Zażalenie na zwrot pozwu (art. 394 § 1 pkt 2 k.p.c.)

Dopuszczalne jest zażalenie na zarządzenie o zwrocie pozwu mimo uiszczenia brakującej opłaty od pozwu w terminie tygodniowym od dnia doręczenia zarządzenia o zwrocie pozwu, powodującego, że pozew wywołuje skutek od daty jego pierwotnego wniesienia zgodnie z art. 130[2] § 2 k.p.c.

Uchwała SN z dnia 12 maja 2023 r., III CZP 139/22

Standard: 68606 (pełna treść orzeczenia)

Termin do wniesienia zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu, w którym wskazano zasadnicze powody rozstrzygnięcia, biegnie od dnia doręczenia uzasadnienia zgłoszonego na żądanie strony w terminie tygodnia od dnia doręczenia zarządzenia.

Uchwała SN z dnia 2 lipca 2021 r., III CZP 38/20

Standard: 52235 (pełna treść orzeczenia)

Na zarządzenie przewodniczącego w sądzie pierwszej instancji o zwrocie wniosku uczestnika postępowania o rozliczenie nakładów, złożonego w toku postępowania o dział spadku i zniesienie współwłasności, przysługuje zażalenie.

Uchwała SN z dnia 6 marca 2015 r., III CZP 115/14

Standard: 48410 (pełna treść orzeczenia)

Na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej nie przysługuje zażalenie.

Jest oczywiste, że zażaleniem może być zaskarżone jedynie zarządzenie przewodniczącego w sądzie pierwszym instancji, którego przedmiotem jest zwrot pozwu. Sposób wyliczenia wypadków, w których zażalenie jest dopuszczalne, w powiązaniu z użyciem tzw. partykuły nawiązującej "a ponadto", nadaje unormowaniu przewidującemu zażalenie na to zarządzenie charakter szczególny; jest jasne, że - mając do dyspozycji wszystkie pisma procesowe składane przez strony - ustawodawca uczynił wyjątek tylko dla pozwu. Ten kierunek wykładni jest powszechnie przyjmowany w piśmiennictwie, a także zaznaczył się wyraźnie w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. uchwała z dnia 27 marca 2008 r., III CZP 11/08 oraz postanowienia z dnia 10 marca 1985 r., II CZ 19/85, z dnia 28 lipca 1998 r., II CKN 884/97 i z dnia 29 grudnia 2000 r., V CKN 1619/00).

Jakkolwiek art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c. jednoznacznie dotyczy zarządzenia o zwrocie pozwu, to nie jest wyłączona możliwość jego odpowiedniego zastosowania, przez odesłanie zawarte w art. 13 § 2 k.p.c., do zarządzenia o zwrocie pism inicjujących inne postępowania niż postępowanie procesowe (por. uchwały SN z dnia 5 lutego 2004 r., III CZP 111/03, z dnia 2 marca 2005 r., III CZP 98/04 oraz z dnia 28 sierpnia 2008 r., III CZP 65/08).

Zajęto także stanowisko, że dopuszczalne jest sięgnięcie do analogii (por. uchwała SN z dnia 22 stycznia 1998 r., III CZP 69/97 albo do odesłań zawartych w art. 362 i 398 k.p.c. (por. postanowienia SN z dnia 28 lipca 1992 r., III CRN 67/92 i z dnia 25 września 1998 r., III CKN 785/98).

Uchwała SN z dnia 28 kwietnia 2010 r., III CZP 10/10

Standard: 18266 (pełna treść orzeczenia)

Na zarządzenie przewodniczącego w sądzie pierwszej instancji o zwrocie wniosku o udzielenie zabezpieczenia przysługuje zażalenie.

Uchwała SN z dnia 28 sierpnia 2008 r., III CZP 65/08

Standard: 33865 (pełna treść orzeczenia)

Na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia apelacji zażalenie nie przysługuje.

