Wyrok z dnia 2013-06-04 sygn. II SA/Bk 51/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku w składzie następującym: Przewodniczący sędzia NSA Anna Sobolewska-Nazarczyk, sędzia WSA Małgorzata Roleder, sędzia WSA Mirosław Wincenciak (spr.), Protokolant Sylwia Tokajuk, po rozpoznaniu w Wydziale II na rozprawie w dniu 28 maja 2013 r. sprawy ze skargi J. G. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Ł. z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] w przedmiocie odmowy udzielenia pomocy dla cudzoziemca 1. oddala skargę; 2. przyznaje adwokatowi A. G. od Skarbu Państwa (Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Białymstoku) kwotę 295,20 zł (dwieście dziewięćdziesiąt pięć złotych dwadzieścia groszy) tytułem wynagrodzenia za zastępstwo prawne skarżącej J. G. wykonane na zasadzie prawa pomocy.-

Uzasadnienie

Decyzją z dnia [...] grudnia 2012 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. utrzymało w mocy decyzję Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł. z dnia [..] listopada 2012r., nr [...] odmawiającą Pani F. G. (dalej: Skarżąca) przyznania pomocy dla cudzoziemca w formie świadczenia pieniężnego na utrzymanie córki J. G.

Decyzja zapadła w następującym stanie faktycznym:

Wnioskiem z [...] września 2012r. Skarżąca zwróciła się do Dyrektora Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł. o udzielenie pomocy w ramach programu integracyjnego dla córki – J. G., ur. [...] stycznia 2012r., która uzyskała ochronę uzupełniającą.

Decyzją z dnia [...] października 2012r. Dyrektor MOPS odmówił udzielenia Skarżącej wnioskowanej pomocy. Po rozpatrzeniu odwołania od tej decyzji Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. decyzją z dnia [...] listopada 2012r. uchyliło rozstrzygnięcie organu I instancji w całości i przekazało mu sprawę do ponownego rozpoznania.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Dyrektor MOPS decyzją z [...] listopada 2012r. odmówił Skarżącej pomocy w formie świadczenia pieniężnego na utrzymanie córki. Jako powód odmowy wskazano fakt braku zaakceptowania przez Wojewodę P. indywidualnego programu integracji dla osób, które uzyskały ochronę uzupełniającą, co wiąże się z kolei z odmową przekazania środków na jego realizację.

Utrzymując w mocy decyzję organu I instancji, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Ł. w uzasadnieniu swojego rozstrzygnięcia przywołało treść art. 91 ustawy z 12 marca 2004r. o pomocy społecznej (tekst jedn. Dz. U. z 2009r. Nr 175, poz. 1362 ze zm.). Organ stwierdził, że wniosek Skarżącej o przyznanie pomocy został złożony z uchybieniem terminu wskazanego w art. 91 ust. 3 u.p.s. Skarżąca wraz z dziećmi (R. B., D. B., D. B., K. B., I. B. oraz R. B.) uzyskała ochronę uzupełniającą na podstawie decyzji Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców z dnia [...] sierpnia 2009r. Sześćdziesięciodniowy termin do złożenia wniosku upłynął więc 11 października 2009r. Organ wywiódł, że pomocą dla cudzoziemca objęte zostają tylko te dzieci cudzoziemca, które mają status uchodźcy lub ochronę tymczasową w dacie złożenia wniosku. Udzielenie ochrony uzupełniającej urodzonej [...] stycznia 2012r. córce nie powoduje, że termin do złożenia przez Skarżącą wniosku o przyznanie pomocy dla cudzoziemca biegnie od początku.

SKO nie podzieliło stanowiska Skarżącej, że wniosek złożyła ona w imieniu małoletniej J. G. Nawet jednak, gdyby tak przyjąć, to i tak złożenie wniosku nastąpiło z uchybieniem terminu określonego w art. 91 ust. 3 u.p.s., gdyż córka Skarżącej otrzymała ochronę uzupełniającą na podstawie decyzji z [...] czerwca 2012r. Termin 60-dniowy upłynął więc [...] sierpnia 2012r.

