Wyrok z dnia 1970-01-20 sygn. II CR 624/69

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt II CR 624/69

Wyrok z dnia 20 stycznia 1970 r.

Również pod rządem przepisów kodeksu cywilnego zachowała aktualność zasada prawna uchwalona przez Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów z dnia 11 stycznia 1960 r. 1 CO 44/59 (OSN 1960, z. IV, poz. 92), według której okoliczność, że wyłączną przyczyną powstania szkody, o jakiej mowa w art. 152-153 k.z. (obecnie art. 435 i 436 k.c.), jest zachowanie się poszkodowanego, któremu ze względu na jego wiek winy przypisać nie można, a zwalnia od odpowiedzialności przewidzianej w tych przepisach, uzasadnia jednak odpowiednie zmniejszenie wysokości odszkodowania na podstawie art. 158 § 2 k.z. (obecnie art. 362 k.c.).

Przewodniczący: sędzia W. Markowski. Sędziowie: J. Policzkiewicz (sprawozdawca), Z. Wasilkowska.

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu sprawy z powództwa Zenona Z. przeciwko 1) Skarbowi Państwa - Dowództwu Okręgu Wojskowego w W., 2) Stanisławowi S. o zapłatę na skutek rewizji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego we Wrocławiu z dnia 30 maja 1969 r.,

uchylił zaskarżony wyrok w części oddalającej powództwo w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa i w tym zakresie przekazał sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi Wojewódzkiemu w W.; pozostałej części rewizję oddalił.

Uzasadnienie

Roman Z., dziesięcioletni uczeń IV klasy Szkoły Podstawowej Nr 110 w W. przy ul. S., w dniu 13.XII.1966 r. w godzinach popołudniowych, podczas przerwy między lekcjami, w drodze do domu został najechany na ul. S. (na wysokości szkoły) przez samochód ciężarowy Wojskowego Okręgu Labor. w N., prowadzony przez Stanisława S., i na skutek tego poniósł śmierć.

Śledztwo w sprawie tego wyroku, jakie było prowadzone przez Prokuraturę Okręgu Wojskowego w W. przeciwko Stanisławowi S., zostało umorzone postanowieniem z dnia 31.XII.1966 r. z powodu braku cech przestępstwa.

W pozwie z dnia 27.IX.1967 r., zmienionym częściowo w toku procesu, Zenon Z., ojciec zmarłego Romana, wnosił o zasądzenie na jego rzecz od pozwanych solidarnie kwoty 6.950 zł tytułem zwrotu kosztów pogrzebu i nagrobka, a nadto o zasądzenie renty lub jednorazowego odszkodowania, twierdząc, że przyczyną wypadku było niezachowanie przez kierowcę należytej ostrożności.

Pozwany Skarb Państwa (Dowództwo Okr. Wojsk.) wnosił o oddalenie powództwa, gdyż w sytuacji wytworzonej przez małoletniego na jezdni kierowca nie był w stanie uniknąć wypadku.

Pozwany S. również wnosił o oddalenie powództwa twierdząc, że nie ponosi żadnej winy za wypadek.

Sąd Wojewódzki wyrokiem z dnia 30.V.19069 r. oddalił powództwo, przy czym podzielił opinię biegłych sądowych z zakresu ruchu drogowego, że pozwany S. nie ponosi żadnej winy za wypadek, w wyniku którego poniósł śmierć mał. Roman Z., oraz uznał, że do wypadku doszło z winy tegoż małoletniego, gdyż wbiegł on na jezdnię z za stojącego w poprzek chodnika samochodu, i to w miejscu nie przeznaczonym do przejścia, nie upewniwszy się przedtem, czy nie nadjeżdża jakiś pojazd.

Powód zaskarżył ten wyrok rewizją zarzucając, że ustalenie dotyczące braku winy kierowcy S. jest niezgodne z zebranym materiałem dowodowym, a poza tym narusza ono przepisy art. 11 ustawy z dnia 27.XI.1961 r. o bezpieczeństwie i porządku ruchu na drogach publicznych (Dz. U. Nr 53, poz. 295) przez błędną ich wykładnię.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje.

