Wyrok z dnia 2014-01-16 sygn. I SA/Po 497/13

Drukuj dokument lub zaznaczenie Kopiuj zaznaczony tekst bez formatowania

Sentencja

Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia WSA Dominik Mączyński Sędziowie Sędzia WSA Katarzyna Wolna-Kubicka (spr.) Sędzia WSA Katarzyna Nikodem Protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Szydłowska po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 16 stycznia 2014 r. sprawy ze skargi Syndyka masy upadłości "A" sp. z o.o. [...] w upadłości likwidacyjnej na postanowienie Dyrektora Izby Skarbowej [...] z dnia [...] r. Nr [...] w przedmiocie niedopuszczalności wniesionego zażalenia w sprawie zaliczenia zwrotu wynikającego z deklaracji dla podatku od towarów i usług VAT-7 za miesiąc listopad 2012 r. na zaległości z tytułu podatku od towarów i usług za miesiąc maj i lipiec 2009 r. oddala skargę

Uzasadnienie

Sąd Rejonowy postanowieniem z dnia [...], sygn. akt [...] ogłosił upadłość A sp. z o.o. w K. Sąd wyznaczył również syndyka w osobie HN.

Postanowieniem z dnia [...], sygn. akt [...] Sąd Rejonowy stwierdził zakończenie postępowania upadłościowego dłużnika A sp. z o.o.. Postanowienie to stało się prawomocne w dniu [...].

W dniu [...] Syndyk A sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej złożył Naczelnikowi Urzędu Skarbowego deklarację VAT-7 za miesiąc [...], w której wykazał kwotę nadwyżki podatku naliczonego nad należnym do zwrotu na rachunek bankowy w kwocie [...] w terminie 25 dni.

Naczelnik Urzędu Skarbowego postanowieniem z dnia [...], Nr [...] zaliczył zwrot z dnia [...] w kwocie [...] wynikający z deklaracji VAT-7 za miesiąc [...] na zaległości z tytułu podatku od towarów i usług za miesiące [...]. Postanowienie zostało skierowane do A Sp. z o.o. w K, ul. [...] i doręczone w dniu [...] r..

Na to postanowienie pismem z dnia [...] Syndyk A sp. z o.o. w K w upadłości likwidacyjnej złożył zażalenie.

Dyrektor Izby Skarbowej postanowieniem z dnia [...] nr [...] stwierdził niedopuszczalność wniesionego przez Syndyka zażalenia z dnia [...] na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia [...] w sprawie zaliczenia zwrotu z dnia [...] w kwocie [...] wynikającego z deklaracji dla podatku od towarów i usług VAT-7 za miesiąc [...] na zaległości z tytułu podatku od towarów i usług za miesiące [...].

W uzasadnieniu wskazał, że nie dopatrzył się legitymacji Syndyka do wniesienia zażalenia. Organ podatkowy wyjaśnił, że Syndyk umocowany był do momentu ukończenia postępowania upadłościowego do podejmowania wszelkich działań związanych z tym postępowaniem. Jednakże prawomocne ukończenie postępowania upadłościowego spowodowało zmianę pozycji Syndyka, który od tego momentu nie ma legitymacji procesowej do występowania w imieniu upadłego. Po prawomocnym zakończeniu postępowania upadłościowego upadły odzyskuje prawo do swobodnego rozporządzania swoim majątkiem. Wobec tego stwierdził, że zażalenie jest niedopuszczalne, jeżeli wniesione jest przez osobę nieposiadającą legitymacji do jego wniesienia, co miało miejsce w przypadku zażalenia z dnia [...] podpisanego przez Syndyka.

W skardze z dnia [...] Syndyk A sp. z o.o. w K w upadłości likwidacyjnej, reprezentowany przez radcę prawnego, wniósł o uchylenie postanowienia Dyrektora Izby Skarbowej z dnia [...] zarzucając naruszenie:

1. art. 368 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze polegające na stwierdzeniu, że w tej sprawie z chwilą prawomocnego ukończenia postępowania upadłościowego syndyk stracił prawo do występowania w imieniu upadłego i dlatego złożone zażalenie zostało wniesione przez osobę nieuprawnioną, bo syndyk nie miał już kompetencji do reprezentowania upadłego,

2. art. 298 Kodeksu spółek handlowych, z którego wynika, że syndyk masy upadłości posiada legitymację do złożenia wniosku o wykreślenie z rejestru spółki, która ulega rozwiązaniu po zakończeniu postępowania upadłościowego.

