Wyrok z dnia 1976-10-25 sygn. IV CR 399/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt IV CR 399/76

Wyrok z dnia 25 października 1976 r.

W wypadku rozwiązania przysposobienia tylko odnośnie do jednego z noszących to samo nazwisko małżonków, którzy wspólnie przysposobili dziecko, nie ma zastosowania przepis art. 126 § 2 k.r.o., przewidujący możliwość wydania przez sąd orzekający o rozwiązaniu przysposobienia postanowienia, iż przysposobiony powraca do swojego pierwotnego nazwiska, jakie nosił przed przysposobieniem; dotyczy to również sytuacji, gdy z żądaniem rozwiązania przysposobienia i orzeczenia o powrocie przysposobionego do pierwotnego nazwiska występuje jeden z małżonków przysposabiających po śmierci drugiego z nich.

Przewodniczący: Sędzia SN S. Dmowski (sprawozdawca). Sędziowie SN: J. Ignatowicz, W. Zadrożny.

Sąd Najwyższy przy udziale Prokuratora Prokuratury Generalnej, K. Wojnarowicz, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Zygmunta S. przeciwko Krystynie S. o rozwiązanie przysposobienia na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z dnia 27 maja 1976 r.

oddalił rewizję.

Uzasadnienie

Sąd Wojewódzki dla m. Łodzi postanowieniem z dnia 3 listopada 1959 r. sygn. akt NSM 1263/59 orzekł przysposobienie Krystyny G., ur. 1.IV.1956 r., wspólnie przez Zygmunta i Mariannę małżonków S.

W dniu 25.II.1976 r. przysposabiający Zygmunt S. wystąpił do Sądu Wojewódzkiego w Łodzi z powództwem o rozwiązanie stosunku przysposobienia istniejącego między nim a pozwaną Krystyną S. oraz o orzeczenie, że pozwana powraca do swojego pierwotnego nazwiska "G". Podał, że pierwsza jego żona, Marianna S., wspólnie z którą przysposobił pozwaną, zmarła w dniu 22.IX.1966 r. Dla wykazania tej ostatniej okoliczności dołączył do pozwu odpis skrócony aktu zgonu.

Sąd Wojewódzki w Łodzi, po przeprowadzeniu postępowania dowodowego, wyrokiem z dnia 27.V.1976 r. rozwiązał stosunek przysposobienia między powodem Zygmuntem S. a pozwaną Krystyną S., oddalił natomiast powództwo w zakresie żądania orzeczenia, że pozwana powraca do swojego pierwotnego nazwiska "G". Na podstawie poczynionych przez siebie ustaleń przyjął, że pozwana narusza podstawowe obowiązki rodzinne w tak jaskrawy sposób, iż zachowanie się jej musi być uznane za ważny powód do rozwiązania przysposobienia. Odnośnie do żądania orzeczenia o powrocie pozwanej do pierwotnego nazwiska uznał, że skoro nie ma ona w ogóle swoich rodziców, nie ma rodziny, do której mogłaby powrócić, i z pierwotnym nazwiskiem nie wiążą się żadne względy emocjonalne, to orzeczenie o powrocie do tego nazwiska stanowiłoby dla niej, osoby w wieku 20 lat, nieuzasadnioną karę.

Powód Zygmunt S. zaskarżył powyższy wyrok rewizją, wnosząc o jego zmianę przez uwzględnienie powództwa w części dotyczącej żądania orzeczenia o powrocie pozwanej do nazwiska "G", jakie nosiła przed przysposobieniem.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Żądania powoda S. wydania orzeczenia o powrocie pozwanej do pierwotnego nazwiska "G", a więc do nazwiska, jakie nosiła ona przed orzeczeniem przysposobienia, nie może być rozstrzygnięte bez rozważenia zagadnienia, jakie znaczenie ma okoliczność, że z żądaniem rozwiązania stosunku przysposobienia wystąpił tylko jeden z małżonków, którzy wspólnie przysposobili pozwaną, i to po śmierci drugiego z nich.