Nie godząc się z rozstrzygnięciem organu odwoławczego Pani F. G., działając w imieniu małoletniej córki J. G., złożyła skargę do tut. Sądu, wnosząc o uchylenie tej decyzji i przyznanie pomocy mającej na celu wspieranie procesu integracji.

Wskazała, że w związku z uzyskaniem w Polsce ochrony uzupełniającej (decyzja Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców z [..] sierpnia 2009r. wraz z dziećmi została objęta programem integracyjnym. W dniu [...] stycznia 2012r. urodziła się jej córka J. G. Decyzją z dnia [...] czerwca 2012r. Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców przyznał również jej ochronę uzupełniającą. Decyzję tą Skarżąca odebrała [...] lipca 2012r., a zatem uprawomocniła się ona w dniu [...] lipca 2012r. Zdaniem Skarżącej należy przyjąć, że jej córka ochronę uzupełniającą uzyskała w dniu następnym tj. [...] lipca 2012r. W tej sytuacji 60-dniowy termin do złożenia wniosku upłynął [...] września 2012r. Z uwagi na to, że był to dzień wolny od pracy to następnym dniem roboczym był [...] września 2012r.

Skarżąca zarzuciła naruszenie art. 9 k.p.a. Wskazała, że odmowa przyznania pomocy nastąpiła z uwagi na to, że to nie jej córka była wnioskodawcą, lecz Skarżąca, która zakończyła już swój program pomocy. Tymczasem przy wypełnianiu wniosku pomagał jej pracownik MOPS. Zapewniono ją, że wniosek należy wypełnić właśnie w taki sposób.

Skarżąca podniosła, że zgodnie z przepisami ustawy z 13 czerwca 2003r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, dzieci cudzoziemców, którzy uzyskali w Polsce status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, które urodziły się już po wydaniu decyzji ostatecznej nie nabywają ochrony z urzędu, lecz muszą za pośrednictwem przedstawicieli ustawowych złożyć wniosek w celu przeprowadzenia procedury uchodźczej i przyznania im ochrony międzynarodowej. Takie dziecko jest samodzielnym podmiotem postępowania i jest ono wnioskodawcą, choć działa przez przedstawiciela ustawowego. Każde kolejne dziecko musi złożyć nowy wniosek, który jest rozpatrywany indywidualnie. Chociaż dziecko działa przez przedstawiciela ustawowego, to ono otrzymuje indywidualną decyzję o przyznaniu ochrony uzupełniającej. W związku z tym, zdaniem Skarżącej, jej córka jest też wnioskodawcą w postępowaniu dotyczącym prawa pomocy mającej na celu wspieranie procesu integracji.

Zdaniem Skarżącej, do kręgu podmiotów uprawnionych do pomocy mającej na celu wspieranie procesu integracji należy zaliczyć małoletnie dzieci cudzoziemców urodzone po otrzymaniu przez nich decyzji ostatecznej w sprawie. Tym bardziej, że ustawa o pomocy społecznej nie wyklucza wprost przyznania takiej pomocy, zaś w art. 95 ust. 1 i 4 w sposób enumeratywny wylicza przypadki, kiedy pomoc integracyjna może zostać wstrzymana lub kiedy należy odmówić udzielenia wnioskowanej pomocy. Żaden z tych przypadków nie dotyczy jednak niniejszej sprawy.

Skarżąca podniosła, że tego rodzaju pomoc jest przyznawana w innych województwach, a w bieżącym roku była przyznawana także w województwie podlaskim.

Na rozprawie podtrzymano stanowisko, że skarżącą jest J. G. działąjąca przez swoją matkę F. G.

W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu decyzji.

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Białymstoku zważył, co następuje.

Skarga jest niezasadna.

