które przy określaniu właściwości sądu, a w konsekwencji – jego składu, nie są dla sądu wiążące (zob. m.in. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2000 r., I KZP 35/00, OSNKW 2000, z. 11-12, poz. 92, wyrok Sądu Apelacyjnego w K. z dnia 25 stycznia 2005 r., II AKa 252/05, KZS 2006, nr 1, poz. 35).

Uogólniając, uprawnione jest stwierdzenie, że zakaz określony w art. 443 k.p.k. współkształtuje właściwość i skład sądu pierwszej instancji ponownie rozpoznającego sprawę.

Z przytoczonych względów oddalono kasację, co powoduje, że nie wymagała bliższego rozważania kwestia zakresu zaskarżenia i wadliwego sformułowania wniosku kasacyjnego (w grę mogłoby wchodzić tylko uchylenie obu wyroków i przekazania sprawy Sądowi pierwszej instancji do po-nownego rozpoznania i to jedynie w odniesieniu do czynu z pkt I, skoro czyny z art. 157 § 2 k.k., 216 § 1 k.k. i 217 § 1 k.k., to znaczy czyny z pkt II-IV, nigdy nie były objęte dyspozycją art. 486 § 2 k.p.k.).