Uchwała z dnia 1975-11-21 sygn. V PZP 5/75

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt V PZP 5/75

Uchwała Izby Cywilna oraz Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 21 listopada 1975 r. 

Przewodniczący: Prezes SN Fr. Rusek. Sędziowie: E. Berutowicz, E. Brzeziński, A. Filcek (współsprawozdawca), W. Formański (sprawozdawca), W. Glabisz, T. Kasiński, J. Knap, S. Perestaj, M. Rafacz-Krzyżanowska, S. Rejman, Z. Stypułkowska, A. Szczurzewski, T. Szymanek (współsprawozdawca), J. Wasilewski, M. Wilewski, Z. Zaziemski, K. Zieliński. Protokolant: Członek Biura Orzecznictwa SN, sędzia Sądu Wojewódzkiego A. Bylińska.

Sąd Najwyższy z udziałem Prokuratora Prokuratury Generalnej PRL, S. Dzwonkowskiego, po rozpoznaniu wniosku Prezesa Sądu Najwyższego - Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, zgłoszonego na podstawie art. 29 ust. 2 ustawy o Sądzie Najwyższym i skierowanego przez Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego pod rozpoznanie pełnego składu Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, o podjęcie uchwały w przedmiocie wagi jurysprudencyjnej, po wejściu w życie kodeksu pracy (ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Dz. U. Nr 24, poz. 141), zasad prawnych z zakresu prawa pracy uchwalonych w latach 1962 - 1974 w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego

powziął następującą uchwałę:

I. Zasady prawne w przedmiocie wykładni przepisów obowiązujących przed wejściem w życie kodeksu pracy, dotyczące zagadnień unormowanych w tym kodeksie, zachowują aktualność po jego wejściu w życie w sprawach rozpoznawanych - zgodnie z przepisami przejściowymi - na podstawie przepisów obowiązujących przed wejściem w życie kodeksu pracy.

II. Zasady prawne w przedmiocie wykładni przepisów uchylonych przez kodeks pracy zachowują z mocy niniejszej uchwały aktualność w świetle unormowań kodeksowych - w następującym brzmieniu:

1) Za pracę w godzinach przekraczających ustawowy skrócony czas pracy w rozumieniu art. 130 k.p. przysługuje wynagrodzenie dodatkowe, jak za pracę w godzinach nadliczbowych (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 25.X.1968 r. III PZP 18/68 - OSNCP 1969, z. 7 - 8, poz. 121).

2) Roszczenie pracownika w czasie trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu o ekwiwalent za nie wykorzystany urlop przedawnia się z upływem lat trzech (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 15.XII.1972 r. III PZP 40/72 - OSNCP 1973, z. 9, poz 145).

3) Wypowiedzenie pracownikowi umowy o pracę dokonane w czasie jego obecności w pracy - jeżeli nie upłynął jeszcze okres uprawniający zakład do rozwiązania umowy o pracę bez wypowiedzenia - jest bezskuteczne w rozumieniu art. 46 k.p., jeżeli pracownik bez nie usprawiedliwionej zwłoki wykaże, że w dniu wypowiedzenia był niezdolny do pracy z powodu choroby (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 22.XI.1968 r. III PZP 21/68 - OSNCP 1969, z. 5, poz. 82).

4) W razie przejścia pracownika zatrudnionego na podstawie umowy o pracę do innego zakładu pracy z zachowaniem "ciągłości pracy" obowiązek zaspokojenia roszczenia z tytułu już nabytego prawa do urlopu wypoczynkowego obciąża zakład pracy, w którym pracownik prawo to nabył (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 25.I.1963 r. II PO 18/62 - OSNCP 1964, z. 3, poz. 44).

5) Przepis art. 17 ust. 3 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 21, poz. 117) ma zastosowanie do rozwiązania spółdzielczego stosunku pracy z inwalidą wojennym lub wojskowym (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 25.I.1974 r. III PZP 30/73 - OSNCP 1974, z. 5, poz. 81).

III. Zasady prawne dotyczące wykładni nie uchylonych przepisów prawa pracy zachowują moc po wejściu w życie kodeksu pracy, jeżeli nie są sprzeczne z kodeksem pracy lub przepisami wprowadzającymi ten kodeks.

