Charakter stosunku łączącego biegłego z sądem

Zagadnienie charakteru stosunku łączącego biegłego z Sądem było wielokrotnie podejmowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego.

Za utrwalony można uznać pogląd, zgodnie z którym stosunek prawny łączący biegłego z Sądem nie jest stosunkiem równoprawnych podmiotów , tak jak to ma miejsce w stosunku cywilnoprawnym . Widoczna jest w tym stosunku pozycja dominująca (nadrzędna) Sądu i podległa pozycja biegłego. Wynika to stąd, że biegłego powołuje postanowieniem organ procesowy (Sąd) i on też jednostronnie wyznacza biegłemu zadania, a następnie rozlicza biegłego z wykonania tychże zadań.

Prawo biegłego do wynagrodzenia za wykonaną pracę oraz do innych należności (zwrotu wydatków) jest ściśle i jednolicie unormowane w przepisach art. 288 k.p.c. (odpowiednio art. 291 k.p.c.), art. 89 ustawy z dnia 28 lipca 2005 roku o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 24 kwietnia 2013 roku w sprawie określenia stawek wynagrodzenia biegłych, taryf zryczałtowanych oraz sposobu dokumentowania wydatków niezbędnych dla wydania opinii w postępowaniu cywilnym. W oparciu o te przepisy Sąd wydaje postanowienie, w którym ustala wysokość należnego biegłemu wynagrodzenia.

Przyjmuje się, że przedmiotowy stosunek zawiera przede wszystkim elementy administracyjne, ale nie jest też pozbawiony elementów cywilnoprawnych. Te ostatnie wyrażają się w możliwości dochodzenia przez biegłego – na drodze sądowej - odsetek z tytułu opóźnienia od wynagrodzenia przyznanego biegłemu prawomocnym orzeczeniem; podczas gdy droga sądowa dla dochodzenia samego wynagrodzenia za opinię wydaną na zlecenie Sądu jest niedopuszczalna ( zob. uchwałę Sądu Naj. z dnia 28 listopada1974 roku, III CZP 76/74 , OSNC z 1975 roku , Z. 7 – 8 , poz. 108 ; uchwałę Sądu Naj. z dnia 19 marca 1996 roku, III CZP 22/96, Lex nr 24256 oraz postanowienie Sądu Naj. z dnia 28 maja 1997 roku, III CKU 24/97, OSP z 1998 roku, Z. 3 , poz. 61) .

Wskazane wyżej cechy stosunku odnoszą się do wszystkich biegłych, którym organ procesowy ( Sąd ) wydanym orzeczeniem zleca wykonanie opinii w sprawie , a więc do : stałych biegłych sądowych , osób dysponujących wiadomościami specjalnymi powołanymi ad hoc w poszczególnych sprawach , instytutów naukowych lub naukowo badawczych, zakładów specjalistycznych i instytucji powołanych do udzielania opinii na żądanie organów procesowych .

Nie ulega wątpliwości, że w rozpoznawanej sprawie źródłem stosunku nawiązanego pomiędzy Sądem a skarżącym, w ramach którego doszło do wykonania opinii było postanowienie dowodowe Sądu, określające przedmiot opiniowania. Tak więc aktualne pozostają wyżej przytoczone uwagi na temat natury tego stosunku.

Postanowienie SA w Krakowie z dnia 24 lutego 2016 r., I ACz 267/16

Standard: 5933 (pełna treść orzeczenia)