Wyrok z dnia 2008-02-06 sygn. VIII SA/Wa 607/07

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Iwona Owsińska-Gwiazda, Sędziowie Sędzia WSA Marek Wroczyński, Asesor WSA Artur Kot /sprawozdawca/, Protokolant Aleksandra Borkowska, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 6 lutego 2008 r. sprawy ze skargi M.S. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w R. z dnia [...] nr [...] w przedmiocie odmowy skierowania do domu pomocy społecznej oddala skargę.

Uzasadnienie

1. Decyzją z [...], działając na podstawie art. 138 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 ze zm. – dalej "K.p.a."), po rozpatrzeniu odwołania M.S., Samorządowe Kolegium Odwoławcze w R. utrzymało w mocy decyzję Burmistrza Miasta i Gminy S. z [...] w sprawie odmowy skierowania skarżącej do domu pomocy społecznej.

Postępowanie w sprawie zainicjowane zostało przez skarżącą, która 23 lipca 2007 r. zgłosiła się do ośrodka pomocy społecznej i złożyła do protokołu wniosek o skierowanie jej do domu pomocy społecznej. W trakcie postępowania administracyjnego oświadczyła, że powodem ubiegania się o skierowanie do domu pomocy społecznej jest długotrwały konflikt z córką, która opiekuje się ojcem (mężem skarżącej), ale nie chce utrzymywać kontaktów matką. W pobliżu mieszka także syn skarżącej, z którym nie pozostaje ona w konflikcie, ale nie utrzymują oni kontaktów.

Uzasadniając swoje stanowisko organ odwoławczy powołał się na ustalenia faktyczne dokonane przez organ I instancji, z których wynika, że skarżąca prowadzi samodzielnie gospodarstwo domowe, posiada stałe źródło dochodów i nie wymaga całodobowej opieki. Powołał się przy tym na zgromadzony w sprawie materiał dowodowy, w tym zaświadczenia lekarskie. Wyjaśnił, że skarżąca pomimo podeszłego wieku samodzielnie wykonuje podstawowe czynności i nie wymaga stałej opieki. Zajmowany przez nią lokal mieszkalny jest czysty i zadbany. Pozostaje pod stałą opieką medyczną, ale jej schorzenia nie wymagają całodobowej opieki. Nie została uznana za osobę niepełnosprawną przez właściwego lekarza orzecznika.

Powołując się na przepisy art. 54 ust. 1 i art. 59 ust. 1 – 2 ustawy z 12 marca 2004 r. o pomocy społecznej (Dz. U. Nr 64, poz. 593 ze zm.), organ odwoławczy stwierdził, że ustalony w sprawie stan faktyczny nie uzasadnia skierowania skarżącej do domu pomocy społecznej. Skarżąca nie wymaga bowiem całodobowej opieki. Za niewystarczające do spełnienia żądania skarżącej uznał zatem organ odwoławczy przedstawione przez nią we wniosku i w odwołaniu (pismo z 3 września 2007 r.) okoliczności, tj. konflikt z córką, która z tej przyczyny nie sprawuje nad skarżącą opieki. Dodał, że decyzją z [...] organ I instancji przyznał skarżącej pomoc w postaci usług opiekuńczych w wymiarze 4 godzin tygodniowo. Zakres tej pomocy może zostać zwiększony, jeżeli skarżąca wystąpi ze stosownym wnioskiem do organu I instancji.

2. Z takim rozstrzygnięciem SKO nie zgodziła się skarżąca, która pismem z 26 października 2007 r. wniosła do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na ostateczną w administracyjnym toku instancji decyzję organu odwoławczego. Wnosząc o uchylenie zaskarżonej i poprzedzającej ją decyzji postawiła zarzut naruszenia art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej poprzez niezasadne przyjęcie, że nie przysługuje jej prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej, gdy z racji wieku, niepełnosprawności i niemożności samodzielnego funkcjonowania w życiu codziennym, zasadnym jest jej wniosek.

Uzasadniając swoje stanowisko skarżąca powtórzyła w zasadzie argumentację faktyczną prezentowaną w trakcie postępowania administracyjnego. Po przedstawieniu przebiegu postępowania w sprawie podniosła, że jej przewlekłe schorzenia oraz wiek, a także brak możliwości uzyskania pomocy rodziny, należy uznać za okoliczności uzasadniające konieczność skierowania jej do domu pomocy społecznej. Zaskarżonej decyzji zarzuciła wewnętrzną sprzeczność, gdyż z jednej strony organ dostrzegł, iż skarżąca cierpi na przewlekłe schorzenia, wskazał na jej podeszły wiek (87 lat) i konflikt rodzinny, ale mimo tego uznał, że nie wymaga ona skierowania do domu pomocy społecznej.