W szczególności pozostają w mocy:

1) Zakładowemu społecznemu inspektorowi pracy nie zatrudnionemu w zakładzie branży przemysłowej nie przysługuje ryczałtowe wynagrodzenie przewidziane w art. 11 ust. 2 ustawy z dnia 4 lutego 1950 r. o społecznej inspekcji pracy (jedn. tekst: Dz. U. z 1955 r. Nr 20, poz. 134), jeżeli swoje czynności wykonuje w godzinach pracy bez utraty bądź zmniejszenia za ten czas wynagrodzenia za pracę (uchwała pełnego składu Izby z dnia 28.IX.1973 r. III PZP 20/73 - OSNCP 1974, z. 9, poz. 143 - w wyżej nadanym brzmieniu).

2) Uprawnienia przewidziane w uchwale nr 13 Rady Ministrów z dnia 14 stycznia 1972 r. w sprawie bezpłatnych urlopów dla matek pracujących, opiekujących się małymi dziećmi (M.P. Nr 5, poz. 26) przysługują pracownicy opiekującej się dzieckiem, które przysposobiła (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 31.XI.1973 r. III PZP 28/73 - OSNCP 1974, z. 5, poz. 80).

3) Do dochodzenia przez pracownika od pracodawcy roszczenia o kwotę nienależnie pobranego z wynagrodzenia za pracę podatku - droga sądowa jest niedopuszczalna (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 23.X.1964 r. III PO 19/63 - OSNCP 1965, z. 6, poz. 88).

4) Przepisy kodeksu postępowania cywilnego o postępowaniu odrębnym w sprawach o roszczenia pracowników stosuje się w sprawach z powództwa członka spółdzielni pracy o uchylenie uchwały walnego zgromadzenia w przedmiocie wykluczenia ze spółdzielni (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 26.III.1965 r. III PO 4/65 - OSNCP 1965, z. 11, poz. 79).

5) Sprawami ze stosunku pracy w rozumieniu art. XII przep. wprow. k.p.c. są sprawy wymienione w art. 459 i 477 k.p.c., rozstrzygane przez sądy powszechne po wejściu w życie kodeksu pracy (uchwała składu siedmiu sędziów SN z dnia 31.III.1967 r. III PZP 10/67 - OSNCP 1967, z. 9, poz. 150 - w wyżej nadanym brzmieniu).

Uzasadnienie

W związku z wejściem w życie kodeksu pracy w praktyce sądowej wyłoniło się zagadnienie, czy i w jakiej mierze zachowało aktualność dotychczasowe orzecznictwo Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Najwyższego, w szczególności w tych jego formach, które są wyposażone w atrybut wiążącej wykładni sądowej.

Z dniem bowiem wejścia w życie kodeksu pracy przestały obowiązywać zasady prawne dotyczące wykładni prawa pracy, uchwalone przed dniem 1 stycznia 1975 r. na podstawie uchylonych przepisów ustawodawstwa pracy. Nie całkowicie jednak; są bowiem nadal sytuacje, w których określone zasady prawne zachowały swą aktualność lub - z uwagi na zawarte w unormowaniach kodeksowych rozwiązania pokrywające się z uchylonymi przepisami - można je uznać za nadal aktualne z mocy niniejszej uchwały przy powołaniu się na nową podstawę prawną i po dostosowaniu jej do nowego stanu prawnego.

Orzecznictwo Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, zwłaszcza w formie zasad prawnych, odegrało doniosłą rolę w kształtowaniu prawidłowej wykładni i ujednoliceniu stosowania w praktyce przepisów prawa pracy przed ich skodyfikowaniem. Jego - choćby częściowa - aktualność pod rządem kodeksu pracy może ułatwić wykładnię przepisów tego kodeksu okręgowym sądom pracy i ubezpieczeń społecznych oraz sądom powszechnym rozpoznającym nadal niektóre rodzaje spraw typu pracowniczego, jak i pozostałym organom rozstrzygającym spory ze stosunku pracy. Powszechnie uznawany jest poważny zasięg oddziaływania orzecznictwa Izby zarówno na rozwiązania w samym kodeksie pracy, np. co do zakresu odpowiedzialności materialnej pracowników za szkody wyrządzone nieumyślnie zakładom pracy, jak i w innych aktach normatywnych. Wystarczy choćby wspomnieć o ukształtowaniu nowych zasad odpowiedzialności uspołecznionych zakładów pracy za szkody wynikłe z wypadków przy pracy i chorób zawodowych w ustawie z dnia 23 stycznia 1968 r. o świadczeniach pieniężnych przysługujących w razie wypadków przy pracy (Dz. U. Nr 3, poz. 6).

