Warunki formalne zarzutów od nakazu (art. 493 § 1 k.p.c.)
Zarzuty od nakazu zapłaty; wyrokowanie w postępowaniu nakazowym (art. 493 k.p.c.)
Stosownie do treści art. 493 § 1 kpc w piśmie, stanowiącym zarzuty od nakazu zapłaty, wydanego postępowaniu nakazowym, pozwany powinien wskazać, czy zaskarża nakaz w całości, czy w części, przedstawić zarzuty, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy oraz okoliczności faktyczne i dowody. Zatem pismo procesowe zawierające zarzuty, oprócz wymogów koncentrujących się wokół obowiązku oznaczenia nakazu zapłaty, zakresu zaskarżenia oraz zarzutów formalnych, które należy zgłosić przed wdaniem się w spór co do istoty sprawy, musi odpowiadać przede wszystkim wymogom formalnym z art. 126 kpc – 128 kpc.
Co do zarzutów, które należy w tym piśmie zawrzeć, ustawa wymaga jedynie przedstawienia takich zarzutów, które pod rygorem ich utraty należy zgłosić przed wdaniem się w spór. Do takich zarzutów procesowych, należą: zarzut niewłaściwego określenia przez powoda wartości przedmiotu sporu (art. 25 § 2 kpc), zarzut niewłaściwości sądu, która mogłaby być usunięta w drodze umowy stron (art. 202 kpc), zarzut zawarcia umowy mediacji (art. 202 1 kpc), zarzut istnienia umowy o wyłączenie jurysdykcji sądów polskich lub zapisu na sąd polubowny (art. 1105 kpc i art. 1165 § 1 kpc).
W wyniku nowelizacji art. 493 § 1 kpc i art. 495 § 3 kpc, dokonanej ustawą dnia 16 września 2011r., zrezygnowano z regulacji przewidującej prekluzję w odniesieniu do powoływania nowych zarzutów, okoliczności faktycznych i dowodów na ich poparcie. Zarzuty przeciwko żądaniu pozwu mogą być powoływane w toku postępowania po wniesieniu zarzutów od nakazu zapłaty na takich samych zasadach jak w postępowaniu rozpoznawczym. Ograniczenia w tym zakresie są jedynie konsekwencją zakazu powoływania spóźnionych twierdzeń i dowodów. Zatem w przypadku, gdy sformułowanie zarzutu wymaga odwołania się do nowych okoliczności faktycznych (np. podniesienie zarzutu potrącenia jest związane z twierdzeniem, ze dokonano potrącenia) skuteczne podniesienie takiego zarzutu może napotykać na przeszkody. Inne zarzuty procesowe (jak np. zarzut niedopuszczalności drogi sądowej, zarzut powagi rzeczy osądzonej) mogą być również skutecznie zgłaszane w toku dalszego postępowania. To samo dotyczy zarzutów merytorycznych, czyli dotyczących istoty sprawy. Są to zarzuty, których uwzględnienie uzasadnia uchylenie nakazu zapłaty i oddalenie powództwa.
Przedmiotem zarzutów merytorycznych mogą być mankamenty w sferze przesłanek zasadności powództwa. Przykładem tego rodzaju zarzutów mogą być zarzuty wykonania zobowiązania, zarzut przedawnienia, zarzut zrzeczenia się roszczenia w procesie, który toczył się uprzednio, zarzut niezupełności weksla lub nieautentyczności podpisu wystawcy weksla, zarzut nieważności zobowiązania wekslowego.
W orzeczeniu z dnia 17.2.1938r. (C II 2140/37, OSP 1938), które zachowało aktualność do dnia dzisiejszego, Sąd Najwyższy stwierdził dopuszczalność zgłoszenia przez pozwanego zarzutu uiszczenia długu wekslowego przez jego zapłatę lub potrącenie.
Zarzuty od nakazu zapłaty mogą dotyczyć także stosunku zobowiązaniowego, stanowiącego podstawę wystawienia weksla lub innych dokumentów uzasadniających wydanie nakazu zapłaty (vide: uchwała (7) SN - zasada prawna, z dnia 7.1.1967 r., III CZP 19/66; uchwała SN z 24.4.1972 r., III PZP 17/70; wyrok SN z 14.3.1997 r., I CKN 48/97; oraz postanowienie SN z 8.7.2005 r., II CK 759/04).
Wyrok SO w Słupskuz dnia 10 czerwca 2016 r., IV Ca 161/16
Standard: 8710 (pełna treść orzeczenia)
W razie nieusunięcia przez stronę pozwaną braków formalnych dotyczących zarzutów od nakazu zapłaty bądź nieuiszczenia w terminie opłaty sądowej zarzuty podlegają odrzuceniu.
Niewymienienie art. 494 § 1 i art. 503 § 1 k.p.cwzmianki o nieusunięciu przez stronę braków w wyznaczonym terminie jako podstawy do odrzucenia zarzutów lub sprzeciwu nie oznacza jednak, żeby w tym wypadku należało te środki zwrócić. Trzeba bowiem mieć na uwadze, że skutki, jakie powoduje odrzucenie zarzutów lub sprzeciwu, nie są bynajmniej równoznaczne ze zwrotem innego pisma procesowego na zasadzie art. 130 k.p.c.
Przy przyjęciu poglądu, że zarzuty w postępowaniu nakazowym oraz sprzeciw w postępowaniu upominawczym podlegają zwrotowi z powodu nieusunięcia w terminie braków stronie - wobec taksatywnego wymienienia w art. 394 k.p.c. wypadków, kiedy zażalenie jest dopuszczalne na zarządzenie przewodniczącego - nie przysługiwałby w omówionych dwu wypadkach żaden środek odwoławczy, co w rezultacie prowadziłoby do uprawomocnienia się nakazu zapłaty.
Tego rodzaju wynik, jako sprzeczny z intencją kodeksu zapewnienia stronom środków obrony swych prawy, jest nie do przyjęcia. Dlatego też, mając na względzie charakter zarzutów i sprzeciwu jako środka odwoławczego, należy, stosując wykładnię systematyczną i logiczną, rozumieć treść art. 494 § 1 i 503 § 1 k.p.c. w sposób analogiczny, jak to normuje art. 344 § 2 k.p.c. w odniesieniu do sprzeciwu od wyroku zaocznego, tzn. że odrzuceniu, a nie zwrotowi przez biuro notarialne podlegają oba wymienione środki odwoławcze w razie nieuzupełnienia przez stronę pozwaną braków w terminie.
W konsekwencji takiego właśnie stanowiska - na postanowienia te, jako kończące postępowanie w sprawie, przysługuje zażalenie (art. 394 § 1 in principio).
Zażalenie to stosownie do art. 484 k.p.c. rozpoznaje sąd przełożony nad sądem właściwym w myśl art. 481 k.p.c.
Uchwała SN z dnia 4 maja 1967 r., III CZP 30/67
Standard: 32241 (pełna treść orzeczenia)