Zarówno w śledztwie jak i w toku niniejszej sprawy został zebrany obszerny materiał dowodowy dotyczący okoliczności wypadku, przy czym opinię w tym względzie składało kilku biegłych, a wśród nich także trzyosobowy zespół rzeczoznawców MOT. Sąd Wojewódzki miał dostateczną podstawę w zebranym materiale dowodowym, a w szczególności w opinii biegłych do uznania, że kierowca S. nie naruszył żadnych przepisów z dziedziny ruchu pojazdów i nie ponosi żadnej winy za wypadek. Ustalenie to, jako mieszczące się w ramach przysługujących Sądowi I instancji uprawnień w ocenie materiału dowodowego (art. 233 § 1 k.p.c.), nie może być skutecznie podważane w postępowaniu rewizyjnym.

Brak winy ze strony pozwanego S. wyłącza jego odpowiedzialność (art. 415 k.c.). Inaczej jednak przedstawia się sprawa odpowiedzialności pozwanego Skarbu Państwa, z ramienia którego wspomniana jednostka wojskowa wykonywała posiadanie samochodu (art. 436 § 1 w związku z art. 435 § 1 k.c.).

Małoletniemu Romanowi Z., ze względu na jego wiek (10 lat), nie można było przypisać winy (art. 426 k.c.). Tym samym więc nie może tu mieć miejsca uwolnienie wspomnianej jednostki wojskowej od odpowiedzialności, jaką przewiduje prawo, gdy szkoda nastąpiła wyłącznie z winy poszkodowanego (art. 435 § 1 k.c.).

Nie bez znaczenia jednak dla wysokości odszkodowania może tu być fakt przyczynienia się poszkodowanego do powstania szkody.

Według art. 362 k.c. "jeżeli poszkodowany przyczynił się do powstania lub zwiększenia szkody, obowiązek jej naprawienia ulega odpowiedniemu zmniejszeniu stosownie do okoliczności, a zwłaszcza do stopnia winy obu stron". Z brzmienia tego przepisu wynika, że kwestia winy jest tylko jedną z okoliczności, które należy brać pod uwagę przy określeniu zmniejszenia odszkodowania. Oznacza to, że zmniejszenie odszkodowania może mieć miejsce także wtedy, gdy do powstania szkody przyczynił się poszkodowany, któremu nie można przypisać winy.

Również na gruncie kodeksu zobowiązań uwolnienie właściciela mechanicznego środka komunikacji poruszanego za pomocą sił przyrody od odpowiedzialności za szkodę spowodowaną przez samego poszkodowanego było uzależnienie od przypisania mu winy (art. 153 § 1 w związku z art. 152 § 1 k.z.), brak zaś tej winy nie wyłączał zmniejszenia odszkodowania (art. 158 § 2 k.z.).

Dlatego też należy uznać, że także pod rządem przepisów kodeksu cywilnego zachowała aktualność zasada prawna uchwalona przez Sąd Najwyższy w składzie 7 sędziów dnia 11 stycznia 1960 r. 1 CO 44/59 (OSN 1960, z. IV, poz. 92), według której okoliczność, że wyłączną przyczyną powstania szkody, o jakiej mowa w art. 152-153 k.z. (obecnie art. 435 i 436 k.c.), jest zachowanie się poszkodowanego, któremu ze względu na jego wiek winy przypisać nie można, nie zwalnia od odpowiedzialności przewidzianej w tych przepisach, uzasadnia jednak odpowiednie zmniejszenie wysokości odszkodowania na podstawie art. 158 § 2 k.z. (obecnie art. 362 k.z.).

Ponieważ Sąd Wojewódzki z naruszeniem wymienionych wyżej przepisów kodeksu cywilnego nie rozpoznał sprawy w tych ramach w stosunku do pozwanego Skarbu Państwa, Sąd Najwyższy, biorąc to z urzędu pod rozwagę, na mocy art. 381 § 1 i 388 § 2 k.p.c. orzekł jak w sentencji.

OSNC 1970 r., Nr 9, poz. 163