Uwzględniając potrzeby praktyki, zwłaszcza w pierwszym okresie obowiązywania kodeksu pracy i działalności nowo powołanych do rozstrzygania spraw pracowniczych organów i sądów, Prezes Sądu Najwyższego, kierujący pracami Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych, zgłosił wniosek o podjęcie uchwały w przedmiocie aktualności zasad prawnych uchwalonych pod rządem systemu prawnego przedkodeksowego.

Przedmiotem przeto niniejszej uchwały Sądu Najwyższego w pełnym składzie Izby Pracy i Ubezpieczeń Społecznych jest ocena wagi jurysprudencyjnej zasad prawnych z zakresu prawa pracy uchwalonych przez Izbę Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w latach 1962 - 1974 w świetle obowiązujących od dnia 1 stycznia 1975 r. przepisów kodeksu pracy.

Zgodnie przeto z tym wnioskiem oceną objęte zostały

1) uchwały w pełnym składzie Izby bądź w składzie siedmiu sędziów, wiążące wszystkie składy orzekające Sądu Najwyższego dotyczące wykładni przepisów prawa pracy, wpisane do księgi zasad prawnych, zawierające odpowiedzi na pytania prawne zgłoszone przez Ministra Sprawiedliwości, Prokuratora Generalnego PRL albo Pierwszego Prezesa Sądu Najwyższego lub Prezesa Sądu Najwyższego, i mające na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, które budzą wątpliwości albo których zastosowanie wywołało rozbieżności w orzecznictwie (art. 29 ustawy o SN);

2) zasady prawne uchwalone przez Sąd Najwyższy w składzie siedmiu sędziów dla danej sprawy w wyniku przedstawienia do rozstrzygnięcia zagadnienia prawnego budzącego wątpliwości przez skład trzech sędziów SN, wiążące wszystkie sądy w danej sprawie, a ponadto wszystkie składy orzekające Sądu Najwyższego (art. 30 ustawy o SN).

Ocena nie dotyczy natomiast, jako nie objętych wnioskiem Prezesa Sądu Najwyższego, wytycznych wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej, jak i odpowiedzi Sądu Najwyższego na pytania prawne sądów niższych orzekających w drugiej instancji (art. 391 k.p.c.).

Nie zostały objęte wspomnianą oceną wszystkie zasady prawne uchwalone w Izbie w latach 1962 - 1974, lecz tylko te spośród nich, które bezpośrednio lub pośrednio wiążą się z materiałem normatywnym zawartym w kodeksie pracy (np. poza oceną pozostały zasady prawne z zakresu prawa ubezpieczeniowego, wyłącznie procesowego).

Podejmując uchwałę w przedmiocie wagi jurysprudencyjnej zasad prawnych z zakresu prawa pracy, określonych wyżej, Sąd Najwyższy kierował się przesłankami przytoczonymi w dalszym ciągu uzasadnienia podzielonego na rozdziały oznaczone numeracją, która odpowiada numeracji stosowanej w sentencji uchwały.

I W świetle przepisów przejściowych (prawa międzyczasowego) niektóre sprawy będą nadal rozpoznawane po dniu wejścia w życie kodeksu pracy na podstawie przepisów prawnych obowiązujących przed dniem 1 stycznia 1975 r. Najogólniejsza zasada międzyczasowa została sformułowana w art. XIII przep. wprow. k.p. Wprawdzie z mocy § 1 art. XIII tych przepisów do stosunków pracy nawiązanych przed dniem wejścia w życie kodeksu pracy stosuje się przepisy tego kodeksu, ale przez stosunki pracy unormowane tym przepisem należy rozumieć te, które jeszcze istnieją w dniu wejścia w życie kodeksu pracy. Natomiast do stosunków pracy nawiązanych przed dniem 1 stycznia 1975 r., które jednak uległy rozwiązaniu lub wygaśnięciu przed tą datą, mają zastosowanie - z zastrzeżeniem wyjątku z art. XVIII przep. wprow. k.p. - przepisy dotychczasowe, zgodnie z ogólną zasadą nieretroakcji. Również z mocy art. XIII § 2 przep. wprow. k.p. mają zastosowanie przepisy dotychczasowe do roszczeń pracowników na tle dokonanego przed dniem wejścia w życie kodeksu pracy wypowiedzenia lub rozwiązania stosunku pracy albo wypowiedzenia warunków pracy lub płacy. Wreszcie w odniesieniu do istniejących w dniu 1 stycznia 1975 r. stosunków pracy ukształtowanych w określony sposób, zgodnie z przepisami prawa obowiązującymi przed dniem 1 stycznia 1975 r., art. XIII § 1 przep. wprow. k.p. nie upoważnia do kwestionowania skuteczności takiego ukształtowania tylko dlatego, że przepisy kodeksu pracy nie zezwalałyby na to, gdyby miały wówczas zastosowanie. Dlatego zachowują aktualność zasady prawne, uchwalone przed dniem 1 stycznia 1975 r. do ukształtowanych przed tą datą stosunków pracy, gdy idzie o ich ocenę za okres obowiązywania stanu prawnego przedkodeksowego. Do wymienionych przeto spraw zachowują swą moc pod rządem kodeksu pracy wszystkie zasady prawne uchwalone przed dniem 1 stycznia 1975 r. na podstawie przepisów ustawodawstwa pracy obowiązujących przed wejściem w życie kodeksu pracy.

