Wyrok z dnia 2009-09-29 sygn. V SA/Wa 697/09

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA - Izabella Janson (spr.), Sędzia WSA - Małgorzata Rysz, Sędzia WSA - Barbara Mleczko - Jabłońska, , Protokolant - Marcin Woźniak, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 29 września 2009 r. sprawy ze skargi A.S. na decyzję Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców z dnia [...] marca 2009 r. nr [...] w przedmiocie odmowy wydania polskiego dokumentu podróży; oddala skargę.

Uzasadnienie

Przedmiotem skargi z 15 kwietnia 2009 r. wniesionej przez A. S. jest decyzja Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców z [...] marca 2009 r. nr [...], odmawiająca wydania polskiego dokumentu podróży.

Zaskarżona decyzja została wydana w następującym stanie faktycznym:

Decyzją z dnia [...] stycznia 2009 r. nr [...] Wojewoda M. po rozpatrzeniu wniosku A. S. z dnia [...] grudnia 2008 r. odmówił stronie wydania polskiego dokumentu podróży.

Po przeprowadzeniu postępowania zainicjowanego złożonym przez stronę odwołaniem Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców decyzją z [...] marca 2009 r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję organu pierwszej instancji. Organ podkreślił, że wnioskodawca nie spełnia żadnej z okoliczności przewidzianej przepisem art. 73 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach [Dz.U. z 2003 r. Nr 128, poz. 1175 z późn. zm.](dalej: ustawa o cudzoziemcach) i z tego powodu nie jest zasadne wydanie mu polskiego dokumentu podróży.

Powyższa decyzja została zaskarżona przez stronę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie podtrzymując swoje stanowisko zawarte w motywach zaskarżonego aktu.

Na rozprawie w dniu 29 września 2009 r. na pytanie sądu skarżący odpowiedział, iż wniosek z dnia [...] grudnia 2008 r. oraz oświadczenie z [...] stycznia 2009 r. wypełniał sam osobiście. Pełnomocnik skarżącego podniósł, iż jak wynika to ze złożonej skargi skarżący w sposób ograniczony posługuje się językiem polskim i często sobie przeczy, dlatego należałoby się zastanowić, czy w postępowaniu administracyjnym nie byłoby zasadne przydzielenie mu tłumacza. Skarżący poparł skargę i oświadczył, że wszystko rozumie po polsku i że łatwiej jest mu napisać po polsku niż powiedzieć, tłumacz byłby potrzebny. Wskazał, że jego sprawa o status uchodźcy jest już w Sądzie, była wydana decyzja negatywna i że w tamtej sprawie nie korzystał z pomocy tłumacza.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie.

Na wstępie Sąd wyjaśnia, iż zgodnie z art. 1 ustawy z dnia 25 lipca 2002 roku - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269) kontrola sądowa zaskarżonych aktów administracyjnych sprawowana jest w oparciu o kryterium zgodności z prawem. W związku z tym, aby wyeliminować z obrotu prawnego akt wydany przez organ administracyjny, konieczne jest stwierdzenie, że doszło do naruszenia przepisów prawa materialnego w stopniu mającym wpływ na wynik sprawy, bądź przepisów postępowania w stopniu mogącym mieć istotny wpływ na ten wynik, albo też do naruszenia przepisów prawa dającego podstawę do wznowienia postępowania albo stwierdzenia nieważności decyzji lub postanowienia (art. 145 § 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 roku - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi - Dz. U. Nr 153, poz. 1270 z późn. zm.; powoływanej dalej jako "p.p.s.a.").

Dokonując kontroli legalności zaskarżonego orzeczenia w granicach kompetencji przysługujących sądowi administracyjnemu na podstawie powyżej wskazanych przepisów Sąd uznał, iż orzeczenie to jest prawidłowe.

Zgodnie z przepisem art. 73 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach polski dokument podróży dla cudzoziemca wydaje się na wniosek cudzoziemca, który posiada zezwolenie na osiedlenie się, zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego WE lub zgodę na pobyt tolerowany, jeżeli utracił on dokument podróży albo jego dokument podróży uległ zniszczeniu bądź utracił ważność, a uzyskanie przez cudzoziemca nowego dokumentu podróży nie jest możliwe.