W pierwszej kolejności Sąd rozważył dopuszczalność skargi, bowiem wnioskodawcą postępowania w sprawie administracyjnej była matka skarżącej F. G. Skarga została natomiast wywiedziona w imieniu małoletniej córki. Zdaniem Sądu skarga złożona przez J. G. była dopuszczalna. Strona Skarżąca, działająca przez swoją matkę, wywodzi bowiem, że kwestionowane decyzje odmawiają w istocie jej prawa do przyznania pomocy w ramach programu integracyjnego dla osoby, która uzyskała ochronę uzupełniającą. Okolicznością prawnie istotną i uzasadniającą przyznanie w/w świadczenia, zdaniem strony skarżącej, jest fakt uzyskania ochrony uzupełniającej przez małoletnią J. G. i w związku z tym prawo małoletniej do uzyskania pomocy w ramach programu integracyjnego. Z tych względów Sąd uznał, że skarga małoletniej reprezentowanej przez matkę jest dopuszczalna.

W sprawie nie budzi wątpliwości, że F. G. wraz z dziećmi (R. B., D. B., D. B., K. B., I. B. oraz R. B.)) została objęta ochroną uzupełniającą. Udzielenie ochrony uzupełniającej nastąpiło na mocy decyzji Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców z [...] sierpnia 2009r. Matka Skarżącej wraz z rodziną korzystała z pomocy dla cudzoziemców w ramach indywidualnego programu integracyjnego w okresie styczeń – grudzień 2010r (pismo Dyrektora Wydziału Polityki Społecznej z dnia [...].10.2012 r., [...], plik [...]akt organu I instancji). W dniu [...] stycznia 2012r. urodziła się J. G., której Szef Urzędu do Spraw Cudzoziemców decyzją z [...] czerwca 2012r. udzielił ochrony uzupełniającej. W związku z tym w dniu [...] września 2012r. Matka Skarżącej zwróciła się do Miejskiego Ośrodka Pomocy Społecznej w Ł. o udzielenie pomocy w ramach programu integracyjnego.

Przedmiotem sporu jest kwestia, czy w okolicznościach tej sprawy możliwe jest przyznanie pomocy dla cudzoziemca, przewidzianej przepisem art. 91 u.p.s.

Z przepisu art. 91 ust. 1, 3 i 4 u.p.s. wynika, że cudzoziemcowi, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą udziela się pomocy mającej na celu wspieranie procesu integracji, zwanej pomocą dla cudzoziemca. Pomocy dla cudzoziemca udziela się na wniosek cudzoziemca złożony do starosty, za pośrednictwem powiatowego centrum pomocy rodzinie, w terminie 60 dni od dnia uzyskania przez niego w Rzeczypospolitej Polskiej statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej. Wniosek obejmuje małoletnie dzieci cudzoziemca oraz jego małżonka, jeżeli uzyskali w RP status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. Z przepisu art. 92 ust. 1 u.p.s. wynika zaś, że pomocy dla cudzoziemca udziela się w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy.

Zdaniem Sądu, analiza treści przepisu art. 91 u.p.s. prowadzi do wniosku, że pomoc cudzoziemcowi ma charakter pomocy jednorazowej. Jej celem jest bowiem wspieranie procesu integracji osób, które uzyskały status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą. Chodzi o to, aby w początkowym okresie pobytu w Polsce ułatwić takim cudzoziemcom przetrwanie od strony materialnej, zapewnić pomoc w nauczeniu się języka oraz w podjęciu pracy. Pomoc ta nie przysługuje jednak w każdym czasie, gdyż w przepisach ograniczono termin, w jakim można złożyć wniosek o przyznanie takiej pomocy (60 dni od dnia uzyskania statusu uchodźcy lub ochrony uzupełniającej) a także 12 - miesięczny okres, w którym udziela się pomocy dla cudzoziemca. Sąd podziela pogląd wyrażony m.in. w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Lublinie z 10 marca 2011r., że termin określony w art. 91 ust. 3 ustawy jest terminem prawa materialnego (III SA/Lu 435/10). Niewątpliwie bowiem określa on czas, w jakim cudzoziemiec może dochodzić swoich uprawnień, wynikających z przepisów prawa materialnego.

Należy zauważyć, że wprawdzie ustalając wysokość pomocy uwzględnia się liczbę członków rodziny, jednak nie może budzić wątpliwości, że potrzeba i ciężar integracji koncentruje się przede wszystkim wokół osób, które właśnie przybyły na terytorium RP, nie zaś osób, które narodziły się w rodzinie, dla której okres pomocy na integrację zakończył się.