II Drugą grupę stanowią uchwalone przed dniem 1 stycznia 1975 r. zasady prawne, mające za przedmiot wykładnię uchylonych przez kodeks pracy przepisów, jednakże aktualne nadal w świetle unormowań kodeksowych ze względu na identyczne brzmienie wchodzących w grę norm i których aktualność stwierdza niniejsza uchwała w brzmieniu odpowiadającym ich nowej podstawie prawnej. Stan ten dotyczy pięciu uchwał przytoczonych w pkt II sentencji.

W przedmiocie dopiero co wymienionych uchwał, poza powołaniem się na zawartą w ich uzasadnieniu argumentację, należy zauważyć:

1) Zasada przytoczona w pkt II¹ jest aktualna pod rządem kodeksu pracy, z tym że w miejsce powołanego w niej przepisu art. 16 ustawy z dnia 18 grudnia 1919 r. o czasie pracy w przemyśle i handlu mają zastosowanie przepisy art. 130, 133 i 134 k.p. Argumentacja zawarta w uzasadnieniu tej uchwały ulega wzmocnieniu przez powołanie się na instytucję skróconego czasu pracy, jako jednego z ustawowych systemów zatrudnienia, określonych wymiarem czasu pracy.

Należy jednak mieć na uwadze, że rozważane zagadnienie dotyczyło czasu pracy skróconego w związku z wykonywaniem pracy szczególnie uciążliwej lub w warunkach szkodliwych dla zdrowia. Stąd dostosowanie zasady prawnej do nowego stanu prawnego przez wskazanie, że chodzi o skrócony czas pracy w rozumieniu art. 130 k.p.

2) Zasada przytoczona pod pkt II² jest aktualna, z tym że zamiast powołanego w uchwale art. 284 k.z. ma zastosowanie od dnia 1 stycznia 1975 r. przepis art. 291 k.p., z mocy którego roszczenie, o którym mowa, podlega trzyletniemu przedawnieniu zarówno w czasie trwania stosunku pracy, jak i po jego ustaniu.

Należy jednak mieć na uwadze, że ekwiwalent pieniężny w zamian za nie wykorzystany urlop przysługuje tylko w przypadkach przewidzianych prawem, tj. w art. 171 § 1 pkt 1 k.p. w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy, w art. 171 § 1 pkt 2 k.p. w związku ze służbą wojskową lub przeszkoleniem wojskowym oraz art. 171 § 2 k.p. w związku ze skierowaniem do pracy za granicą.

3) Zasada przytoczona w pkt II³ została uchwalona na podstawie art. 17 dekretu z dnia 18 stycznia 1956 r. o ograniczeniu dopuszczalności rozwiązywania umów o pracę bez wypowiedzenia oraz o zabezpieczeniu ciągłości pracy, którego brzmienie jest identyczne z przepisem art. 41 k.p. Przy ocenie jej aktualności należy jednak mieć na uwadze, że przewidziany w niej skutek w postaci bezskuteczności ma inną treść w związku z przyjętą w kodeksie konstrukcją bezskuteczności względnej uzależnionej od odwołania się pracownika od wypowiedzenia dokonanego w określonych w uchwale warunkach. Stąd dostosowanie tej zasady prawnej do nowego stanu prawnego przez dodanie w sentencji, że chodzi o bezskuteczność w rozumieniu art. 46 k.p. Zakaz wypowiedzenia umowy o pracę kodeks, podobnie jak powołany w uchwale dekret, uzależnia od niezdolności do pracy, a nie od formalnej nieobecności ("usprawiedliwiona nieobecność").