W dniu [...] grudnia 2008 r. strona złożyła formularz wniosku w którym na pierwszej stronie zaznaczyła, że ubiega się o wydanie polskiego dokumentu podróży dla cudzoziemca. Dodatkowo w dalszej części formularza wnioskodawca zaznaczył, iż jego wniosek dotyczy również polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca.

Zgodnie z przepisem art. 74 ust. 1 i 2 ustawy o cudzoziemcach polski dokument tożsamości cudzoziemca może być wydany małoletniemu cudzoziemcowi urodzonemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, przebywającemu na tym terytorium bez opieki rodziców, który nie posiada dokumentu podróży, jeżeli nie sprzeciwia się temu interes Rzeczypospolitej Polskiej oraz przemawia za tym dobro dziecka, a uzyskanie przez niego dokumentu podróży napotyka trudne do przezwyciężenia przeszkody. W szczególnie uzasadnionych przypadkach polski dokument tożsamości cudzoziemca może być wydany cudzoziemcowi, który nie posiada żadnego obywatelstwa i przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez dokumentu podróży, jeżeli przemawia za tym interes Rzeczypospolitej Polskiej oraz gdy uzyskanie przez cudzoziemca innego dokumentu potwierdzającego tożsamość nie jest możliwe.

Stosownie do przepisu art. 81 ust. 2 i 3 ustawy o cudzoziemcach polski dokument podróży dla cudzoziemca i polski dokument tożsamości cudzoziemca wydaje wojewoda właściwy ze względu na miejsce pobytu cudzoziemca, przy czym polski dokument tożsamości wydaje się po uzyskaniu zgody Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców.

Zaznaczyć należy, że wydanie polskiego dokumentu tożsamości cudzoziemca wymaga przeprowadzenia odrębnego postępowania administracyjnego, w toku którego wymagane jest uprzednie uzyskanie zgody właściwego organu i żądanie strony w tym zakresie nie mogło być rozpatrzone łącznie z wnioskiem o wydanie polskiego dokumentu tożsamości.

W przedmiotowej sprawie cudzoziemiec nie spełnił żadnej z przesłanek enumeratywnie wymienionych w art. 73 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach umożliwiających wydanie polskiego dokumentu podróży, a wydane przez organy decyzje w przedmiocie odmowy wydania polskiego dokumentu podróży miały charakter związany. Powyższe oznacza, że ustawodawca nie pozostawił swobody organom orzekającym, lecz zobligował je – w przypadku spełnienia określonych cytowanym przepisem przesłanek – do wydania konkretnego, przewidzianego przepisem rozstrzygnięcia.

Tym samym brak jest podstaw do uznania, że organy orzekające dopuściły się również naruszenia przepisu art. 8 k.p.a.

Analizując uzasadnienie zaskarżonej decyzji, Sąd doszedł do przekonania, iż w sprawie w sposób należyty wyjaśniono zasadność przesłanek, którymi kierował się organ odwoławczy przy załatwieniu sprawy, a które w kontekście zastosowania art. 73 ust. 1 ustawy o cudzoziemcach zostały wyżej nakreślone. Tym samym organ uwzględnił zasadę przekonywania wyrażoną w art. 11 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. – Kodeks postępowania administracyjnego [Dz.U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071 z późn. zm.], dalej: k.p.a., zgodnie z którą organy administracji publicznej powinny wyjaśniać stronom zasadność przesłanek, którymi kierują się przy załatwieniu sprawy, aby w ten sposób w miarę możności doprowadzić do wykonania przez strony decyzji bez potrzeby stosowania środków przymusu. Organ zanalizował stan faktyczny sprawy i rozważył go, zgodnie z art. 7 k.p.a., w kontekście interesu społecznego i słusznego interesu strony, a wydając rozstrzygnięcie - uzasadnił je w sposób wyczerpujący.