Zgodnie z art. 122 § 1 k.r.o. przysposobiony otrzymuje nazwisko przysposabiającego, a jeżeli został przysposobiony przez małżonków wspólnie - nazwisko, które noszą albo nosiłyby dzieci zrodzone z tego małżeństwa. Oznacza to, że w sytuacji, gdy oboje małżonkowie noszą to same nazwisko, dziecko otrzymuje je zarówno w wypadku przysposobienia wspólnego przez oboje małżonków, jak i w wypadku przysposobienia przez jednego z małżonków w warunkach określonych w art. 116 k.r.o. Takie uregulowanie kwestii nazwiska w przypadku przysposobienia dziecka wiąże się z założeniem, iż przez przysposobienie powstaje między przysposabiającym a przysposobionym taki stosunek jak między rodzicami a dziećmi. Dlatego przepisy k.r.o. nie przewidują możliwości innego uregulowania kwestii nazwiska dziecka w przypadku jego przysposobienia (poza uregulowaniem przewidzianym w art. 122 § 1 i 2 k.r.o.), jak i możliwości orzeczenia o powrocie dziecka do pierwotnego nazwiska w czasie trwania stosunku przysposobienia. Przepis art. 126 § 2 k.r.o. stanowi zasadę, że przysposobiony zachowuje nazwisko nabyte przez przysposobienie nawet po rozwiązaniu, przewidując możliwość odstąpienia od tej zasady jedynie w razie zaistnienia ważnych powodów.

Zarówno w judykaturze, jak i w doktrynie przyjmuje się, że w razie przysposobienia wspólnego przez małżonków powstają dwa odrębne stosunki przysposobienia, co pociąga za sobą ten skutek, iż każdy z małżonków przysposabiających jest uprawniony i legitymowany do rozwiązania przysposobienia między nim a przysposobionym. Należy przyjąć, ze każdy z małżonków może wystąpić z takim żądaniem nawet wbrew woli drugiego z nich. W żadnym jednak razie nie może domagać się rozwiązania przysposobienia w stosunku do obojga małżonków. Rozwiązania przysposobienia "całego", a więc w stosunku do obojga małżonków, którzy wspólnie przysposobili dziecko, jeden z małżonków nie może żądać nawet po śmierci drugiego z nich. Wynika to wyraźnie z art. 125 § 2 k.r.o., stanowiącego, że po śmierci przysposabiającego rozwiązanie stosunku przysposobienia nie jest dopuszczalne, chyba że zmarł on po wszczęciu sprawy o rozwiązanie przysposobienia.

W konkretnym wypadku przysposabiająca Marianna S., pierwsza żona powoda Zygmunta S., zmarła wiele lat przed wytoczeniem przez niego powództwa o rozwiązanie przysposobienia między nim a pozwaną. Nie występowała ona przy tym z powództwem o rozwiązanie przysposobienia. Stosunek przysposobienia między przysposabiającą Marianną S. a pozwaną w sprawie niniejszej, Krystyną S., nie został zatem rozwiązany i z uwagi na śmierć tej przysposabiającej w żadnym razie nie może już być rozwiązany.

Powyższe uwagi co do nabywania przez przysposobionego nazwiska przysposabiającego, charakteru przysposobienia wspólnego i niemożności rozwiązania przysposobienia po śmierci przysposabiającego, uzasadniają wniosek, że w wypadku rozwiązania przysposobienia tylko odnośnie do jednego z noszących to samo nazwisko małżonków, którzy wspólnie przysposobili dziecko, nie ma zastosowania przepis art. 126 § 2 k.r.o., przewidujący możliwość wydania przez sąd orzekający o rozwiązaniu przysposobienia postanowienia, iż przysposobiony powraca do swojego pierwotnego nazwiska, jakie nosił przed przysposobieniem; dotyczy to również sytuacji, gdy z żądaniem rozwiązania przysposobienia i orzeczenia o powrocie przysposobionego do pierwotnego nazwiska występuje jeden z małżonków przysposabiających po śmierci drugiego z nich. W takich wypadkach przysposobionemu przysługuje nazwisko przysposabiających z tytułu istnienia stosunku przysposobienia między nim a tym z małżonków, co do którego przysposobienie nie zostaje rozwiązane lub też z uwagi na jego śmierć nie może już być rozwiązane.

Z przedstawionych wyżej względów Sąd Najwyższy uznał, że zaskarżony wyrok w części dotyczącej nazwiska odpowiada prawu, aczkolwiek z innych powodów niż podane w jego uzasadnieniu i dlatego rewizje oddalił (art. 387 k.p.c.).

OSNC 1977 r., Nr 10, poz. 184