4) Zasada prawna przytoczona w pkt II⁴ jest aktualna pod rządem kodeksu pracy, który chociaż nie operuje pojęciem "ciągłość pracy", jednakże dopuszcza w art. 156 możność wliczenia poprzednich okresów zatrudnienia do okresu, od którego zależy uzyskanie prawa do urlopu lub jego wymiar.

Za aktualnością uchwały przemawia to, że pracownik w sytuacji, o jakiej mowa, nie mógłby mieć prawa wyboru pomiędzy ekwiwalentem pieniężnym u dotychczasowego pracodawcy a urlopem w nowym zakładzie pracy, skoro ekwiwalent i urlop w naturze są świadczeniami różnymi co do przedmiotu i skoro wierzyciel nie może dowolnie wybierać dłużników.

Obciążenie nowego zakładu pracy świadczeniami urlopowymi, nie tylko z tytułu urlopu bieżącego, ale także z tytułu urlopów zaległych, byłoby nie do przyjęcia. Przejście bowiem istniejących już zobowiązań dotychczasowego zakładu pracy na zakład nowy musiałoby wynikać bądź z umowy pomiędzy tymi zakładami, bądź z wyraźnego przepisu, którego jednak kodeks pracy nie zawiera. Nie wyłącza to możliwości umownego przejęcia takiego zobowiązania przez nowy zakład pracy.

5) Zasada przytoczona w pkt II⁵ jest aktualna, gdyż powołany w niej przepis art. 28 ust. 3 ustawy z dnia 23 stycznia 1968 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin ma identyczne brzmienie z obowiązującym art. 17 ustawy z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin, utrzymany w mocy przez art. VI pkt 6 przep. wprow. k.p. Aktualność tej zasady po dniu 1 stycznia 1975 r. wzmacnia argumentacja zaczerpnięta z art. 131 § 2 ustawy z dnia 17 lutego 1961 r. o spółdzielniach i ich związkach w brzmieniu nadanym mu przez ustawę z dnia 17 grudnia 1974 r. o zmianie ustawy o spółdzielniach i ich związkach (Dz. U. Nr 47, poz. 281), wedle którego nie jest wyłączone stosowanie korzystniejszych dla członków spółdzielni przepisów prawa pracy, dotyczących szczególnych zakazów lub ograniczeń wypowiadania umów o pracę.

Wyliczenie zasad prawnych w pkt II sentencji uchwały, jako zachowujących aktualność pod rządem kodeksu pracy, jest wyczerpujące. Przesądzenie aktualności wyłącznie przytoczonych zasad prawnych w niniejszej uchwale nie pozbawia znaczenia pozostałych zasad prawnych, które straciły moc z chwilą wejścia w życie kodeksu pracy, w zakresie ewentualnej ich mocy argumentacyjnej. Ocenę w takiej płaszczyźnie pozostałych zasad prawnych badanego okresu, uchwalonych na tle uchylonych przepisów, pozostawia się poszczególnym składom orzekającym, na tle konkretnego stanu faktycznego.

III Zagadnienie mocy zasad prawnych w przedmiocie wykładni nie uchylonych przepisów prawa pracy nie powinno z reguły budzić zastrzeżeń. Wyliczenie jednak zasad prawnych pod punktem III sentencji uchwały jest tylko przykładowe. Nie da się bowiem wyłączyć, iż ocena niektórych z pozostałych zasad prawnych w przedmiocie wykładni przepisów nie uchylonych przez kodeks pracy może dostarczyć argumentów nie pozwalających uznać je za nadal aktualne. Należy mianowicie mieć na uwadze, że stosunek nowego prawa do nie uchylonego ustawodawstwa może się różnie pod kątem aktualności kształtować, skoro nowe prawo, rządzące się własną systematyką, może oddziaływać przez sam fakt jego obowiązywania na zespół dotychczasowych norm, chociażby nie zostały one uchylone. Innymi słowy, formalne pozostawienie przez ustawodawcę w mocy określonego przepisu nie oznacza niezmienności znaczenia zawartej w nim normy prawnej, a tym samym i niezmienności dokonanej już wykładni tej normy, ujętej w zasadę prawną. Zmiany znaczeniowe normy prawnej mogą bowiem zachodzić pod wpływem przemian społeczno-politycznych, co z kolei może prowadzić do nieadekwatności między uchwaloną zasadą prawną a zmienioną w swej istocie normą prawną, której ta zasada dotyczy. Wyraźnie zwraca na to uwagę ustawodawca w art. XXIV przep. wprow. k.p., upoważniając do stosowania dotychczasowych przepisów do czasu wydania właściwych przepisów wykonawczych, pod warunkiem jednak, że dawne przepisy nie pozostaną w sprzeczności z przepisami kodeksu pracy lub przepisami wprowadzającymi ten kodeks.