W przepisach przewidziano, że wniosek składa cudzoziemiec, lecz obejmuje on również jego małoletnie dzieci cudzoziemca i jego małżonka. Mając jednak na uwadze powyższe rozważania, w szczególności zaś ograniczony termin, w jakim cudzoziemiec może złożyć wniosek a także ograniczony okres, w jakim przysługuje pomoc dla cudzoziemca, należy przyjąć, że ustawodawca traktuje pomoc, o jakiej mowa w art. 92 ust. 1 u.p.s. jako pomoc jednorazową. Brak jest podstaw by przyjąć, że prawo do takiej pomocy może z określonych przyczyn powstać na nowo – np. w związku z urodzeniem kolejnego dziecka. Należy zatem podzielić pogląd wyrażony w wyroku WSA w Lublinie z 10 lutego 2011r., II SA/Lu 11/11, że skoro warunkiem udzielenia cudzoziemcowi pomocy mającej na celu wspieranie procesu jego integracji w społeczeństwie państwa, w którym się znajduje, jest złożenie wniosku o udzielenie tej pomocy w zakreślonym terminie, który jest terminem nieprzywracalnym oraz skoro wniosek ten z urzędu obejmuje małoletnie dzieci cudzoziemca oraz jego małżonka, jeśli uzyskali status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, to brak jest podstaw do udzielenia tej formy pomocy na każde urodzone w Polsce kolejne dziecko cudzoziemca, któremu została już wcześniej (przed narodzinami tego dziecka) udzielona tego typu pomoc.

W tej sytuacji, zdaniem Sądu, 60-dniowy termin do wystąpienia z wnioskiem o udzielenie pomocy dla cudzoziemca należało liczyć od dnia uzyskania ochrony tymczasowej przez Skarżącą tj. od dnia [...] sierpnia 2009r. Termin ten upłynął zatem bezpowrotnie z dniem [...] października 2009r. i nie ma podstaw by przyjąć, że biegnie on od początku w związku z udzieleniem ochrony uzupełniającej córce Skarżącej, urodzonej po zakończeniu procesu integracji.

Za taką wykładnią przemawiają też przepisy art. 92 ust. 1 i art. 91 a ustawy o pomocy społecznej. Art. 92 ust. 1 ustawy stanowi, że pomocy dla cudzoziemca udziela się w okresie nie dłuższym niż 12 miesięcy. Zdaniem Sądu fakt iż pomocy udziela się na okres nie dłuższy niż 12 miesięcy przemawia za tym, że pomoc ta ma charakter jednorazowy. Z kolei art. 91a ust. 1 stanowi, że pomoc małoletniemu cudzoziemcowi przebywającemu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez przedstawiciela ustawowego, który uzyskał w Rzeczypospolitej Polskiej status uchodźcy lub ochronę uzupełniającą, zapewnia starosta właściwy ze względu na miejsce pobytu małoletniego. To z kolei oznacza, że ustawa przewiduje tylko jeden przypadek przyznania świadczenia małoletniemu cudzoziemcomi – gdy przebywa on na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez przedstawiciela ustawowego.

W kontekście powyższych rozważań Sąd nie podzielił twierdzenia, że wobec uzyskania w Polsce przez J. G. ochrony uzupełniającej, powinna ona otrzymać pomoc dla cudzoziemca niezależnie od pomocy udzielonej wcześniej matce.

Sąd nie może odnieść się do zarzutu, że w analogicznych sytuacjach w innych województwach jest przyznawana pomoc, bowiem Sąd orzeka w sprawie indywidualnej. Z akt sprawy administracyjnej ani sądowej nie wynika zaś, że w takich samych okolicznościach organy orzekają odmiennie.

W tym stanie rzeczy uznając, że zaskarżona decyzja nie narusza prawa, bowiem termin został dawno przekroczony, a co ważniejsze, pomocy w ramach programu integracyjnego już rodzinie udzielono, Sąd na mocy art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przez sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł jak w sentencji.