Uchwała z dnia 1967-05-04 sygn. III CZP 30/67

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sygn. akt III CZP 30/67

Uchwała z dnia 4 maja 1967 r

Przewodniczący: sędzia S. Gross. Sędziowie: J. Majorowicz (sprawozdawca), F. Wesely.

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Przedsiębiorstwa Upowszechniania Prasy i Książki "Ruch" w K. przeciwko 1) Adeli B., 2) Helenie M. i 3) Feliksowi N. o zapłatę, po rozpoznaniu zagadnienia prawnego przekazanego przez Sąd Wojewódzki w Koszalinie postanowieniem z dnia 11 lutego 1967 r. do rozstrzygnięcia w trybie art. 391 k.p.c.:

"Czy na zarządzenie o zwrocie zarzutów w postępowaniu nakazowym przysługuje zażalenie?"

postanowił udzielić następującej odpowiedzi:

1. W razie nieusunięcia przez stronę pozwaną braków formalnych dotyczących zarzutów od nakazu zapłaty bądź nieuiszczenia w terminie opłaty sądowej zarzuty podlegają odrzuceniu.
2. Na postanowienie państwowego biura notarialnego odrzucające zarzuty przysługuje zażalenie.

Uzasadnienie

Przedsiębiorstwo Upowszechniania Prasy i Książki "Ruch" w K. wniosło o orzeczenie nakazem zapłaty, żeby pozwani Adela B., Helena M. i Feliks N. solidarnie zapłacili stronie powodowej kwotę 3.108,93 zł wraz z 8 % z tytułu odsetek.

Uwzględniając pozew, Państwowe Biuro Notarialne w Koszalinie wydało w dniu 15.XII.1965 r. przeciwko pozwanym nakaz zapłaty.

W związku z wniesieniem przez pozwaną B. zarzutów Państwowe Biuro Notarialne zarządzeniem z dnia 14.II.1966 r. wezwało ją do nadesłania odpisu zarzutów i uiszczenia wpłaty w terminie tygodnia pod rygorem zwrotu zarzutów.

W następnym zarządzeniu z dnia 10.V.1966 r. Państwowe Biuro Notarialne zwróciło zarzuty pozwanej B. wobec niewykonania w terminie pierwszego zarządzenia. Na zarządzenie o zwrocie zarzutów pozwana wniosła zażalenie, które postanowieniem z dnia 10.VI.1966 r. Państwowe Biuro Notarialne odrzuciło dlatego, że na zarządzenie o zwrot zarzutów zażalenie do Sądu Wojewódzkiego nie przysługuje.

Sąd Wojewódzki w Koszalinie postanowieniem z dnia 11.II.1967 r. przedstawił Sądowi Najwyższemu w trybie art. 391 k.p.c. przytoczone w sentencji zagadnienie prawne.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wątpliwość, jaka nasunęła się Sądowi Wojewódzkiemu, wynikła stąd, że Państwowe Biuro Notarialne w Koszalinie zwróciło zarzuty pozwanej zarządzeniem. W związku z tym Sąd Wojewódzki, jak to wynika z uzasadnienia przedstawionego Sądowi Najwyższemu zagadnienia, dopatrzył się trudności w jego rozstrzygnięciu w tym, że art. 391 § 1 k.p.c. nie wymienia zażalenia na zwrot zarzutów. Rozwiązanie jednak przedstawionego zagadnienia zależy przede wszystkim od wyjaśnienia charakteru środka odwoławczego, jakim są zarzuty od nakazu zapłaty, oraz od wyjaśnienia, czy w razie nieusunięcia przez stronę pozwaną braków formalnych dotyczących zarzutów od nakazu zapłaty (to samo dotyczy również nieuiszczenia w terminie opłaty sądowej) zarzuty te podlegają zwrotowi czy też odrzuceniu.

