Wyrok z dnia 1973-01-16 sygn. II CR 652/72

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 652/72

Wyrok z dnia 16 stycznia 1973 r.

W sytuacji gdy właściciel oddaje w najem lokal, w którym osoba trzecia zbudowała rzecz stającą się w następstwie częścią składową wynajętej nieruchomości (lokalu) (art. 47 § 2 k.c.), bezpodstawne wzbogacenie tą częścią składową nieruchomości powstaje wyłącznie po stronie właściciela nieruchomości, a nie najemcy.

Przewodniczący: sędzia K. Piasecki (sprawozdawca). Sędziowie: Z. Trybulski, T. Bukowski.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu sprawy z powództwa Jana K. przeciwko Spółdzielni Cukierniczej w K. i Dzielnicowemu Zarządowi Budynków Mieszkalnych w K. o zapłatę na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego w Krakowie z dnia 6 kwietnia 1972 r.,

rewizję oddalił.

Uzasadnienie

Na uzasadnienie żądania zasądzenia od pozwanych solidarnie kwoty 108.500 zł z odsetkami powód przytoczył w pozwie wniesionym w dniu 1.X.1970 r., że kwoty tej dochodzi z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia. W latach 1946-1949 prowadził wraz z Bogdanem D. pracownię cukierniczą, w której został wybudowany piec piekarniczy i dokonane różne inwestycje. Od czasu przejęcia tego lokalu przez Skarb Państwa i oddania go w zarząd Dzielnicowemu Zarządowi Budynków Mieszkalnych pozwana Spółdzielnia Cukiernicza eksploatuje piec i korzysta z innych inwestycji.

Sąd Wojewódzki oddalił powództwo. W 1945 r. powód wraz z innymi osobami wynajął zniszczony budynek, wyremontował go i część jego przeznaczył na piekarnię, wybudowawszy piec parowy. Od 1948 r. powód nie uczestniczył w przedsiębiorstwie. W 1950 r. lokal ten objęła na podstawie decyzji lokalowej pozwana Spółdzielnia, która płaci za lokal czynsz Skarbowi Państwa. Zwrotu kosztów remontu i świadczeń za korzystanie z pieca powód mógłby dochodzić tylko od Skarbu Państwa, jako właściciela budynku.

W rewizji od tego wyroku powód wnosi o jego uchylenie i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Podstawę faktyczną powództwa w sprawie - tak jak to określił powód i w konsekwencji przyjął Sąd Wojewódzki - stanowią okoliczności wskazujące na bezpodstawne wzbogacenie. Różnica stanowisk wyraża się w tym, że powód za podmioty niesłusznie wzbogacone uważa pozwanych: Spółdzielnię i Zarząd Budynków Mieszkalnych, a nie Skarb Państwa, który jest właścicielem nieruchomości. Sąd Wojewódzki natomiast zajął stanowisko, że gdyby można było mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu, to w grę mógłby wchodzić tylko Skarb Państwa, który nie jest jednak stroną w niniejszym procesie.

Za uzasadnione należy uznać stanowisko Sądu Wojewódzkiego.

Skarżący uważa, że na skutek dokonanych przezeń inwestycji i postawienia pieca piekarniczego wzbogaciła się pozwana Spółdzielnia, które dzierżawi lokal w nieruchomości należącej do Skarbu Państwa. Gdyby bowiem powód nie dokonał inwestycji, to Spółdzielnia musiałaby po przydzieleniu jej lokalu przeprowadzić inwestycje własnym kosztem. jednakże skarżący nie bierze pod uwagę najistotniejszej z rozważanego punktu widzenia okoliczności, a mianowicie tego, że pozwaną Spółdzielnię ze Skarbem Państwa łączy umowa najmu, na podstawie której płaci ona Skarbowi Państwa czynsz najmu. W tym też wyczerpują się wszelkie obowiązki Spółdzielni wobec Skarbu Państwa i innych podmiotów w związku z najmem lokalu. Korzyści, jakie odnosi Spółdzielnia w związku z najmem lokalu, ograniczają się tylko do korzyści, których ekwiwalentem jest czynsz najmu. Dlatego też w ramach tego stosunku najmu jest obojętne dla najemcy, czy i w jakim zakresie oraz z jakiej przyczyny mogłoby wchodzić w grę wzbogacenie właściciela nieruchomości związane z tym, że osoba trzecia dokonała inwestycji i że piec piekarniczy zbudowany przez nią stanowi część składową nieruchomości.

Sprawę niewątpliwie należałoby oceniać inaczej, gdyby Skarb Państwa nieruchomość tę przekazał inne osobie, oczywiście wraz z wykonanymi przez powoda - według jego twierdzeń - inwestycjami i wybudowanym przez powoda piecem piekarniczym. Wtedy mogłoby zachodzić wzbogacenie po stronie tej osoby, a nie Skarbu Państwa (por. uchwałę SN z dnia 6.III.1963 r. 3 CO 57/62 - OSNCP 1963, z. 12, poz. 235).

Z tych przeto względów należy dojść do wniosku, że można mówić o bezpodstawnym wzbogaceniu tylko właściciela nieruchomości, a nie najemcy, w sytuacji gdy właściciel oddaje w najem lokal, w którym osoba trzecia zbudowała rzecz, stającą się w następstwie częścią składową nieruchomości (art. 47 § 2 k.c.).

Brak również - wbrew odmiennej ocenie skarżącego - podstaw do przyjęcia, aby w występującej w sprawie sytuacji za podmiot wzbogacony można było uważać administratora nieruchomości, czyli w danym wypadku Dzielnicowy Zarząd Budynków Mieszkalnych.

Do odmiennych wniosków od przytoczonych wyżej nie może też prowadzić powoływanie się skarżącego na art. 5 k.c., traktujący o zakazie nadużycia prawa. Przepis ten bowiem nie może stanowić źródła powstania praw podmiotowych.

Niezależnie od tego skarżący zarzuca, że jeżeli Sąd Wojewódzki uznał brak legitymacji procesowej biernej po stronie pozwanych, to powinien wskazać w motywach zaskarżonego wyroku właściwy podmiot.

Zarzut ten jest nieuzasadniony. Wezwanie do wzięcia udziału w sprawie według art. 194 § 1 k.p.c. następuje na wniosek powoda lub pozwanego. Powód nie zgłosił takiego wniosku w postępowaniu przed sądem pierwszej instancji.

W tym stanie rzeczy wyniki kontroli rewizyjnej uzasadniały oddalenie rewizji jako nieuzasadnionej.

OSNC 1973 r., Nr 12, poz. 216