Uzasadnienie zaskarżonej decyzji spełnia wymogi określone w art. 107 § 3 k.p.a. Przepis ten stanowi, że uzasadnienie faktyczne decyzji powinno w szczególności zawierać wskazanie faktów, które organ uznał za udowodnione, dowodów, na których się oparł, oraz przyczyn, z powodu których innym dowodom odmówił wiarygodności i mocy dowodowej, zaś uzasadnienie prawne - wyjaśnienie podstawy prawnej decyzji, z przytoczeniem przepisów prawa.

Odnośnie poruszanej na rozprawie kwestii posługiwania się przez skarżącego językiem polskim należy wskazać, że z protokołu rozprawy wynika, że skarżący potwierdził, iż samodzielnie wypełniał zarówno wniosek wszczynający postępowanie administracyjne jak też wniosek o przyznanie prawa pomocy. Ponadto pełnomocnik na rozprawie wskazał na potrzebę ustanowienia tłumacza dla strony w postępowaniu administracyjnym, a nie przed sądem administracyjnym.

Zgodnie z art. 5 § 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. Nr 98, póz. 1070 ze zm.), który ma zastosowanie do sądów administracyjnych na podstawie art. 29 ustawy z dnia 30 lipca 2002 r. - Prawo o ustroju sądów administracyjnych (Dz. U. Nr 153, poz. 1269), osoba niewładająca w wystarczającym stopniu językiem polskim ma prawo do występowania przed sądem w znanym przez nią języku i bezpłatnego korzystania z pomocy tłumacza. Korzystanie więc w postępowaniu z pomocy tłumacza jest traktowane jako uprawnienie procesowe przysługujące stronie. Z tego względu, sposób wypełnienia przez sąd obowiązków związanych z udziałem w sprawie osoby niewładającej w wystarczający stopniu językiem polskim będzie mieć bezpośredni wpływ na ocenę zapewnienia "możności obrony praw" tej osoby w postępowaniu. Niewystarczające władanie językiem polskim może bowiem prowadzić do ograniczenia możliwości obrony przed sądem administracyjnym, a więc naruszać prawo do rzetelnego procesu sądowego.

Przepis art. 5 § 2 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych nakazuje przyjąć, że ustanowienie tłumacza jest dla sądu wiążące w tym sensie, iż sąd, stwierdzając okoliczność nieposługiwania się przez cudzoziemca w wystarczający sposób językiem urzędowym sądu, zobowiązany jest zapewnić udział tłumacza w postępowaniu. Ustanowienie tłumacza służyć ma przede wszystkim temu, by działania procesowe podejmowane przez sąd były dla osoby nieznającej języka polskiego zrozumiałe, a także by miała ona realną (faktyczną) możliwość udziału w postępowaniu, wyrażającą się w aktywnym kształtowaniu przez uczestnika postępowania swojej sytuacji procesowej. W kontekście celów, którym ma służyć regulacja zawarta w art. 5 § 2 ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych, Trybunał Konstytucyjny w jednym ze swoich orzeczeń w sposób wyraźny podkreślił, że realizacja przepisu stanowiącego o wymogu ustanowienia tłumacza dla osoby niewładającej w wystarczającym stopniu językiem polskim stanowi warunek wstępny prawidłowego wymiaru sprawiedliwości i rzetelności procesu sądowego, którego uczestnik ma zapewnioną możliwość świadomego w nim udziału (por. uchwała z dnia 14 maja 1997 r., W. 7/96, OTK ZU 1997/2 póz. 27, wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 30 października 2008 roku sygn.akt II GSK 1097/07). Wymóg i te zostały zachowane w niniejszej sprawie bowiem skarżący nie tylko świadomie brał udział w toczącym się postępowaniu oświadczając, że wszystko rozumie po polsku ale jednocześnie też miał ustanowione zastępstwo procesowe. Strona wniosła skargę do sądu administracyjnego na decyzję, którą kwestionuje i z którą się nie zgadza wyrażając w niej argumentację nakierowaną na wykazanie jej wadliwości i skarga ta uzupełniona została następnie na rozprawie przez ustanowionego pełnomocnika. Tym samym strona miała zapewnioną możliwość obrony swych praw.

W tym stanie rzeczy i stosownie do treści przepisu art. 151 p.p.s.a. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie zobowiązany był do oddalenia skargi.