Zakaz reformationis in peius w postępowaniu ponownym (art. 443 k.p.k.)

W sprawie wszczętej w trybie przepisów postępowania karnego, jeżeli sąd pierwszej instancji w wyroku uznał za wykroczenie czyn zarzucany oskarżonemu jako przestępstwo, a orzeczenie to sąd odwoławczy uchylił i przekazał sprawę do ponownego rozpoznania na skutek środka odwoławczego wniesionego wyłącznie na korzyść, to rozpoznaniu podlega sprawa o wykroczenie.

Postanowienie SN z dnia 10 maja 2023 r., I KS 13/23

Standard: 71360 (pełna treść orzeczenia)

Zgodnie z którą określony w art. 443 k.p.k. zakaz orzekania na niekorzyść oskarżonego w wypadku braku środka odwoławczego wniesionego na jego niekorzyść oznacza, że w postępowaniu ponownym, jego sytuacja nie może ulec pogorszeniu w jakimkolwiek zakresie, w tym również w sferze ustaleń faktycznych powodujących, lub tylko mogących powodować, negatywne skutki w sytuacji prawnej oskarżonego (por. wyrok SN z dnia 4 lutego 2000 r., V KKN 137/99; postanowienie SN z dnia 5 sierpnia 2009 r., II KK 36/09).

Ustalenie przez Sąd pierwszej instancji, że przypisanego mu przestępstwa oskarżony dopuścił się nie w styczniu 2008 r., lecz już na początku grudnia 2007 r., w żadnym stopniu nie zmieniało zatem obrazu zachowania oskarżonego. Nie modyfikowało ani nie dopełniało znamion jego czynu. Nie stanowiło okoliczności obciążającej i nie prowadziło do pominięcia okoliczności, które uprzednio zostały poczytane na korzyć oskarżonego. Z punktu widzenia dyspozycji art. 443 k.p.k. miało zatem charakter obojętny dla sytuacji oskarżonego.

Określony w przepisie art. 443 k.p.k. pośredni zakaz reformationis in peius nie ogranicza swobody sądu ponownie rozpoznającego sprawę w prowadzeniu oceny dowodów.

Niemożność wydania orzeczenia surowszego niż uchylone, rozumiana również jako zakaz dokonywania niekorzystnych dla oskarżonego ustaleń faktycznych, nie zwalnia sądu, któremu przekazano sprawę do ponownego rozpoznania od kształtowania swego przekonania na podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z uwzględnieniem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i doświadczenia życiowego (art. 7 k.p.k.). Stąd też przeprowadzenie przez Sąd pierwszej instancji głębszej i wszechstronniejszej analizy materiału dowodowego skutkujące krytyczną oceną wiarygodności wyjaśnień oskarżonego nie może być traktowane jako wydanie orzeczenia łamiącego pośredni zakaz orzekania na jego niekorzyść.

Wyrok SN z dnia 14 lutego 2018 r., IV KK 199/17

Standard: 20443 (pełna treść orzeczenia)