Zawarte w art. 394 § 1 k.p.c. wyliczenie wypadków dopuszczalności zażalenia, w powiązaniu z redakcją przepisu, a w szczególności z wyrażeniem "a ponadto", nadaje unormowaniu przewidującemu zażalenie na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pozwu charakter regulacji szczególnej. Uzasadnia to twierdzenie, że spośród pism procesowych, o których mowa w art. 126 k.p.c., tylko dla tego pisma ustawodawca uczynił wyjątek, inne pisma zwrócone zarządzeniem przewodniczącego traktując bądź jako niezaskarżalne, bądź wiążąc z nieusunięciem ich braków inny skutek procesowy niż zwrot pisma, np. odrzucenie apelacji (art. 370 i 373 k.p.c.) lub skargi kasacyjnej (art. 398[1] § 2 i 3 k.p.c.).

Uchwała SN z dnia 27 marca 2008 r., III CZP 11/08

 

Standard: 33864 (pełna treść orzeczenia)

Na zarządzenie sędziego-komisarza o zwrocie zgłoszenia wierzytelności przysługuje zażalenie.

Uchwała SN z dnia 2 marca 2005 r., III CZP 98/04

Standard: 33416 (pełna treść orzeczenia)

Na zarządzenie przewodniczącego, którego przedmiotem jest zwrot wniosku dłużnika o ogłoszenie upadłości, przysługuje zażalenie.

Uchwała SN z dnia 5 lutego 2004 r., III CZP 111/03

Standard: 33415 (pełna treść orzeczenia)

W katalogu wymienionych w art. 394 § 1 k.p.c. postanowień "ponadto" zaskarżalnych zażaleniem mieści się także zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pozwu. Upoważnia to do twierdzenia, iż spośród pism procesowych, o których mowa w art. 126 KPC tylko dla tego pisma ustawodawca uczynił wyjątek, inne pisma zwrócone zarządzeniem przewodniczącego traktując bądź to jako nie zaskarżalne w ogóle, bądź też wiążąc z nieusunięciem ich braku inny skutek procesowy niż zwrot pisma. W szczególnych mianowicie sytuacjach nieusunięcie braków formalnych pisma może prowadzić do jego odrzucenia, np. sprzeciwu od wyroku zaocznego, apelacji, kasacji.

Nie ma natomiast przepisu, który by statuował przewidzianą w procedurze cywilnej czynność procesową w razie zwrotu pisma o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania. Uregulowania zawarte zarówno w art. 362 k.p.c. jak i art. 398 k.p.c. nie uzasadniają twierdzenia, że także takie zarządzenie podlega zaskarżeniu zażaleniem. Oznaczałoby to bowiem przekreślenie wyjątkowego charakteru zarządzenia przewodniczącego o zwrocie pozwu jako podlegającego zaskarżeniu zażaleniem. "Odpowiednie" zastosowanie tych przepisów może mieć miejsce tylko w odniesieniu do zarządzeń wskazanych w ustawie jako zaskarżalnych zażaleniem. Skoro zatem art. 394 § 1 pkt 1 k.p.c. wymienia tylko zarządzenie o zwrocie pozwu, to za uprawnione można uznać tylko takie twierdzenie, że na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia zażalenia na postanowienie o umorzeniu postępowania, zażalenie nie przysługuje

Postanowienie SN z dnia 20 grudnia 2000 r., V CKN 1619/00

Standard: 54709 (pełna treść orzeczenia)

Na wydane przez przewodniczącego w sądzie drugiej instancji zarządzenie o zwrocie skargi o wznowienie postępowania wobec nieuzupełnienia jej braków nie przysługuje zażalenie.

Postanowienie SN z dnia 21 grudnia 1998 r., III CKN 739/98

Standard: 34951 (pełna treść orzeczenia)

Na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie wniosku o przywrócenie terminu do uiszczenia opłaty od rewizji (apelacji) służy zażalenie.

Postanowienie SN z dnia 25 września 1998 r., III CKN 785/98

Standard: 55105 (pełna treść orzeczenia)

W katalogu wymienionych w art. 394 § 1 k.p.c. postanowień "ponadto" zaskarżalnych zażaleniem mieści się także zarządzenie przewodniczącego o zwrocie pozwu. Upoważnia to do twierdzenia, że spośród pism procesowych, o których mowa w art. 126 k.p.c., tylko dla tego pisma ustawodawca uczynił wyjątek, inne pisma zwrócone zarządzeniem przewodniczącego traktując bądź to jako nie zaskarżalne w ogóle, bądź też wiążąc z nieusunięciem ich braku inny skutek procesowy niż zwrot pisma.