Skarżąca dodała, że niewystarczająca jest przyznana jej pomoc w postaci usług opiekuńczych dwa razy w tygodniu po dwie godziny dziennie. Szczególnie w kontekście zbliżającego się sezonu zimowego.

3. Odpowiadając na skargę, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w R. podtrzymało swoje dotychczasowe stanowisko i wniosło o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

4. Zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 r. – Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269 ze zm.), Sąd sprawuje wymiar sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej pod względem zgodności z prawem (legalności). Ocenie Sądu podlegają zatem zgodność aktów administracyjnych (w tym przypadku decyzji) zarówno z przepisami prawa materialnego, jak i procesowego. Kontrola sądów administracyjnych ogranicza się więc do zbadania, czy organy administracji w toku rozpoznawanej sprawy nie naruszyły prawa w stopniu mogącym mieć wpływ na jej wynik. Ocena ta dokonywana jest według stanu prawnego i na podstawie akt sprawy istniejących w dniu wydania zaskarżonego aktu. Zgodnie z art. 134 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270 ze zm. – powoływanej dalej jako "u.p.p.s.a."), Sąd rozstrzyga w granicach danej sprawy nie będąc jednak związany zarzutami i wnioskami skargi oraz powołaną podstawą prawną.

5. Spór w niniejszej sprawie dotyczy w pierwszej kolejności oceny ustalonego przez organy administracyjne stanu faktycznego, a w drugiej kolejności wykładni wymaga przepis art. 54 ust. 1 ustawy o pomocy społecznej. Z treści powołanego przepisu wynika, że osobie wymagającej całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, niemogącej samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu, której nie można zapewnić niezbędnej pomocy w formie usług opiekuńczych, przysługuje prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej.

W pierwszej kolejności należy zatem dokonać oceny, czy prowadząc postępowanie administracyjne w przedmiotowej sprawie organy dopuściły się naruszenia przepisów postępowania stopniu mogącym mieć istotny wpływ na jej wynik. Jeżeli zaś stan faktyczny ustalony został przez organy w sposób prawidłowy, to obowiązkiem Sądu jest dokonanie oceny zarzutów skarżącej co do naruszenia przepisów prawa materialnego, tj. art. 54 ustawy o pomocy społecznej.

6. Dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy podstawowe znaczenie miało dokonanie przez organy oceny stanu zdrowia skarżącej, możliwości korzystania przez nią z pomocy środowiskowej, a także ewentualnego zapewnienia jej usług opiekuńczych. W wyniku przeprowadzonego postępowania administracyjnego organy ustaliły, że skarżąca nie wymaga całodobowej opieki, choć jest osobą w podeszłym wieku i cierpi na przewlekłe schorzenia układu krążenia oraz kręgosłupa. Powołały się przy tym na wnioski płynące z oceny zaświadczeń lekarskich oraz ustalenia faktyczne dokonane przez pracowników socjalnych. Dodatkowo ustaliły szereg okoliczności faktycznych związanych z niniejszą sprawą. Ustaliły między innymi, że skarżąca korzysta z czystego i zadbanego lokalu mieszkalnego. Pozostaje w konflikcie z córką. Nie utrzymuje kontaktów z synem. Oczekuje jednak spełnienia jej potrzeb towarzyskich. W związku z powyższym domaga się umieszczenia jej w domu pomocy społecznej.

Zdaniem Sądu, w składzie orzekającym w niniejszej sprawie, organy administracyjne nie naruszyły przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Ustaliły niezbędne dla rozstrzygnięcia sprawy okoliczności faktyczne. Ocena zgromadzonego w sprawie materiału dowodowego pozwala na wniosek, że skarżąca nie wymaga całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności. Samodzielnie funkcjonuje w codziennym życiu i zaspokaja swoje podstawowe potrzeby. Posiada stałe źródło utrzymania, a organ I instancji przyznał jej nadto pomoc w formie usług opiekuńczych. Konflikt skarżącej z córką oraz fakt, że nie utrzymuje ona kontaktów z synem, nie mają istotnego wpływu na wynik niniejszej sprawy. Skarżącej zapewniona została bowiem niezbędna pomoc przez organ I instancji, a jeżeli pomoc ta jest niewystarczająca, to należy wystąpić z wnioskiem o zwiększenie jej zakresu.