Kodeks postępowania cywilnego, oprócz środków odwoławczych w ścisłym tego słowa znaczeniu zwyczajnych, tj. rewizji i zażalenia, oraz nadzwyczajnych, tj. skargi o wznowienie postępowania oraz rewizji nadzwyczajnej, wprowadza - podobnie zresztą jak to było w dawnym k.p.c. - inne środki odwoławcze, które nie mają charakteru dewolutywnego, a więc nie wywołują postępowania przed sądem wyższej instancji. Do środków tych obok sprzeciwu od wyroku zaocznego, skargi na czynności komornika, zarzutów na plan podziału sumy uzyskanej z egzekucji należą zarzuty w postępowaniu nakazowym oraz sprzeciw w postępowaniu upominawczym. Dlatego też rozwiązania poruszonego zagadnienia należy szukać w tych przepisach kodeksu, które normują czynności sądu w wypadku, gdy strona wnosząca środek odwoławczy - mimo wezwania - nie usunęła braków w wyznaczonym terminie. Jeśli chodzi o rewizję, to przepisami takimi są art. 372 i 375 k.p.c., w myśl których rewizja w tym wypadku podlega odrzuceniu. To samo dotyczy również zażalenia (art. 397 § 2 w związku z art. 372 i 375 k.p.c.). Jeżeli zaś chodzi o środki niedewolutywne, to tę samą zasadę kodeks postępowania cywilnego wprowadza przy sprzeciwie od wyroku zaocznego, stanowiąc w art. 344 § 3, że sprzeciw złożony po terminie oraz sprzeciw, którego braków strona w wyznaczonym terminie nie uzupełniła, sąd odrzuca na posiedzeniu niejawnym.

Co się tyczy zarzutów w postępowaniu nakazowym (art. 494 § 1 k.p.c.) oraz sprzeciwu w postępowaniu upominawczym (art. 503 § 1 k.p.c.), to przepisy k.p.c. przewidują jedynie odrzucenie tych środków odwoławczych przez państwowe biura notarialne w razie wniesienia ich po upływie terminu. Brak natomiast w tych przepisach wzmianki o nieusunięciu przez stronę braków w wyznaczonym terminie. Niewymienienie tej okoliczności jako podstawy do odrzucenia zarzutów lub sprzeciwu nie oznacza jednak, żeby w tym wypadku należało te środki zwrócić. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że skutki, jakie powoduje odrzucenie zarzutów lub sprzeciwu, nie są bynajmniej równoznaczne ze zwrotem innego pisma procesowego na zasadzie art. 130 k.p.c, a mimo to art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c. przewiduje zażalenie na zwrot pozwu. Przy przyjęciu poglądu, że zarzuty w postępowaniu nakazowym oraz sprzeciw w postępowaniu upominawczym podlegają zwrotowi z powodu nieusunięcia w terminie braków stronie - wobec taksatywnego wymienienia w art. 394 k.p.c. wypadków, kiedy zażalenie jest dopuszczalne na zarządzenie przewodniczącego - nie przysługiwałby w omówionych dwu wypadkach żaden środek odwoławczy, co w rezultacie prowadziłoby do uprawomocnienia się nakazu zapłaty. Tego rodzaju wynik, jako sprzeczny z intencją kodeksu zapewnienia stronom środków obrony swych prawy, jest nie do przyjęcia. Dlatego też, mając na względzie charakter zarzutów i sprzeciwu jako środka odwoławczego, należy, stosując wykładnię systematyczną i logiczną, rozumieć treść art. 494 § 1 i 503 § 1 k.p.c. w sposób analogiczny, jak to normuje art. 344 § 2 k.p.c. w odniesieniu do sprzeciwu od wyroku zaocznego, tzn. że odrzuceniu, a nie zwrotowi przez biuro notarialne podlegają oba wymienione środki odwoławcze w razie nieuzupełnienia przez stronę pozwaną braków w terminie.

W konsekwencji takiego właśnie stanowiska - na postanowienia te, jako kończące postępowanie w sprawie, przysługuje zażalenie (art. 394 § 1 in principio).

Zażalenie to stosownie do art. 484 k.p.c. rozpoznaje sąd przełożony nad sądem właściwym w myśl art. 481 k.p.c.

Z powyższych względów udzielono odpowiedzi jak w sentencji uchwały.

OSNC 1968 r., Nr 3, poz. 34