Uchwała z dnia 1977-11-11 sygn. III CZP 75/77

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 75/77

Uchwała z dnia 11 listopada 1977 r.

Przewodniczący: Sędzia SN J. Ignatowicz. Sędziowie SN: St. Dmowski, W. Kuryłowicz (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, w sprawie z powództwa Marii D. przeciwko Elżbiecie T. o należność pieniężną, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Białymstoku postanowieniem z dnia 26 lipca 1977 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.

"Czy w wypadku, gdy budynki stanowią nakład posiadacza nieruchomości, a wydany po prawomocnym orzeczeniu eksmisji wyrok zasądzający od właściciela gruntu zapłatę na rzecz posiadacza budynków równowartości nakładów pociąga za sobą obowiązek płacenia przez posiadacza budynków za ich korzystanie przed uzyskaniem przez niego od właściciela gruntu zasądzonej na rzecz posiadacza należności?"

udzielił następującej odpowiedzi:

Posiadacz nieruchomości, zobowiązany z mocy wyroku do jej wydania właścicielowi i zarazem - z mocy wyroku zapadłego z jego powództwa - uprawniony do otrzymania równowartości dokonanych na tę nieruchomość nakładów, jest zobowiązany, mimo że właściciel nie wrócił mu wartości nakładów, do uiszczenia wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości.

Uzasadnienie

Przedstawione przez Sąd Wojewódzki w trybie art. 391 k.p.c. zagadnienie prawne, przytoczone w powołanej wyżej uchwale, powstało w sprawie z powództwa właścicielki nieruchomości o wynagrodzenie za korzystanie z tej nieruchomości przez pozwaną po orzeczeniu jej eksmisji (dotychczas nie wykonanej) i w sytuacji, gdy mimo zasądzenia w odrębnym procesie na rzecz pozwanej zwrotu dokonanych przez nią na nieruchomość nakładów koniecznych, zasądzona kwota nie została przez właścicielkę nieruchomości spłacona.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zwrot wartości dokonanych przez pozwaną nakładów koniecznych został zasądzony na jej rzecz, jako samoistnego posiadacza nieruchomości w złej wierze, na podstawie art. 226 § 2 k.c. (wyrokami z dnia 16.II.1967 r. i 18.III.1970 r. Sądu Powiatowego w Bielsku Podlaskim po orzeczeniu eksmisji pozwanej z nieruchomości wyrokiem Sądu Wojewódzkiego w Białymstoku z dnia 10.III.1965 r.). Żaden z tych wyroków nie został wykonany (ani nawet skierowany do egzekucji) i pozwana nadal korzysta z nieruchomości powódki, jako posiadacz w złej wierze.

Nakłada to na pozwaną obowiązek wynagrodzenia za korzystanie z nieruchomości stosownie do art. 225 k.c. i nie zwalnia jej od tego obowiązku - z braku podstaw prawnych do korzystania z nieruchomości - zasądzenie na jej rzecz - w odrębnej sprawie - zwrotu wartości nakładów dokonanych przez nią na nieruchomość właściciela.

Opóźnienie w spełnieniu przez powódkę należnego od niej - z mocy wyroku - świadczenia (przez zapłatę zasądzonej kwoty) uprawnia pozwaną jedynie do odsetek zgodnie z art. 481 k.c., nie stanowi natomiast tytułu do nieodpłatnego korzystania z nieruchomości, taki bowiem tytuł nie wynika z właściwych w tym zakresie przepisów prawa cywilnego, w szczególności z przepisów kodeksu cywilnego o zakresie praw i obowiązków samoistnych posiadaczy rzeczy, zobowiązanych do wynagrodzenia za korzystanie z niej (por. art. 224 § 2 i 225 k.c.).

Nie zwalnia takiego posiadacza rzeczy od obowiązku jej zwrotu właścicielowi także przysługujące posiadaczowi prawo zatrzymania rzeczy aż do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia roszczeń o zwrot nakładów na rzecz (art. 461 § 1 k.c.). Prawo zatrzymania stanowi jedynie określony sposób zabezpieczenia poniesionych na rzecz wydatków (przez wstrzymanie się od jej wydania do chwili zaspokojenia lub zabezpieczenia zwrotu tych wydatków), nie pozbawia jednak właściciela prawa żądania wydania rzeczy ani egzekwowania orzeczonego w wyroku obowiązku jej wydania za zwrotem wydatków, jak również nie uprawnia posiadacza (któremu przysługuje prawo zatrzymania) do korzystania z rzeczy właściciela.

Ustawa nie przewiduje dla posiadacza rzeczy, któremu przysługuje prawo zatrzymania i który zgłosił ten zarzut w procesie o wydanie rzeczy, prawa jej posiadania i korzystania z niej, prawo zatrzymania ogranicza się bowiem jedynie do wstrzymania się ze spełnieniem świadczenia należnego wierzycielowi aż do zaspokojenia przez wierzyciela własnej pretensji dłużnika. Żadne dalej idące uprawnienia nie są z prawem zatrzymania związane.

Należało zatem orzec jak w sentencji uchwały.

OSNC 1978 r., Nr 5-6, poz. 86