W odpowiedzi na skargę Dyrektor Izby Skarbowej podtrzymując dotychczasowe argumenty, wniósł o jej oddalenie.

Wojewódzki Sąd Administracyjny zważył, co następuje:

Skarga nie zasługuje na uwzględnienie, gdyż zaskarżone postanowienie nie narusza prawa.

Kwestią sporną w przedmiotowej sprawie jest okoliczność, czy Syndyk Masy Upadłości A sp. z o.o. w K w upadłości likwidacyjnej po prawomocnym zakończeniu postępowania upadłościowego posiadał legitymację procesową do złożenia zażalenia na postanowienie Naczelnika Urzędu Skarbowego z dnia [...] co do zaliczenia wykazanej do zwrotu na rachunek bankowy nadwyżki podatku naliczonego nad należnym wynikającej ze złożonej deklaracji VAT-7 za miesiąc [...]. na zaległości w podatku od towarów usług za miesiące [...].

Zdaniem Sądu Dyrektor Izby Skarbowej prawidłowo podjął czynności w postępowaniu wstępnym, aby ustalić, czy zażalenie to było dopuszczalne i czy Syndyk miał legitymację procesową do występowania w imieniu upadłego. Ocenie prawnej poddano legitymację Syndyka Masy Upadłości A sp. z o.o. w K w upadłości likwidacyjnej do występowania w imieniu upadłego, w chwili ukończenia postępowania upadłościowego, jako strony kwestionującej zasadność dokonanego zaliczenia zwrotu nadwyżki podatku naliczonego nad należnym za [...]. na zaległość w podatku od towarów i usług za miesiąc [...].

W ocenie Sądu prawidłowy i logiczny był wniosek Dyrektora Izby Skarbowej zawarty w zaskarżonym postanowieniu, że nie sposób dopatrzyć się legitymacji Syndyka Masy Upadłości do występowania w imieniu upadłego z chwilą ukończenia postępowania upadłościowego. Syndyk Masy Upadłości stracił prawo do występowania w imieniu upadłego w oparciu o postanowienie z dnia [...] wydane przez Sąd Rejonowy, w którym stwierdzono ukończenie postępowania upadłościowego dłużnika A sp. z o.o. w K. Postanowienie to stało się prawomocne z dniem [...]. To właśnie fakt prawomocnego ukończenia postępowania upadłościowego spowodował zmianę pozycji Syndyka, bowiem w postępowaniu upadłościowym zarówno pozycja Syndyka jak i zasady zaspakajania wierzytelności są inne od tych funkcjonujących po prawomocnym ukończeniu postępowania upadłościowego.

Z chwilą ogłoszenia upadłości upadły z mocy prawa traci zarząd i możliwość rozporządzania i dysponowania majątkiem stanowiącym masę upadłości, tj. nie tylko rzeczy materialne lecz również i wierzytelności oraz inne prawa majątkowe. Masa ta aż do jej likwidacji stanowi własność upadłego a ogłoszenie upadłości nie pozbawia go tego prawa.

Syndyk w procesie upadłości w sprawach dotyczących tej masy zastępuje upadłego, tj. działa jako zastępca pośredni. Dokonuje czynności na rachunek upadłego lecz we własnym imieniu. Konsekwencją tych działań jest również i to, że Syndyk nie odpowiada za zobowiązanie zaciągnięte w sprawach dotyczących masy upadłości, za które to zawsze odpowiada upadły.

Rolą Syndyka jako zastępcy pośredniego jest ochrona interesów wszystkich osób mających interes w postępowaniu upadłościowym, a więc nie tylko wierzycieli ale i samego upadłego, któremu odjęto zarząd i prawo dysponowania majątkiem.

Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z dnia [...] [...] wyraził pogląd, iż upadły podmiot gospodarczy pozostaje podatnikiem do którego stosuje się prawa i obowiązki wynikające z przepisów ustaw podatkowych. Syndyk działa bowiem na rachunek upadłego, jednakże w zakresie prawno - podatkowym działania te należy traktować jako działania przez pełnomocnika z wszelkimi prawnymi tego stanu rzeczy konsekwencjami. Zmiana tej pozycji Syndyka następuje z chwilą prawomocnego ukończenia postępowania upadłościowego. Z tym bowiem momentem upadły uzyskuje prawo zarządzania swoim majątkiem w szerokim tego słowa znaczeniu i rozporządzania jego składnikami.

