Wyrok z dnia 1973-06-01 sygn. II CR 167/73

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 167/73

Wyrok z dnia 1 czerwca 1973 r.

Wyrok nie może być oparty na uznaniu, które uzależnia spełnienie dochodzonego pozwem żądania od warunku.

Przewodniczący: sędzia K. Piasecki. Sędziowie: J. Krajewski (sprawozdawca), Z. Kołodziej.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Rolniczej Spółdzielni Produkcyjnej "P." w K. przeciwko: 1) Przedsiębiorstwu Budownictwa Komunalnego w J., 2) Zakładom Przemysłu Terenowego w J. o zapłatę 202.165 zł na skutek rewizji Przedsiębiorstwa Budownictwa Komunalnego w J. od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Rzeszowie z dnia 13 grudnia 1972 r.,

uchylił zaskarżony wyrok i przekazał sprawę Sądowi Wojewódzkiemu w Rzeszowie do ponownego rozpoznania.

Uzasadnienie

Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna "P." w K. wykonała na zlecenie Przedsiębiorstwa Budownictwa Komunalnego w J. wodociąg przeznaczony do zaopatrywania w wodę mieszkańców miejscowości B. oraz znajdującego się w budowie zakładu przemysłowego. Należność za wykonane roboty według przedstawionego przez wykonawcę rachunku wynosi 202.165 zł.

Mimo niekwestionowania wysokości należności inwestor odmawia jej zapłaty z uwagi na nieprzeprowadzenie przez wykonawcę próby wytrzymałości urządzenia w celu sprawdzenia prawidłowości wykonanej instalacji oraz z uwagi na brak komisyjnego przekazania urządzenia.

W sprawie jest poza sporem, iż mimo nieprzeprowadzenia próby wytrzymałości urządzenie działa prawidłowo i jest wykorzystywane zarówno przez inwestora przy budowie zakładu przemysłowego, jak i przez mieszkańców miejscowości B.

Przeprowadzenie w obecnej chwili próby wytrzymałości jest bardzo utrudnione i połączone z dużym nakładem kosztów ze względu na podłączenie do niego szeregu domów oraz zasypanie wykopów.

Wychodząc z założenia, że dokonanie próby wytrzymałości wodociągu jest zbędne, powodowa Spółdzielnia domagała się zasądzenia należności za wykonane dzieło.

Sąd Wojewódzki wyrokiem częściowym zasądził na rzecz powódki kwotę 66.000 zł, przyjmując, iż do tej kwoty powództwo zostało uznane.

W skardze rewizyjnej pozwane Przedsiębiorstwo domaga się uchylenia zaskarżonego wyroku i przekazania sprawy w tym zakresie do ponownego rozpoznania, zarzucając naruszenie art. 213 § 2 i art. 317 k.p.c. oraz błędną ocenę złożonego przez jego pełnomocnika oświadczenia: zdaniem skarżącego, oświadczenie to nie miało charakteru uznania powództwa, ale zawierało tylko propozycje ugodowe, które zostały odrzucone przez stronę powodową.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Według art. 317 § 1 k.p.c. sąd może wydać wyrok częściowy, jeżeli część żądania lub niektóre z żądań pozwu dojrzały do całkowitego rozstrzygnięcia. Dostateczne wyjaśnienie części żądania do merytorycznego rozstrzygnięcia może nastąpić również na podstawie uznania, jeżeli znajduje ono uzasadnienie w okolicznościach sprawy (art. 213 § 2 k.p.c.), gdyż w uznaniu mieści się przyznanie prawdziwości okoliczności faktycznych stanowiących podstawę żądania. Równocześnie jednak uznanie zawiera zgodę na wydanie wyroku zgodnie z treścią żądania pozwu.

Jak wynika z treści oświadczenia pełnomocnika pozwanego, które Sąd Wojewódzki potraktował jako uznanie, strona pozwana wyraziła gotowość zapłaty 66.000 zł pod warunkiem dopełnienia przez powódkę obowiązku przeprowadzenia próby wytrzymałości instalacji wodnej do dnia 15 kwietnia 1973 r. W razie potraktowania powyższego oświadczenia jako uznania wyłania się zagadnienie, czy wyrok mógłby być oparty na uznaniu, w którym zapłatę dochodzonej kwoty uzależniono by od spełnienia warunku.

Na postawione pytanie należy udzielić odpowiedzi negatywnej. Przy ocenie takiego uznania trzeba mieć na uwadze, że zostało ono złożone w procesie, wobec czego - niezależnie od skutków, jakie wywołuje w sferze stosunków materialnoprawnych - jest czynnością procesową. Z tego względu zachodzą daleko idące różnice między uznaniem pozaprocesowym i uznaniem dokonanym w procesie. Pierwsze jest czynnością prawną, drugie - także czynnością procesową. Z przedstawionych różnic wypływają także odmienności w zakresie skutków tych czynności. Podczas gdy prawo cywilne w zasadzie dopuszcza uzależnienie skutków uznania od spełnienia warunku (art. 89 k.c.), w prawie procesowym brak w tym zakresie przepisu, z czego wynika wniosek, iż czynności procesowe, z uwagi na konieczność pewności postępowania, nie mogą być dokonane pod warunkiem. Odmienna wykładnia pozostawałaby w sprzeczności z celem wyroku, który polega na rozstrzygnięciu konfliktu i wprowadzeniu pewności prawa w stosunkach stron. Cel ten nie byłby osiągnięty, gdyby wykonanie wyroku było uzależnione od spełnienia się przyszłego i niepewnego zdarzenia. Wyrok zatem nie może być oparty na uznaniu, które uzależnia spełnienie dochodzonego pozwem żądania od warunku. Z tego względu procesowe uznanie powództwa dokonane pod warunkiem nie jest dopuszczalne i sąd powinien je pominąć. Trzeba mieć również na uwadze, iż stosownie do art. 213 § 2 k.p.c. uznanie podlega ocenie sądu.

Przy ocenie tej sąd nie może ograniczać się do zbadania, czy ta czynność procesowa nie pozostaje w sprzeczności z prawem i nie budzi zastrzeżeń co do zgodności z aktualnym stanem rzeczy, ale musi również mieć wzgląd na to, by oparty na uznaniu wyrok był realny i mógł być wykonany.

Gdyby przyjąć odmienną koncepcję, w razie niespełnienia się warunku wyrok zawisnąłby w próżni i w istocie rzeczy sprawa nie byłaby rozpoznana. Nie było więc w sprawie podstaw do wydania wyroku częściowego.

Z tych względów na podstawie art. 390 w zw. z art. 393 § 1 k.p.c. orzeczono jak w sentencji.

OSNC 1974 r., Nr 5, poz. 94