Uchwała z dnia 1974-11-28 sygn. III CZP 76/74

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 76/74

Uchwała z dnia 28 listopada 1974 r.

Przewodniczący: sędzia Z. Masłowski. Sędziowie: J. Ignatowicz, W. Maruczyński (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, w sprawie z powództwa Alfonsa R. przeciwko Skarbowi Państwa - Prokuraturze Wojewódzkiej w K. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu jawnym następującego zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Katowicach postanowieniem z dnia 27 czerwca 1974 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy roszczenie biegłego o wynagrodzenie za sporządzoną na zlecenie prokuratury powiatowej w postępowaniu przygotowawczym opinię jest roszczeniem cywilnym w rozumieniu art. 2 k.p.c.?",

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

Roszczenie biegłego o wynagrodzenie za sporządzenie na zlecenie prokuratora w postępowaniu przygotowawczym opinii nie podlega rozpoznaniu w drodze powództwa cywilnego.

Uzasadnienie

Sąd Powiatowy w Katowicach wyrokiem z dnia 14.III.1974 r. zasądził od pozwanego Skarbu Państwa na rzecz powoda 243,60 zł z ustawowymi odsetkami z tytułu należności za wykonywanie obowiązków biegłego na zlecenie Prokuratury Powiatowej w T.

Rozpoznając sprawę na skutek rewizji pozwanego Skarbu Państwa, Sąd Wojewódzki w Katowicach postanowił w trybie art. 391 k.p.c. przedstawić Sądowi Najwyższemu do rozstrzygnięcia zacytowane na wstępie zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

O tym, czy sprawa jest cywilna w rozumieniu art. 2 k.p.c., decyduje charakter dochodzonego roszczenia, a w szczególności to, czy roszczenie ma swoje źródło w stosunku cywilnoprawnym, a więc w stosunku, który podlega normom prawnym z zakresu prawa cywilnego.

Stosunek łączący biegłego z sądem nie ma charakteru cywilnoprawnego z następujących przyczyn:

Źródłem obowiązku złożenia sądowi opinii jest orzeczenie sądu o wezwaniu biegłego (art. 278 § 1 i 2 k.p.c.).

Rola procesowa biegłego wykazuje pewne podobieństwo do roli świadka i dlatego do wezwania i przesłuchania biegłego z mocy art. 289 k.p.c. stosuje się odpowiednio przepisy o świadkach. Z drugiej strony biegły zostaje dopuszczony w pewnym sensie do funkcji jurysdykcyjnych jako pomocnik sądu w wypadkach wymagających specjalnych wiadomości (art. 278 § 1 k.p.c.). Dlatego też każda ze stron może żądać wyłączenia biegłego z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego (art. 281 k.p.c.).

Stosunek prawny łączący sąd i biegłego nie jest stosunkiem równoprawnych podmiotów, jak to ma miejsce w stosunku cywilnoprawnym. Stosunek sąd - biegły wykazuje natomiast cechy nadrzędności sądu i podległości biegłego, gdyż zadanie biegłego jest jednostronnie wyznaczone przez sąd. W zasadzie biegły nie może odmówić wykonania tego zadania; nienależyte wypełnienie tego zadania jest sankcjonowane normami prawa procesowego (art. 287 k.p.c.), a nie prawa cywilnego.

Za jednostronnie wyznaczoną biegłemu pracę należy się wprawdzie wynagrodzenie (art. 288 k.p.c.), ale jest to wynagrodzenie, którego źródłem są nie przepisy prawa cywilnego, lecz wyłącznie normy proceduralne.

Również rozmiar tego wynagrodzenia zależy od orzeczenia sądu, któremu przepis art. 10 ust. 1 dekretu z dnia 26 października 1950 r. o należnościach świadków, biegłych i stron w postępowaniu sądowym (Dz. U. Nr 48, poz. 445; zm. Dz. U. z 1960 r. Nr 38, poz. 229) daje wiążące wskazówki co do określenia wysokości wynagrodzenia biegłego.

Wymieniony przepis określa wyłączny tryb postępowania w przedmiocie określenia wysokości przyznanego wynagrodzenia. Jest to tryb sui generis administracyjny. Ta okoliczność wyłącza możliwość dochodzenia przez biegłego w drodze procesu cywilnego od sądu oraz innych organów wymiaru sprawiedliwości, którymi m.in. są organy prokuratorskie (art. 1 ust. 2 cyt. dekretu), roszczenia z tytułu wynagrodzenia za sporządzenie i złożenie opinii.

W związku z tym nieistotna jest wątpliwość Sądu Wojewódzkiego, czy droga procesu cywilnego jest jednak dopuszczalna, skoro biegłemu - według stanowiska zajętego przez Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 28.VIII.1973 r. VI KZP 21/73 (OSNKW 1973, z. 11, poz. 135) - odmawia się prawa do zażalenia na postanowienie (zarządzenie sądu w przedmiocie przyznania biegłemu wynagrodzenia. Jednoinstancyjność bowiem lub dwuinstancyjność postępowania w tym przedmiocie nie przesądza jego trybu i charakteru prawnego.

Z tych przyczyn, mając na uwadze stan faktyczny niniejszej sprawy i wymienione przepisy prawa, należało udzielić odpowiedzi na przedstawione pytanie jak w sentencji.

OSNC 1975 r., Nr 7-8, poz. 108