7. Nieistotne dla rozstrzygnięcia niniejszej sprawy były wskazówki pracownika socjalnego, który – jak podniosła skarżąca w odwołaniu – zalecił jej przeprowadzenie badań psychiatrycznych. Jeżeli bowiem skarżąca cierpi na chorobę psychiczną, to konieczne może okazać się skierowanie jej do zakładu opieki zdrowotnej (psychicznej), a nie do domu opieki społecznej, który może nie posiadać możliwości zapewnienia całodobowej specjalistycznej opieki psychiatrycznej. Rozstrzygnięcie tej kwestii nie wymagało jednak przeprowadzenia dodatkowego postępowania dowodowego, gdyż z ustaleń pracownika socjalnego wynika, że skarżąca pomimo tego, że prowadzi konflikty rodzinne, jednak samodzielnie funkcjonuje w społeczeństwie. Nie posiada nadto orzeczenia o niepełnosprawności. Ustalenia te nie były przy tym kwestionowane na etapie skargi. Dopiero wówczas organ obowiązany byłby zapewnić skarżącej pełną opiekę, gdyby ustalone zostało, że wymaga ona całodobowej opieki (por. wyrok NSA z 14 lipca 1998 r., I SA 426/98, Lex nr 45738). Do tego konieczne jest jednak ustalenie, że z powodu choroby psychicznej skarżąca wymaga całodobowej opieki.

Istotnego znaczenia dla rozstrzygnięcia sprawy nie mają także oczekiwania skarżącej, która spodziewa się, że w domu pomocy społecznej będzie mogła cieszyć się towarzystwem ludzi. Celem umieszczenia w domu pomocy społecznej nie jest bowiem zaspokojenie potrzeb towarzyskich, lecz zapewnienie osobie tego wymagającej całodobowej opieki. Organy prowadzące postępowanie administracyjne w niniejszej sprawie nie są uprawnione do badania okoliczności przekazania przez skarżącą i jej męża majątku córce (dzieciom). Nie są również uprawnione do rozstrzygania konfliktów rodzinnych. Kwestia ta, podobnie jak i obowiązki alimentacyjne, podlegać bowiem może kognicji sądów powszechnych, jeżeli skarżąca zdecyduje się wystąpić ze stosownym powództwem.

8. Skoro organy prawidłowo ustaliły, że skarżąca nie wymaga całodobowej opieki, to nie przysługuje jej prawo do umieszczenia w domu pomocy społecznej. Wynika to wprost z dyspozycji art. 54 ustawy o pomocy społecznej. Wykładnia językowa powołanego przepisu prowadzi bowiem do oczywistego wniosku, że umieszczenie danej osoby w domu opieki społecznej uzależnione jest od łącznego spełnienia przesłanek przewidzianych w tym przepisie. Pierwszą przesłanką, która powinna zostać bezwzględnie spełniona, jest obiektywne ustalenie, że dana osoba wymaga całodobowej opieki z powodu wieku, choroby lub niepełnosprawności, gdyż nie może samodzielnie funkcjonować w codziennym życiu. Drugą przesłanką jest brak możliwości zapewnienia usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania osobie tego wymagającej.

Do umieszczenia w domu pomocy społecznej nie wystarcza subiektywne przekonanie o takiej potrzebie osoby w podeszłym wieku, która cierpi na określone schorzenia, ale nie posiada orzeczenia o niepełnosprawności i nie wymaga całodobowej opieki, gdyż samodzielnie funkcjonuje w codziennym życiu.

Jak wcześniej Sąd wskazał, domy pomocy społecznej mają służyć zapewnieniu niezbędnej opieki osobom, które tego wymagają całodobowo. Nie są natomiast przeznaczone do zaspokajania potrzeb towarzyskich osób w podeszłym wieku, które samodzielnie funkcjonują w codziennym życiu i mają zapewnione usługi opiekuńcze, ale uważają, że jest to niewystarczające, gdyż nie są w stanie zaprzestać sporów rodzinnych i cieszyć się towarzystwem członków najbliższej rodziny.

Mając na uwadze powyższe, działając na podstawie art. 151 u.p.p.s.a., Sąd orzekł, jak w sentencji wyroku.