Uchwała z dnia 1976-12-31 sygn. I PZP 55/76

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt I PZP 55/76

Uchwała z dnia 31 grudnia 1976 r.

Przewodniczący: sędzia A. Filcek. Sędziowie: Z. Stypułkowska (sprawozdawca), S. Perestaj.

Sąd Najwyższy, z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, K. Soboty, w sprawie z powództwa Stefanii J. przeciwko Wojewódzkiemu Przedsiębiorstwu Przemysłu Gastronomicznego w K. o odszkodowanie, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Katowicach postanowieniem z dnia 29 czerwca 1976 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy sprawa o odszkodowanie za nieuzyskanie świadczenia z ubezpieczenia społecznego na skutek zaniedbania przez uspołeczniony zakład pracy obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych jest sprawą ze stosunku pracy w rozumieniu art. 248 § 1 kodeksu pracy?"

po zapoznaniu się z poglądem Centralnej Rady Związków Zawodowych

powziął następującą uchwałę:

Roszczenie pracownika o odszkodowanie za nieuzyskanie świadczeń z ubezpieczenia społecznego, na skutek niedopełnienia przez uspołeczniony zakład pracy ciążących na nim obowiązków z zakresu wykonywania czynności niezbędnych dla uzyskania tych świadczeń, jest roszczeniem ze stosunku pracy w rozumieniu art. 242 kodeksu pracy.

Uzasadnienie

Powódka domagała się zasądzenia od pozwanego uspołecznionego zakładu pracy odszkodowania. Twierdziła, że na skutek zaniedbania przez niego obowiązków w zakresie ubezpieczeń społecznych, poniosła szkodę przez to, że za określony czas nie otrzymała emerytury. Wniosek o jej przyznanie nie został bowiem skierowany we właściwym czasie do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Sąd Rejonowy, w częściowym uwzględnieniu powództwa, zasądził na rzecz powódki odszkodowanie. Sąd Wojewódzki, rozpoznając sprawę na skutek rewizji pozwanego zakładu pracy, przedstawił Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zagadnienie prawne powołane w treści uchwały (art. 391 k.p.c.).

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Należy podzielić pogląd wyrażony w sprawie przez Centralną Radę Związków Zawodowych (art. 63 k.p.c.), iż jedną z podstawowych zasad prawa pracy, określoną w art. 16 k.p., jest obowiązek zakładu pracy przejawiania troski o zaspokojenie, między innymi, bytowych i socjalnych potrzeb pracowników, do których należy zaliczyć także uzyskanie przez pracownika zaopatrzenia emerytalnego. Konkretyzacja powyższej zasady, w zakresie spraw związanych z uzyskaniem przez pracownika zaopatrzenia emerytalnego, znajduje wyraz w przepisach ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym pracowników i ich rodzin (Dz. U. Nr 3, poz. 6) oraz wydanym na podstawie tej ustawy zarządzeniu nr 101 Prezesa Rady Ministrów z dnia 5 grudnia 1968 r. w sprawie wykonywania przez uspołecznione zakłady pracy niektórych czynności z zakresu emerytur i rent (M. P. Nr 52, poz. 360).

Obowiązek podjęcia przez zakład pracy określonych czynności w celu zapewnienia pracownikowi uzyskania zaopatrzenia emerytalnego po rozwiązaniu umowy o pracę musi być siłą rzeczy realizowany w czasie trwania stosunku pracy. Wynika on przeto ze stosunku pracy, gdyż podstawę jego stanowi istnienie między uspołecznionym zakładem pracy i jego pracownikiem stosunku pracy. Zakład pracy, który nie dopełni tego obowiązku, ponosi wobec pracownika odpowiedzialność odszkodowawczą i jest to roszczenie ze stosunku pracy w rozumieniu art. 242 k.p., skoro dotyczy następstw niedopełnienia takiego obowiązku, który ciąży na uspołecznionym zakładzie pracy z tytułu wiążącego pracownika z tym zakładem stosunku pracy.

Przepisy prawa pracy nie normują wprost kwestii odszkodowania za następstwa niedopełnienia powyższego obowiązku, co - jak to zasadnie podnosi Centralna Rada Związków Zawodowych - nie pozbawia roszczenia pracownika charakteru roszczenia ze stosunku pracy.

W sprawach nie unormowanych przepisami tego prawa stosuje się - na podstawie art. 300 k.p. - odpowiednio przepisy kodeksu cywilnego, jeżeli nie są one sprzeczne z zasadami prawa pracy. Przepisy te, w zakresie, w jakim mają zastosowanie do stosunku pracy, stają się przepisami prawa pracy. Zastosowanie do roszczeń objętych pytaniem prawnym przepisów kodeksu cywilnego normujących skutki niewykonania zobowiązań (art. 471) nie pozostaje w sprzeczności z powoływanymi wyżej zasadami prawa pracy, wedle których obowiązki zakładu pracy wobec pracownika określone mogą być nie tylko w treści umowy o pracę, lecz także przepisami prawa pracy (art. 9 k.p.).

Z przytoczonych względów udzielono odpowiedzi jak w treści uchwały.

OSNC 1977 r., nr 5-6, poz. 87