W szczególnych mianowicie sytuacjach nieusunięcie braków formalnych pisma może prowadzić do jego odrzucenia, np. sprzeciwu od wyroku zaocznego (art. 344 § 3 k.p.c.), apelacji (art. 370 i 373 k.p.c.), kasacji (art. 393/5/ i 393/8/ k.p.c.). 

Na zarządzenie przewodniczącego o zwrocie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia zarzutów od nakazu zapłaty zażalenie nie przysługuje.

Postanowienie SN z dnia 28 lipca 1998 r., II CKN 884/97

Standard: 32254 (pełna treść orzeczenia)

Na zarządzenie przewodniczącego w przedmiocie zwrotu skargi o wznowienie postępowania przysługuje zażalenie.

Za dopuszczalnością zażalenia na zarządzenie przewodniczącego w przedmiocie zwrotu skargi o wznowienie postępowania przemawia podobieństwo skargi o wznowienie i pozwu, co znajduje wyraz w treści art. 406 k.p.c. i art. 409 k.p.c. Przewidziana w art. 394 § 1 k.p.c. kontrola instancyjna zarządzeń przewodniczącego w przedmiocie zwrotu pozwu jest środkiem ochrony prawa strony do sądu. Analogiczna ochrona potrzebna jest przy wznowieniu postępowania

Uchwała SN z dnia 22 stycznia 1998 r., III CZP 69/97

Standard: 33884 (pełna treść orzeczenia)

W razie nieusunięcia przez stronę pozwaną braków formalnych dotyczących zarzutów od nakazu zapłaty bądź nieuiszczenia w terminie opłaty sądowej zarzuty podlegają odrzuceniu.

Niewymienienie art. 494 § 1 i art. 503 § 1 k.p.cwzmianki o nieusunięciu przez stronę braków w wyznaczonym terminie jako podstawy do odrzucenia zarzutów lub sprzeciwu nie oznacza jednak, żeby w tym wypadku należało te środki zwrócić. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że skutki, jakie powoduje odrzucenie zarzutów lub sprzeciwu, nie są bynajmniej równoznaczne ze zwrotem innego pisma procesowego na zasadzie art. 130 k.p.c.

Przy przyjęciu poglądu, że zarzuty w postępowaniu nakazowym oraz sprzeciw w postępowaniu upominawczym podlegają zwrotowi z powodu nieusunięcia w terminie braków stronie - wobec taksatywnego wymienienia w art. 394 k.p.c. wypadków, kiedy zażalenie jest dopuszczalne na zarządzenie przewodniczącego - nie przysługiwałby w omówionych dwu wypadkach żaden środek odwoławczy, co w rezultacie prowadziłoby do uprawomocnienia się nakazu zapłaty.

Tego rodzaju wynik, jako sprzeczny z intencją kodeksu zapewnienia stronom środków obrony swych prawy, jest nie do przyjęcia. Dlatego też, mając na względzie charakter zarzutów i sprzeciwu jako środka odwoławczego, należy, stosując wykładnię systematyczną i logiczną, rozumieć treść art. 494 § 1 i 503 § 1 k.p.c. w sposób analogiczny, jak to normuje art. 344 § 2 k.p.c. w odniesieniu do sprzeciwu od wyroku zaocznego, tzn. że odrzuceniu, a nie zwrotowi przez biuro notarialne podlegają oba wymienione środki odwoławcze w razie nieuzupełnienia przez stronę pozwaną braków w terminie.

W konsekwencji takiego właśnie stanowiska - na postanowienia te, jako kończące postępowanie w sprawie, przysługuje zażalenie (art. 394 § 1 in principio).

Zażalenie to stosownie do art. 484 k.p.c. rozpoznaje sąd przełożony nad sądem właściwym w myśl art. 481 k.p.c.

Uchwała SN z dnia 4 maja 1967 r., III CZP 30/67

Standard: 32255 (pełna treść orzeczenia)