Upadły wchodzi w miejsce Syndyka i może dokonywać czynności, do których prawa wcześniej tylko dlatego został pozbawiony, że doszło do ogłoszenia upadłości. Upadły wraca więc do uprzedniego stanu prawnego, tj. sprzed ogłoszenia upadłości. Nie ulega zatem wątpliwości, że za niezaspokojone zaległości podatkowe zarówno te powstałe przed ogłoszeniem upadłości jak i w czasie trwania postępowania upadłościowego odpowiada upadły.

W ocenie Sadu Dyrektor Izby Skarbowej w zaskarżonym postanowieniu słusznie zauważył, że niedopuszczalność zażalenia może wynikać z przyczyn o charakterze przedmiotowym, jak i przyczyn o charakterze podmiotowym. Niedopuszczalność zażalenia z przyczyn przedmiotowych wystąpi m.in. wtedy, gdy brak jest przedmiotu zaskarżenia lub gdy przedmiot zaskarżenia istnieje, ale nie spełnia określonych wymogów.

Niedopuszczalność zażalenia z przyczyn podmiotowych obejmuje natomiast sytuacje wniesienia zażalenia przez osobę nieposiadającą legitymacji do jego wniesienia przy czym chodzi tutaj o osobę niebędącą stroną w sprawie ani adresatem decyzji, czy też niemającą zdolności do czynności prawnych.

Dokonana przez Dyrektora Izby Skarbowej w postępowaniu wstępnym ocena, prowadziła do prawidłowych wniosków. Po ukończeniu postępowania upadłościowego stwierdzonego stosownym postanowieniem sądu gospodarczego, Syndyk Masy Upadłości nie ma legitymacji procesowej do występowania w imieniu upadłego.

Niezrozumiały jest dla Sądu podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia art. 368 ust. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. z 2012 r., poz. 1112 ze zm., dalej jako u.p.u.n.), zgodnie z którym w sprawach, w których postępowanie upadłościowe obejmowało likwidację majątku, sąd po wykonaniu ostatecznego planu podziału stwierdzi zakończenie postępowania upadłościowego i art. 368 ust. 3 w.w ustawy, zgodnie z którym przepisy art. 362-367 stosuje się odpowiednio. Przepis art. 368 K.s.h. określa bowiem, kiedy należy zakończyć postępowanie upadłościowe obejmujące likwidację majątku upadłego oraz jakie są skutki takiego zakończenia. Do skutków zakończenia postępowania upadłościowego obejmującego likwidację majątku upadłego art. 368 ust. 3 u.p.u.n. nakazuje odpowiednie stosowanie przepisów art. 362-367. Stosownie do art. 364 ust. 1 u.p.u.n. z dniem uprawomocnienia się postanowienia o umorzeniu postępowania upadłościowego upadły odzyskuje prawo zarządzania swoim majątkiem i rozporządzania jego składnikami.

Za bezzasadny Sąd uznał również zarzut naruszenia art. 289 ustawy z dnia 15 września 200r. (Dz. U. Nr 94, poz. 1037 ze zm., dalej jako K.s.h.), który skarżący błędnie oznaczył jako art. 298 K.s.h. Zgodnie bowiem z art. 289 § 1 K.s.h. w przypadku upadłości spółki jej rozwiązanie następuje po zakończeniu postępowania upadłościowego, z chwilą wykreślenia z rejestru. Wniosek o wykreślenie z rejestru składa syndyk. Zatem syndyk po ukończeniu postępowania upadłościowego zobowiązany jest do dokonania jednej czynności, unormowanej w w.w przepisie, t.j. do złożenia wniosku o wykreślenie spółki z rejestru. Nie oznacza to jednak, że syndyk posiada na tym etapie uprawnienia wykraczające poza literalne brzmienie tego przepisu. Wobec tego nie może więc być stroną postępowania o zarachowanie zwrotu podatku VAT na zaległości podatkowe upadłego.

Mając na uwadze wyżej przedstawione okoliczności sprawy Sąd, na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 270 ze zm.), orzekł, jak w sentencji wyroku.