Dlatego przy stosowaniu po dniu 1 stycznia 1975 r. dotychczasowych, nie uchylonych przez kodeks pracy, przepisów prawa pracy zachodzi potrzeba rozważenia przez poszczególne składy orzekające aktualności zasad prawnych, dotyczących wykładni tych nie uchylonych przepisów pod kątem zgodności wspomnianych zasad z kodeksem pracy lub przepisami wprowadzającymi ten kodeks. Mówiąc o zgodności z kodeksem pracy, należy mieć na uwadze również zgodność z tymi jego przepisami, które kształtują zasady prawa pracy.

Do wymienionych w punkcie III sentencji uchwały zasad prawnych wydaje się celowe powołanie - w uzasadnieniu zajętego stanowiska - następujących argumentów:

1. Uchwała zawiera wykładnię powołanego w niej przepisu, który na podstawie art. V przep. wprow. k.p. pozostaje w mocy jako przepis o charakterze szczególnym.
2. Uchwała zachowuje aktualność i może mieć istotne znaczenie przy wykładni art. 186 § 1 k.p. (zwłaszcza w zestawieniu z art. 180 § 2 kodeksu), chyba że rozporządzenie wykonawcze zapowiedziane w art. 186 § 2 k.p. inaczej ureguluje to zagadnienie.
3. Uchwała opiera się na założeniu, że sprawy o jakich w niej mowa nie są sprawami cywilnymi w rozumieniu art. 1 k.p.c., albowiem stosunek zachodzący między podatnikiem a organem finansowym czy też płatnikiem podatku (zakładem pracy) jest stosunkiem administracyjnoprawnym. Uchwała zachowuje aktualność także w odniesieniu do postępowania przed sądami pracy i ubezpieczeń społecznych, gdyż nie można zaliczyć spraw tego rodzaju do kategorii spraw ze stosunku pracy, nawet w szerokim rozumieniu przyjętym w kodeksie pracy (art. 248, 249, 264).
4. Z mocy art. 133⁷ ustawy o spółdzielniach i ich związkach (Dz. U. z 1961 r., Nr 12, poz. 61, zm.: Dz. U. z 1974 r., Nr 47, poz. 61) w sprawach o wykluczenie ze spółdzielni lub wykreślenie z rejestru członków właściwe są sądy powszechne i Sąd Najwyższy.

Przepis zaś art. 459 § 2 k.p.c. nie uległ zmianie w związku z wejściem w życie kodeksu pracy. Aktualność zasady prawnej wzmacniają pod rządem kodeksu pracy argumenty zaczerpnięte z art. 13 pkt 4 ustawy z 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych, wedle którego przez pracownika należy rozumieć również członka spółdzielni pracy, oraz z § 1 pkt 3 rozporządzenia Rady Ministrów z 25 października 1974 r. w sprawie komisji rozjemczych oraz komisji odwoławczych do spraw pracy (Dz. U. Nr 41, poz. 243), w myśl którego ilekroć w rozporządzeniu mówi się o pracowniku, należy przez to rozumieć również inną osobę mającą roszczenie ze stosunku pracy, a więc byłego pracownika i byłego członka spółdzielni pracy.

Wprawdzie zagadnienie, jakie sprawy są sprawami ze stosunku pracy (sensu largo), rozwiązuje przede wszystkim kodeks pracy w art. 248, 249 i 264, jednakże uchwała zachowuje swą aktualność w tych sprawach, w których sądy rejonowe będą nadal właściwe do rozpoznawania spraw pracowniczych.

Należą do nich m.in. nadal sprawy o naprawienie szkód wyrządzonych pracownikowi przez zakład pracy, jeżeli przepisy szczególne nie stanowią inaczej, sprawy o naprawienie szkód wyrządzonych przez pracownika zakładom pracy (por. art. 459 § 1 k.p.c. w brzmieniu nadanym mu przez art. 95 § 2 ustawy z 24 października 1974 r. o okręgowych sądach pracy i ubezpieczeń społecznych - Dz. U. Nr 39, poz. 231, art. 477 k.p.c., w związku z art. 123 kodeksu pracy).

OSNC 1976 r., Nr 6, poz. 120